Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, XII.djvu/336

Da Wikisource.

tema e tristezia empleneschan nus schon ils adieus de bab e mumma, igl ani che sefenda lei negin dubi, tgei fin nus veigien de mirar a vigniend, schi pauc sco il tiglier che rumpa. E con biala ei la fin, en tgei casta poesia exprima ella il patertgament che l’ amur survarghi la fossa e cuozi 5 pli ditg che la veta. Sco en la ballada norwegica Bendik et Arolilja, ella canzun schweda „Hilla Hilla“, ella romanza portugiesa „Graf Nillo“, ella ballada scota „Gugliem e Margreta“, egl grondius epos dil genial Gotfried de Strassburg sembraunclan las flurs che creschan ord lur fossa. Tuts ils patertgiaments abstracts ha il pievel cun sia forza plastica midau en acziuns; tgei diember de paralelismus e muontonta repetiziun de plaids! Senza pli liunga exposiziun entscheiva ella cun in dialog, e salva tras a tras in caracter viv dramatic. Ei glei in viv maletg rechs de colurs, che nus porscha nossa ballada. Giu dall’ aulta tuor resunan ils zens, ils quals prendan suenter il meini dil pievel part vid tut quei che daventa a lur peis, ed Uhland di cun raschun Schiller hagi buca plidau ord il cor dil pievel cantond il cuors: (fehlt). Sche nus legin atras cun adatg questa ballada, sche capin nus tgei Göthe manegia cu el tschontscha dal „Keck Wurf“ della canzun populara. Con rehas e differentas ein cheu las situaziuns, con castas figuras, tgei 20logica e consequenza ei igl entir, tgei vivacitad e melodia! Cheu sentin nus ils paliats d’ in salvadi Apollo, che falescha mai la noda. Aunc ina semiglionta ballada ord il Sursilvan savessan nus zitar. A tala quala maunca il rem, in mussament d’ aulta vegliadetgna. Lein contemplar empau la canzun historica politica. Tier in pievel, 25l’ historia dil qual ei ina raquintaziun de combats per sia libertad, sto la canzun historica flurir. Pertgei ch’ il pievel surdava als beadis sias valerusas ovras buca sin purgameina, mo bein ella viva canzun e quei monument era pli grondius che quels d’ irom. La canzun sescheva udir ell’ entira tiara ord la bucca ed all’ ureglia de mintgin, mantaneva la memoria dils antenats 30e stimulava il cor giuvenil de suondar il glorius exempel. Quellas canzuns sur dellas gloriusas battaglias e sanguinus combats, sur dils valerus herox eran il bia cantadas da guerriers, che vevan sez smanau la spada e fretg lontscha e che savevan segloriar sco Weit Weber, igl ex. cantadur della battaglia de Murten: 35Vit Weber hat dies lied gemacht er ist selbs gewesen an der schlacht. Ei gliei de deplorar che mo paucas brustgas de quei cant epic ein restadas a nus. Quellas engraziein nus agl imortal Durich Chiampel, il bab della historia retica che enconuscheva cert in gron diember de talas canzuns; enqual gadas quitein nus en sia historia d’ udir aunc suns de