Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, I.djvu/730

Da Wikisource.

Sche ti vul prender, sche dai 701 carezia per tuts carstgeuns, che han cun nus la madema derivonza, la madema destinaziun, il madem bab e salvader. Igl on 1867 ruausi en pasch, igl on 1868 meini nus el port de nossa speronza! Sche ti vul prender, sche dai. 5 (Aus der Ligia Grischa, Nr. 21, 1868.) Sche quei segi in proverbi de vegl ne de niev datum pauc importa. En scadin cas giog' el ina gronda rolla ella veta sociala, politica, mercantila, … e morala. Perfin ell' agricultura sefa el valer, tontanavon ch' in sa considerar el pigl emprem condament. Tgi che lai esser de seconformar a 10 quei condament, ei en prigel de restar a mesa via. Nus lein per quellaga examinar la sia significaziun en quell' industria, che occupescha la gronda part de nossa populaziun, ell economia rurala. Cura ch' ils contadins vegnan ensemen de firaus e domengias ne secompognan in cun lauter las liungas seras d' unviern, sche semeina il 15 discuors sin circumstanzias ed observaziuns de lur clomada. Cun quella caschun fan ei a lur maniera la revista della politica. Ils tgaus grischs miran bugien anavos e setegnan si cun las isonzas e practicas, che serefereschan … sils ons de lur giuventetgna. De tedlar els flurevan las rosas e gielgias pli bein ed amureivlamein, rendevan orts e curtins, praus e pradas, 20 alps e pastiras tut pli buldontamein, che de present. Quei e tschei èr ded ina tschavera, che detti ussa en ons fretgeivels strusch 7 curteunas dumiec per curteuna, devi avon 50 ons tenor notandas dil tat 10 e 12 curteunas per curt sem; giud quei e tschei pérè, che faleschi ussa mintg' auter on, raccoltavi il bab 70 curteunas péra; quella e tschell' alp, che possi ussa 25 strusch vertir 80 vaccas, alimentavi dal temps de Sur Gion amplamein 100 vaccas, etc. etc. Per consequenza segien ils clavaus pli vits, ils tschalès meins cargai, ils arcuns mai tgiemblai e las combras de carn sblundergiadas. Danunder tanienta midada? Giachen sut baselgia, in vischin che ha 30 70 ga viu a flurend ils tscharschès de sut vitg, ha biaga fatg ses patertgaments … ed anflau il motiv della midada ella populaziun, che creschi ad in crescher, fertont ch' ils praus fetschien adina la madema mesira. Rest Andriu, mademamein in um, che porta sin siu tgau las flurs dils ons, manegia che l' aura hagi bucca pli il temprament d' avon ons. Ei fetschi 35 bein prescha de terrenar igl Avrel, vals e cuolms segien a miez Matg scurclai tochen sils confins dellas alps, de maniera che las lavurs della permavera sapien baul ir encunter la fin, mo tonaton fetschien giuncher fagugn a l' aura dadò bucca buna frina. Igl emprem schigienti ed il davos pirenti la cultira en moda, che quellas rehas plontadas de pli da vegl 40