Çittara zeneize/Rime servili

Da Wikisource.
Rime servili

../Rime civili ../Rime villerecce IncludiIntestazione 4 agosto 2014 75% Da definire

Rime civili Rime villerecce

[p. 52 modifica]



RIME SERVILI.

[p. 53 modifica]

I.

P
er fâme un vero scciavo da cadeña,

E per poeime a sò posta strapaççâ,
Amô m'ha fæto un tiro da corsâ,
M’ha fæto fâ uña bella Madareña.

Sarüei ra patroña amarapeña,
Che Zaniña vì zù sciù ro portâ.
Oimè! che o me n’ha fæto imbertonâ,
Comme apointo ro gatto dra mezeña.

Onde hò perso ogni gusto, ogni rescioro:
Ghe son sempre a ra côa, sempre aderrê,
Comme s’a foisse tutta quanta d’oro.

Zaniña cara, per amô de Dê,
Ghe diggo, ti no vei quanto t’adoro?
Che per ti poæro un morto in sciù doî pê?

[p. 54 modifica]

II.

T
utto l’oro dro mondo in paragon

Dra me Zaniña è ferro vegio, e straççe:
L’è apointo comme a dî, mangiâ poaççe,
O’ mangiâ pastiççetti da boccon.

L’è gianca, comme peto de capon:
Fresca, comme uña rœuza: quattro gaççe,
Ogni poco d’attreçço ch’a se faççe,
A pâ un Sô dro Levante a ro barcon.

Me metto quarche votta in sciù re dæte:
Stupiscio de mirâ ro portamento
De tente belle parte e sì ben fæte.

Se no cazzo lì morto de spavento,
L’è perchè nuo dentr’un mâ de læte,
E Amô me ten ra man sotta ro mento.

[p. 55 modifica]

III.

Q
uando veggo Zaniña a ro barcon,

O’ fœu de caza a fâ quarche servixi?
Me gh’accosto con dî: Zaniña, amixi!
Crua, mœuvite un giorno a compassion.

Ghe vaggo a cicciorando ra raxon,
Che incangio d’esse fræ, semmo iñemixi.
Lê se ra passa in quattro fatti rixi,
Comm’a dì: Ti travaggi a ro ponton.

Mille votte ro dì me metto in posta
Per veira da rescozo in quarche lœugo:
Poæro un chi aspete lettere a ra Posta.

E ciù viva a me pâ che n’è ro fœugo;
E ciù rossa a me pâ che ra composta;
E ciù bella a me pâ che ro confœugo.

[p. 56 modifica]

IV.

Q
uanto ciù de Zaniña diggo e scrivo,

Tanto ciù ghe sarǽ sempre da dî.
L'è bella per sett’atre e ciù gentî:
L’è sempre fresca comme un semprevivo.

Che maraveggia è donca, se ne vivo
Bello invriægo e matto da spedî?
Se, quando sarǽ tempo de dormî,
Son ciù desciao che n’è l’argentovivo?

Fǽ cointo che l’è tutta pignoretti:
Se ra gora per sorte ghe mirǽ,
Ra vei tutta scciovî canestrelletti.

In somma, chi non sa cose se sæ
Questa, chi me fa fâ tenti Sonetti,
No sa cose sæ Amô ni caritǽ.

[p. 57 modifica]

V.

I
n çento e mille lœughi dra Çittǽ

Da tutte re persoñe a bocca piña
Sento fâ fóre d’esta mæ Zaniña,
Dî cose a primma vista da no cræ.

Ognun ghe fa ro collo dra pietǽ:
Ognun ra riverisce e se gh’inchiña,
Comme s'a foisse quarche gran Regiña,
Ro ciù gran personaggio chi se sæ.

Ma, quanto ognun ne ciarle e ne recointe,
Per quanto ognun s’inzegne de laodâra,
In paragon dro tutto è comme un ninte.

Che da mi, solo de considerâra,
Veggo cose, che, a dî che me re cointe!
Mi mæsmo no m’incallo de spuâra.

[p. 58 modifica]

VI.

F
açço ogni dì ciù fæti che Gianchiña,

Per vei,se a ra fin fæta gh’è sperança
De mœuve a compassion, de rende mansa
Questa tigre superba de Zaniña.

Ra tegno int'ro bambaxo in pavariña;
Ra prego e l’onzo; me ghe bœutto in pança:
Ma se ben fesse ciù che Carlo in França,
Porto sempre a ro cœu ra mæsma spiña.

Che se ben, de mirâme, a væ’ che porto
Ro sigillo dra morte in mi stampao,
Che no posso esse a ciù cattivo porto,

Con cœu sempre ciù ingordo e ciù abbrascao
Pâ che a bramme de veime a drito e a torto
Misso a l’ærboro secco e affossinao.

[p. 59 modifica]

VII.

Ç
ento votte ro dì mœuro e renascio:

No me resta un cuggiâ de læte adosso:
Vivo de raggia e freña a ciù non posso:
De tutto hò un poco in mi, d’ogni erba un fascio.

Poæro tosto un fantasma, un’ombra, un sascio,
Tosto uña notomia de pelle e d’osso.
Amô, chi fa con mi sempre dro grosso,
Me voze e me revoze a caççafascio.

Con ro mâ de lovetti ho tanto grao
Zœumoǽ, che no sò ben cose m’assumme,
Ò ro nomme d’Amante ò desperao.

Donca pœu stâ che bruxe, e no consumme?
Crio tra mi comme un’inspiritao,
Zaniña cara, Dê te dagghe lumme.

[p. 60 modifica]

VIII.

P
er fâme ben vorei, per fâme caro

A questa Coppa d’oro de Zaniña,
Me crao che in peççi comme ra tonniña
Me lascerǽ redue, l’averǽ caro.

No m’avereiva in breiga ni descaro
Beive per doçe l’ægua dra mariña;
Piggerǽ per siroppo de cantiña
L’aloæ’, quand’o foisse assǽ ciù amaro.

Corrirǽ dent’re spiñe a pê descaçi:
Me caccerǽ int’ro fœugo bello nuo:
Farǽ, se poesse, zuramenti fâçi:

Piggerǽ patto a vive nuo e cruo,
Pù che a no me vózesse lê ri câçi
Questa cara Zaniña de velluo.

[p. 61 modifica]

IX.

S
trenzime, Amô, che vaggo in taggiarin,

Diggo dent’ro mæ cœu, quando int’ri pê
Me ven Zaniña; e me pâ d'esse in Çê
(Dê me perdoñe!) un’atro Cherubin.

Comme s’a foisse un spegio crestallin.
Me ghe spegio: ra miro; e in sciù doî pê
Resto lì drito come un canderê:
Me poœro un chi s’assœunne a ra mattin.

Segnô, diggo in mi mæsmo, e donde ha moǽ
Formao tente belleççe tutte insemme
E tente graçie ra Natura e tæ?

Queste in somma son graçie troppo estremme
Per quarche gran miracoro mandǽ.
Così resto lì mutto, e pâ che tremme.

[p. 62 modifica]

X.

I
n cangio d’allegrâme, avei per fruta,

Quando veggo Zaniña a vista d’œuggio,
Resto ni ciù ni manco comme un scœuggio,
Con ro cœu morto, e con ra cera futa.

Resto lì con ra bocca bella sciuta:
Vaggo tutto in un suo, son tutto a mœuggio:
M’accorzo a ro scangiâ dro pin de l’œuggio,
Che ra morte con l’añima desputa.

Ma lê, chi ten ra ciave dro mæ cœu,
A me tira con l’œuggio uña coetta,
E me mega m un træto onde me dœu.

Chi sa? diggo tra mi: ra poveretta
A no fa fossia ciù, perchè a no pœu.
Così Amô me retorna in canderetta.

[p. 63 modifica]

XI.

M
e pâ che cazze in pê comme ri gatti,

Quando veggo Zaniña; e ro mæ grao
Manco no cangerǽ con l’Imperao:
Son ciù ricco e contento che ri matti.

Me sento in corpo fâ mille sciaratti
Ro cœu, comme fa un matto desligao.
Se no son lesto, un dì son vergognao;
Façço per Zena quarche desbaratti.

Gexo! diggo tra mi tutto sospeizo:
Sonnê in cascia, ò pù son fœu de míe?
Aela donna, ò retræto de Pareizo?

Lê chi væ’ che me segno, a se ne rie,
E se parte, e me porta via de peizo,
Seben resto de statua bello líe.

[p. 64 modifica]

XII.

L
avâ ra testa a l’aze; scigorâ,

Quando ri bœu n’han vorentǽ de beive;
Aspetâ che a ro Sô cresce ra neive;
Mettese a pestâ l’ægua int'ro mortâ;

Portâ legne a ri boschi, ægua a ro mâ:
Ro vento in ræ’ sperâ de poei reçeive;
A meza stǽ desiderâ che neive;
Vorei senç’are mettese a sgorâ;

Semenâ ne l’areña; l’ægua accœugge
In cavagno ò panê; sperâ de vei
L’uverno verde, e Mazzo senza fœugge;

L'è comme ro sperâ, mæ cœu, d’avei
Da ra nostra Zaniña atro che dœugge;
Chi è nasciua per no dâne un piaxei.


[p. 65 modifica]

CANÇON.

R
A mæ bella Zaniña,

Se ben per atro poco a me regalla,
Quarche votta che l’è così de galla,
Per stâ con meigo un poco in pavariña,
5Pa che così con l’œuggio
A m’aggrañe, con dîme, cose vœuggio?
Mi, che son dent'ro fœugo,
Che me veggo fâ giusto ro mæ zœugo,
Ghe respondo con l’œuggio a lê assie,
10Finchè a rompe ra giaçça ò lê ò mie.

Così con quarche attacco,
Comm’a dî, de rixetti ò de sospiri,
Che Amô ne mostra sempre mille tiri,
L’un l’atro mette man per dîne un sacco.
15Mi, che son parte offeiza,
Començo, per levâghe ra defeiza:
E comme in frenexia
Con ri denti serrǽ ghe diggo: Stria!
Con ra bocca ben spesso bell’amara
20De lançâmeghe in cera, e d’addentâra.

Lê con un poco d’arte,
Per fâme dâ dentr’un dinâ menuo,
Comme in mœuo de levâme ro sarúo,
Tirandose a derrê pâ ch’a me scarte,
25Con re gronde carǽ,

[p. 66 modifica]

Brondorando, con dî che son dre mæ.
Mi repiggio coraggio,
Con dîghe ch’a se piggia l’avantaggio.
Lê se scangia in corô de viorette:
30Mi staggo lì a mirâra, e pâ che tette.

Veggo, che dent’ra stiçça
In ri atti che a fa de tanto in tanto,
In ogni atto a compâ bella atretanto,
Apointo da fâ cázzene ra stiçça.
35Aora ghe miro in cera
Re rœuze comme a costi a ra fondera;
Aora ri giasemin
Ciù freschi che no son dent’ri giardin,
Chi lascian re persoñe stupefæte,
40Se sen scioî sciù ra carne ò sciù ro læte.

Miro fæta, a redoggi
Ra gora, a pê dra quâ ra neive fiocca:
Ro crestallo finissimo de rocca
Son, per mœuo de parlâ, tutti strofoggi:
45Sotta ra gora un busto
Fæto a ra lença drito comm’un fusto:
Ri loei fæti a prezutti,
Che solo ch’a se mœuve, tremman tutti:
Un corpo in fin sì bello e sì desteizo
50Da dîghe, un’Angeretta de Pareizo.

Lê, che intanto s’accorze,
In dâme un’oggiaretta così scarsa,

[p. 67 modifica]

Da ciù a manco, ch’hò l’oreggia marça,
(Faççe, se sò1, che no ra posso ascórze)
55Per redúeme a patto
A ro pertuzo, comme a dî, dro gatto,
A se ten sciù re staffe,
Ni se mœuve per buffe ni per baffe;
Comme apointo aspetando in sciù re pare
60Da lesta a poco a poco che me care.

Mi che son tosto a pego,2
Rentissimo dro tutto a abbandonâme,
Che, ogni poco che stagghe a deciarâme,
Sença dubio nisciun veggo che nego;
65Con l’œuggio comm’in croxe,
Dando in quarche relascio sottevoxe,
Me façço avanti un passo
A ro tocco dra mañega ò dro braçço:
Lê se retira un mezo galliçoppo,
70Con rebuttâme, e dî, che vœuggio troppo.

Vistome in questo affeto
Amô, con accostâseme a l’oreggia,
Per bon espediente me conseggia
Che ghe digghe a l’oreggia ro mæ peto.
75Façço cœu de lion
In questo dî, per dîghe ra raxon.

[p. 68 modifica]

Tutto presto m’elezo
De stâmene così, per no fâ pezo.
Lê, vistome stâ lí comm’un’incanto,
80A me paga a ra fin, con dâme un cianto.


MADRIGALE.

O
h che bella coaçça de cavelli!

Dixe ognun, quando passa
Ra mæ bella Zaniña pe ra ciaçça:
Ligan così lighǽ:
Dra gente ne fan matti incadenǽ.
Ma chi s’imbatte a veigheri in barcon
Desteizi in sciù ra groppa,
Ò quando da ra binda ri desgroppa,
Oh lì sì che bezœugna a son de suo
Ò cazze morto, ò moǽ n’esse nasciuo!


Fine delle Rime Servili.

  1. E faccia pur io quanto so: non posso raggiugnere i suoi artifizj.
  2. Nel mar più alto e profondo, coll'acque a gola.