Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, I.djvu/810

Da Wikisource.

Sas era nua Giuf ei? 781 Peder e Giachen Ant. Venzin statan ussa, deien esser bagegiadas cun lenna dils plauns Flurin. Ei gliei fetg natural, ch' ils emprems habitonts hagien fatg si lur habitaziuns sin crests soleglivs, ord vard dils spess uauls, nua che de tuttas sorts animals selvadis avdavan. Tals logens eran segiramein Giuf e Caspausa, che vegnan teni per ils emprems logs habitai en Tujetsch. 5 Danunder ils emprems habitonts de Tujetsch ein vegni savein nus buca dir, denton fetg probablamein sut si e buca sur quolm d' Ursera. Schebein s. Sigisbert seigi vegnius sur enneu ed aschia tras la vall Tujetsch ner buc, lein nus buca decider. Ei exista ariguard la vegnida de s. Sigisbert … a Muster treis ideas. Ina part pretendan, ch' el seigi vegnius sur il 10 quolm d' Ursera (Crispalt), auters dian, ch' el seigi vegnius sur il Lugmagn e puspei auters manegian, ch' el seigi vegnius sutsi, la quala pretensiun savess forsa esser la pli probabla. Cun rischuns e motivs lein nus buca seschar en per oz, forsa in' autra gada. Historicamein anflein nus igl onn 1251 notizias sur il casti de Putnengia, 15 ord il qual la renomada schlateina Pontaningen deriva, che ha dau alla venerabla claustra a Muster in famus avat cul num Pieder ed alla Surselva il fundatur della Ligia grischa. Dil num Tujetsch (Tivez) vegn ei fatg menziun per igl onn 1300 e zvar en ina scartira digl avat Nicolaus I de Muster, nua ch' el surlai sin moda de regal alla claustra de Wettingen, 20 cantun Aargau, ils dretgs sur ina certa brava dunna | honestam mulierem Berchtam | sco era sur ses affons. La schlateina Berther (Berchter) existeva cumpatg schon da gliez temps en la vall Tujetsch. Sur Giuf sez havein nus, malgrad tutta bregia enflau mo paucas notizias … positivamein historicas. La davosa casa, ch' eri leu, sesanflavi en quei 25 fop dadens il bagetg de frars Hitz. In' autra stevi entadem, nua ch' in va enagiu tiel flum. In ton dils mirs statan aunc uss, sche nus sbiglein buc. Ord quella casa vegn ina certa Liberata Schmed, che steva pli tard a Rueras. Da quella femna vegn ei raquintau, ch' in havevi mess ina gada ella de pign affon avon casa en in carret d' affons, e che quei carret seigi 30 jus cun ella della plaunca giu tochen giu ella aua senza far enzitgei. Pilver, quei affon sto haver giu in bien aungel pertgirader! Gl' onn 1805, aschia raquenta P. Placi Spescha, stevien aunc duas casas a Giuf. Dil rest anflein nus aunc ussa leu puozs, chischnès e clavaus vegls cun irals, in' enzenna, ch' il graun ed il glin vegnevi cultivaus e 35 regulaus leu. Ils trutgs, che meinan dadens Giuf videnagiu ella Rufna e da leu annenasi encunter Mulinatsch, survevan senza dubi per las tgauras ed auters tiers de casa dil vischinadi. A Mulinatsch mava la pastira de casa per Giuf entochen en sco Pibiala dat neu. Fetg probabel gudeva Giuf era Liets sco pistira de casa ne sco mises, sco quei ch' ils differents 40 trutgs, che meinan dil crest della Vallabuscha si laian sminar. Duas persunas de Giuf havein nus aunc enconischiu, numnadamein Tschimun Decurtins e Giachen Francestg Berther, che stevan domisdus silsuenter