Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/591

Da Wikisource.
1157 genticus geometricus 1158

gentes, popoli == barbari, stranieri; Auct. b. Hisp. 17, 4. Tac. Germ. 33. δ) genit. plur. gentium partitiv., ubi gentium, Sall.: ubinam gentium sumus? in che paese siam noi? Cic.: così anche abesse longe gentium, lontano nel mondo, Cic.: ubicumque gentium, Cic.: nusquam gentium, Ter.: minime gentium, niente affatto, in nessun modo, Ter.

gentĭcus, a, um (gens), proprio di una nazione, nazionale, Tac. ann. 3, 43; 6, 33.

gentīlĭcĭus, a, um (gentilis), appartenente ad una stirpe, ad una famiglia, gentilizio, sacrificia, Cic., ovv. sacra, Liv.: nomen, Suet.

gentīlis, e (gens), I) della stessa stirpe, schiatta (gens), famiglia; della stirpe, della schiatta, manus, dei trecento Fabii, Ov.: stemma, Suet.: quindi sost., gentilis, is, m., congiunto di stirpe, parente, gentilis tuus, Cic.: partic. plur., Cic. ed a.: e così gentiles deorum, Cic. II) proprio di un popolo, nazionale, paesano, patrio, solum, Tac.: religio, Tac.

gentīlĭtās, ātis, f. (gentilis), lignaggio, schiatta, Cic. (anche al plur.) e Plin. pan.: meton. == appartenenti ad una gens, i gentili, Plin. pan. ed a.

gĕnŭ o gĕnū, is, n. (γόνυ), ginocchio, Cic. ed a.: genuum orbis, rotella del ginocchio, Ov.: genua flectere, Plin., o inclinare, Ov.: genua ponere alci (davanti a qualc.), Curt. : accidere genibus alcjs, Liv.: ad genua admittere, all’inginocchiamento, Suet. — Acc. sing. neutr., genus, Cic. Arat. 45 e segg. ed a.

Gĕnŭa, ae, f., città appartenente ai Romani, sulle coste della Liguria, mercato principale per il legname da costruzione; ora Genova.

gĕnŭālē, is, n. (genu), fascia da coprire il ginocchio, Ov. met. 10, 593.

gĕnŭīnē, avv. (1. genuinus), ingenuamente, sinceramente, schiettamente, Cic. ad Q. fr. 1, 14 (15 litt. b). § 2.

1. gĕnŭīnus, a, um (geno == gigno), nativo, naturale, genuino, genuinae domesticaeque virtutes, Cic. de rep. 2, 29.

2. gĕnŭīnus, a, um (genae), appartenente alle guancie, delle guancie, delle mascelle, dentes, denti molari, Cic. de nat. deor. 2, 134: parim. sost. sempl. genuini, Verg. catal. 5, 36.

1. gĕnus, nĕris, n. (radice GEN, donde geno == gigno e γένος), I) nascita, discendenza, origine, stirpe, lignaggio, stato (riguardo alla nascita), specialm. == stirpe elevata, a) degli uomini, generis auctor, padre, Ov.: generis socia, congiunta, sorella, Ov.: genus (alto lignaggio) amborum, Ov.: genus patricium, plebejum, Liv.: maternum, paternum, Cic.: genere et nobilitate facile primus, Cic.: Graeci genere, Nep.: genus a magno ducere (derivare) Gradivo, Ov. b) di animali, volucres genus inde trahunt, Ov. II) stirpe, genere, A) in senso stretto, 1) riguardo al tempo e alla discendenza, a) generazione, età di un uomo, anticum, Lucr. b) tribù, stirpe, gente, nazione, Hispanum, Liv., Romanum, Sall.: ferox, Liv.: Aetolorum, Liv.: Nomadum, Verg.: paulo sunt (Ubii) ejusdem generis ceteris humaniores, Caes. 2) sempl. secondo la discendenza, a) schiatta, stirpe, gente, casa, famiglia, fama generis et familiae, Quint.: generis claritas, Quint.: auctores generis mei, antenati, Cic.: genus Fabium, Liv.: genus Aeaci, Hor.: genere regio natum esse, Cic.: genus alto a sanguine Teucri prodere (derivare), Verg.: antiquitate generis florere, Nep. b) (poet.) un singolo o singoli della stirpe, rampollo, discendente, collett. == rampolli, discendenti, genus deorum (di Enea), Verg.: Augustus Caesar, Divi genus, Verg.: genus Adrasti (di Diomede, nipote di Adrasto), Ov.: ab alto demissum genus Aenea (di Augusto), Hor.: nepotum genus omne, Hor. 3) riguardo alla generazione, propagazione, genere maschile e femminile, sesso, a) propr., fisicam., genus virile, muliebre, Lucr. e Cic.: femineum, Verg.: virorum omne genus, Liv. ed Ov. b) trasl., come t. t. grammaticale, in nominibus tria genera, Quint. B) in senso largo, genere come riunione di esseri viventi simili e di ogg. inan., 1) di ess. inanim.: a) generic., genere, stirpe, specie, divûm genus humanumque, Lucr.: genus humanum, Cic.: genus mortale, Lucr., immortale, Verg.: omne genus Ov.: hominum pecudumque genus, Verg. b) partic., α) di uomini genere, classe, razza, condizione, tribù, specie, sorta, id hominum est genus pessumum, Ter.: quod genus hoc hominum? Verg.: genus hoc universum, tutta questa classe di persone, Cic.: omne genus copiarum, Nep.: istius generis asoti, Cic.: omnis generis homines, Cic.: genus hominum agreste Sall.: militare genus, Liv. β) di animali, specie, classe, razza, genus omne volucrum ovv. avium, Ov.: multa genera ferarum, Caes.: genus acre leones, Ov.: genus propagare o facere, propagar la razza, Lucr. e Justin. 2) di ogg. inan. genere, specie, classe, sorta, ramo, modo, maniera, stile, a) propr.: α) di ogg. concr.: cibi genus, Caes.: genus loricarum, Nep.: herbae id genus, Liv.: vasa omnis generis, Liv.: omne genus frugum, Liv. β) di ogg. astr.: αα) generic.: id genus imperii, Cic.: istud ipsum orationis genus, Cic.: genus poenae novum, Sall.: Aesopi genus, genere, maniera, modo di scrivere, Phaedr.: hoc genus scripturae, Nep.: hoc genus scribendi, Hor.: genera furandi, Cic.: aliquid id genus (di simil genere) scribere, Cic.: alci concredere nugas hoc genus (di tal fatta), Hor.: quod genus (di qual guisa) virtus est, Cic. ββ) come t. t. filosofico, genere (contr. species o pars, partes), Cic. ed a. b) trasl.: α) genere, modo, guisa, maniera, quod hoc genus est, quae haec est conjuratio, Ter.: eo genere, quo Galba interemptus est, Suet. β) riguardo, rispetto, rapporto, magnus homo, sed varius in omni genere, Nep.: tota domus in omni genere diligens, puntuale in tutto, Cic.

2. gĕnŭs, V. genu alla fine.

Gĕnŭsus, i, m., Genuso, fiume sui confini della Macedonia nell’Illiria greca, che sbocca nel golfo di Venezia; ora Iskumi.

gĕōgrăphĭa, ae, f. (γεωγραφία), descrizione della terra, geografia, Cic. ad Att. 2, 4, 3 e 2, 7, 1.

gĕōmĕtrēs, ae, m. (γεωμέτρης), geometra, misuratore dei campi, Cic. ed a.

gĕōmĕtrĭa, ae, f. (γεωμετρία), arte di misurar la terra, geometria, Cic. ed a.

gĕōmĕtrĭcus, a, um (γεωμετρικός), appartenente all’arte di misurar la terra, geo-