Parsemolina

Da Wikisource.
Giambattista Basile

Ernesto Majoni Coleto fiabe letteratura Parsemolina Intestazione 13 novembre 2015 50% Da definire

Parsemolina

de

Giambattista Basile

Lea na ota na femena che ra stajea in canpagna, inze na ciasa co l orto che vardaa ves ra ciasa de na Orchessa. Chera femena ra spetaa, e un dì che ra s à betù sun funestra, r à vedù na èra del orto piena de parsemolo. I é vienù na gran chiza de in magnà nafré: in ciasa ra no in aea e ‘sà che r Orchessa ra no n ea, r é ‘suda ‘sò à sin curà un pujel.

“De seguro r Orchessa ra no s inacorsarà de nuia” r à pensà. “Un pujel de pi o un de manco no vo dì nuia.” Ma ra se falaa, outro che se ra se falaa!

Co r Orchessa ra tornaa a ciasa, ra vardaa senpre inze orto e no i scanpaa nuia, gnanche ra foia pi pizora.

E coscita in chera sera, co r é ruada, ra s à inacorto che da r era manciaa un mazeto de parsemolo, che da bonora l ea ancora là. “Che me ronpe l os del col se no ciato ci che me l à robà, e i ra fejo pagà. Scirafessanta se i ra fejo pagà” r à dito r Orchessa, che r ea come l bisc.

Ra femena, segura de no fei dan e che no n ea paricol, duta ra bonores ra ‘sia ‘sò inze l orto e ra se curaa un pujel de parsemolo fresco. “In é un grun ... “ ra pensaa.

Na bonora, inze l orto r à ciatà r Orchessa, che ra s aea scondù par brincà l ladro. Duta stizada, ra vecia ra r à ciapada par un brazo e ra i à dito: “T ei brincà, co l é ra fin, ladra che no te sos outro. Parcé viesto ca a me robà l parsemolo?”
Ra femenuca, duta spasemada, ra s à tanto scusà e ra i à respondù: “No voree mia l robà, sciora. No l ei fato par gora. L é che speto, m é vienù na gran chiza de parsemolo fresco e no son stada bona de fei demanco. Saé ben anche vos che co se speta e s à chiza de algo, l é meo se pasce. Mè fiol el podarae nasce co na voia de parsemolo sul mus.”

L“Oh, ce de ciacoles” ra craiaa r Orchessa, fin che ra seguitaa a tienì ra femena par un brazo. “No me ‘soa nuia ra tò scuses, ra roba ra no me torna desseguro indrio. Canche l nasciarà, te me dajaras tò fiol, mas-cio o femena che l see, sedenò te moriras.” A se sentì manazada a chera moda, ra femena ra s à tanto stremì che, zenza gnanche pensà sora e pur de scanpà da ra sgrinfes de chera stria, ra i à ‘surà: “Te dajarei el mè pizo, te l inprometo. Ma ades lasceme ‘sì.” E r Orchessa ra r à lasciada ‘sì.

L é vienù l dì che ra femena r à abù na pupa, bianca e rossa come un pomo e co na tacia su ra panza che ra someaa na foia de parsemolo. Par chesto i r à ciamada Parsemolina.

Ra pizora ra crescea un toco al dì, dreta come un stonfo de parsemolo e bela come un rajo de soroio: r ea bionda, co na gran derza sun testa.

Co r à conpì sete ane, sa mare ra r à mandada a scora. Ogni dì ra pizora ra ciataa par strada r Orchessa. Parsemolina r ea senpre na caruza, e inveze r Orchessa ra ra trataa malamente e ra i dijea: “Tiò, pizora, dì mo a ta mare che ra se pense de chel che ra m à inprometù.”

Canche ra pizora ra tornaa a ciasa, ra i dijea a sa mare che r aea ciatà chera vecia.

Tanta otes r Orchessa i à dito chera paroles, outrotantes Parsemolina ra i l à contà a sa mare, fin che un dì, incatiada par via de chera laira, sa mare r à dito: “Se te ciates chera femena e ra te damanda danoo chel che i ei inprometù, respondi coscita: alora toltera!”
Ra ota dapò, co r à ciatà ra vecia, Parsemolina, che ra no saea ce che sa mare i aea inprometù, ra i à dito ra paroles de sa mare: “Mare ra m à dito de ve dì: alora toltera!”
“Ah, chera scenpia de na ta mare ara dito coscita?” r à craià r Orchessa. “Alora ra contentarei. E te contentarei anche te, pizora!” R à ciapà ra pizora par ra derza e ra r à strozada inze un bosco, coscita fis e scuro che i raje del soroio i no ‘sia mai adora a l inluminà.

Camina e camina, es é ruades agnoche intrà un ramo e l outro l ea nafré de pian, poco pi de un pasto de tèra.
“Te fejo ben vede ió ce che te suzede” r à dito r Orchessa inbestiada a chera por neja.

Co na majia, r à fato vienì su na gran tore de piera, duta sarada su, zenza portes né sciaris, solo co na funestrela su in son.

Là l ea na camera agnoche r Orchessa r à sarà inze ra pizora.
E da ra funestrela ra vecia ra ‘sia e ra vienia canche i comodaa, su e ‘sò par ra derza de Parsemolina.

L é passà dis e mesc: duta ra seres r Orchessa ra ‘sia inze inze ra tore a vede de Parsemolina e i portà da magnà. L é passà i anes: ra pizora r é deentada na gran bela tosa con ciaei che someaa spighe de oro. Na bonora, che r Orchessa ra no n ea e Parsemolina ra se suiaa i ciaei al soroio, inze l bosco l é passà un bel prinzipe. Ruà sote ra tore, l à vardà in su e l à vedù ra tosa sun funestra. L é restà coscita incantà che l s à inamorà alolo de era.

Parsemolina, incantada anche era da chel tos coscita un bel e un siesto, a ra sò paroles ra respondea con parola outrotanto beles, ra ridea e ra i fejea demoto co ra man.

El prinzipe l é passà par un grun de dis inaante e indrio sote ra funestra, ma senpre canche no n ea r Orchessa.

I doi tosate i se ra contaa par ores, era su sun funestra e el ‘sò dal pè. Pi passaa i dis, pi i se vorea ben e i aea voia de stà un pede l outro. “Lasceme vienì su da ti” l i à dito l prinzipe. “Te preo: voi te vede da pede e t inbrazorà.” “Sta sera, canche r Orchessa ra vienarà su cemodo che ra sore, i beto inze ra menestra algo che ra s indromenze epò te fejo vienì su”, ra i à inprometù ra tosa. E coscita l é suzedù.

R Orchessa r à magnà ra menestra e poco dapò ra s à infiatì via. Parsemolina ra i à fato demoto al tos, che l s aea scondù là daejin, e ra i à bicià ‘sò par funestra ra sò derza.

El l é ‘sù su par el muro tacà su su ra derza, fin che l à podù s inbrazorà ra sò bela. L é stà duta note con era, e canche l soroio l é leà, el sin é ‘sù contento.

I tosate inamorade i se ciataa duta ra seres, senpre co ra medema furbaria: Parsemolina ra i betea algo inze ra menestra parceche r Orchessa ra s indromenzasse, epò ra fejea vienì su l prinzipe.

Un dì, na badessa che ra no n ea bona de i tende a ra sò pacia, r à vedù duto chel resiro e ra i à dito a ra vecia: “Ei vedù Parsemolina con un bel tos. Tendi che chera canaia un dì o l outro ra no te scanpe ...”

R Orchessa ra i à dito gramarzé a ra femena che ra i aea contà chera puza, e ra i à anche dito che ra i arae tendù polito, che ra tosa ra no i scanpasse. “Epò, ra no pó mia vienì fora de ra tore – r à ‘sontà – parceche ei fato na majia. Sora ra napa inze cojina ei scondù tré castegna majiches, che es ra tien in prejon. Solo se Parsemolina ra ‘siarà adora a res ciatà, ra podarà scanpà.”

Canche ra doa veces es parlaa ra tosa, che ra s aea intaià, r ea sconduda inpó l muro de ra camera e r aea scotà duto chel che es s aea contà.

Co l é vienù scuro e l prinzipe, conpain de ogni dì, l é ‘sù su inze ra tore, Parsemolina ra i à contà alolo de ra majia de r Orchessa.
Alora l tos l é montà su su ra napa, l à ciatà ra tré castegnes e l i res à dades a Parsemolina. Con un funazo l à fato su nafré de sciara e el r à molada ‘sò par funestrra.

Ra majia r ea fenida, e coscita ra tosa r à podù sin scanpà sul caal del sò bel prinzipe.

Solo che no n ea ancora duto fenì: co r à vedù chi doi tosate che i scanpaa, ra badessa ra s à betù à zià come un porzel e r à ciamà alolo r Orchessa.

R à tanto ziarlà e craionà che ra vecia ra s à descedà. Ra s à molà ‘sò par ra sciara da agnoche l ea scanpà Parsemolina e l prinzipe e ra s à betù a i core drio. I tosate, co i r à veduda ruà de galopo, i à pensà de no n aé redenzio. In chera, Parsemolina ra s à pensà de aé ancora inze scarsela ra castegna majiches e ra in à bicià una ‘sobas, iusto un iejo ignante che r Orchessa ra ra brincasse co ra sò sgrinfes.

Oiuto mare! Inze un vede e no ede, da ra castegna l é soutà fora un cianon, coscita gros e catio che l i é soutà inze a r Orchessa co ra bocia daerta par se ra magnà inze un bocon.

R Orchessa, che r ea furba come l demogno, ra s à palpà ra scarseles de ra traersa, r à tirà fora un petuco e ra i l à bicià al cian, che el l à tazà e l s à calmà alolo, l à sbassà ra coda e l s à betù a burì come un cianeto.

Ra s à betù danoo a i core drio ai tosc, coscita de oga che someaa che r aesse r oujores.

R ea deboto drio a i ciapà e brincà ra derza de Parsemolina co ra sgrinfes par ra fei tomà ‘sò dal caal, canche ra tosa r à bicià ‘sobas ra seconda castegna.

De colpo l é soutà fora un gran leon duto ros che l s à bicià sora r Orchessa co ra bocia daerta, par se ra magnà inze un bocon.
Ra stria, dapò de se r aé caada anche da ra bocia del leon, r é tornada indrio: inze na vara r à vedù un musceto che l pelucaa, ra l à copà e ra i à tolesc ‘sò ra pel.

Ra s à scondù sote ra pel e ra i é ‘suda incontra al leon. El leon, che l cardea de aé daante un musc, el s à tanto scoutrì de ra sò scalzades che l é scanpà come un jatorin, zenza gnanche oussà i ‘sì pede. Dapò de se r aé sghindada anche sta ota, r Orchessa r é moesta danoo drio i tosate.

Chi doi por pize, co i à sentù scarpedà daos e i à vedù na neola de polar che ruaa, i à capì che r Orchessa r ea senpre pi pede, senpre pi pede, e ra vorea i brincà co ra sò onjates.
Parsemolina r à bicià ‘sobas r ultima castegna e r à sperà de se ra caà un outro colpo.

R Orchessa ra sospetaa de aé ancora l leon inpó ra schena e coscita ra no s aea tirà ‘sò ra pel del musc. Canche Parsemolina ra r à biciada ‘sobas, ra terza castegna ra s à daerto e l é soutà fora un gran loo negro, coi dentes che someaa marsanghe ben guzade.

El loo, infamentà, l é soutà sora l musc e r Orchessa, zenza gnanche capì ce che i ea suzedù, ra s à ciatà de colpo inze ra sò bocia, e inze un vede e no vede el loo l se r à magnada.

Duta ra majies es ea fenides. El loo pasciù l é sparì de colpo e i doi tosate, che i no n aea pi da se defende da r Orchessa catia, i à podù se fermà.

Ades i no n aea pi festide e i é ‘sude inze l castel del prinzipe, agnoche i s à maridà e da in chel dì i à vito contente e beate.
Un ora de pasc ra ‘soa a desmenteà zento ane de gueres.