 |
Questa pagina è ancora da trascrivere o è incompleta. | |
700 Gion Arpagaus segi in natural rom, duess ella esser dispensada de pér ussa stuer comprobar. … Da siu repetidamein udiu viers duess ins ussa haver impriu d' enconoscher … l' utschella. La Ligia Grischa ei de pasta romonscha da sum tochen dèm. Tut reglementém 5 … e fusioném silla via dil commond rebatt' ella cun tutta franchezia. Nus lein a nies romonsch conservar la sia virginitad ed originalitad. Eunc pli contraris essen nus a tuttas tendenzas germanisontas. Ils lungatgs che vindicheschan il predicat de lungatgs de scola han fatg atras melli fasas, en moda ch' il umens ded ussa san bucca capir ils umens d' avon 300 ons, ei 10 fineschan lur cuorsa cun turnar anavos sin quei punct, nua che nus Romonschs essan adina stai, sin quei punct, de schar favellar mintgin sco ei para e plai. El tudestg e franzos fa nagin stém pli dallas ordonanzas accademicas, resalvond enqual vierm de pupi ed enqual tgigiadera filologica. En in temps, nua che tut indichescha la vegnida d' in lungatg universal e nua 15 ch' ils perderts per preferenza han calau de dominar la situaziun, par' ei a nus buc opportun de vuler introducir in lungatg romonsch obligatoric ne official. Nus tenin cul principi de compleina libertad. Seornescha il Novellist … cun plemas fustgas e conta l' Utschella melodias mescoladas, sche havein nus tuttavia nuot encunter; contrari, era nus vegnin sut circumstanzias 20 a selubir de far nos studis e de bandunar inaga ne lautra las rodajas … veglias. Demai ch' ils fusionists han mai domondau nies meini, havessan nus ton podiu quescher, havein denton voliu obviar alla solidaritad de principis, ch' ensatgi havess saviu far resultar da nies silenzi. Preziusas particularitads anflan ins en scadina vallada romonscha. Quellas trer alla 25 glisch e metter en salv, quei fuss daveras ina lavur meriteivla. Cun protesta … encunter ingerenzas tuttafatg germanas; vegn la Ligia Grischa cun plascher e cun engraziament a far plaz a scadin idiom romonsch ed aschia era al lungatg gramatical. S' embarchein pia vieden egl on niev, sespruein de setener ad aul e 30 de bucca seschar better a funs. Tut nies patertgar, bassegiar ed operar fetschi pli habels members de familia, pli fideivels vischins, pli cauls patriots. … Ils amitgs e parents, che han bucca podiu star botta, bucca podiu navigar vinavon cun nus, deien a nus far endament, che las nossas uras segien era dumbradas. Las uras dattan il fil, ord il qual nus fabrichein 35 la teila, che nus havein de presentar ennaquella che nus rendin quen dals talents a nus confidai. La sort para ded esser distribuida malulivamein. … Denton tut che selai splenar, cura ch' ils sauns assistan als malsaus, cura ch' ils possents vegnan en agid als paupers e cura ch' ils sapients ed instrui laian conguder ils ignorants ils benefecis de lur superiura instrucziun. 40 Senza quei vicendeivel agid dein nus la semeglia de quella pumèra, che maine crescha e maine porta fretg. La glisch della scola, la parola dil sabi, la cogniziun dil dretg ed entiert, la cardienscha, la speronza — tut mo pirenta ne schelenta, nunch' il lavon della carezia vegni en agid, la
