ceritatisque reliquerant? an, cum historia sit imago factorum,
haec alla ratione referenda sunt, quam uti evenerunt? Ego vero
non id queror incusove: sit hoc infelicitatis eorum, delegisse
materialm ad scribendum, ex qua tam pudenda ad posteros
exempla transmitterent. Sed illud queror: additas ubique fuisse
ab historico eas (quas omisisset ultro, si narrare quam docere
maluisset) interpretationes subiectionesque causarum et consiliorum, quibus ambigua quaeque, obscura, incerta in deteriorem
partem plerumque trahit, omniaque suspicione metu diffidentiaque suspendit. Audi Cornelium Tacitum: «Augustus testamento Tiberium et Liviam heredes habuit; in spem secundam
nepotes pronepotesque, tertio gradii primores civitatis scripserat,
plerosque invisos sibi, sed iactantia gloriaque ad posteros»1.
Vide interpretationem non modo historicorum, qui testamentum
illud retulere, nemini notam, sed, quod hic loquimur, animos
legentium suspicionibus iisque nequioribus imbuentem. Ecqui
liquit uni Tacito introspicere mentem Augusti, ab eoque gloriose
ac superbe id actum esse tam diserte ac explorate pronunciare?
Cur enim iactantia potius, quam aut studio verae laudis, aut
eos ut conciliaret Liviae ac suis, aut etiam ut significaret morte
demum finiri simultates? Sed haec sanctiora, credo, visa sunt
quam ut decerent historicum suspiciose omnia criminoseque
narrantem. Quid illud? Hispania missis ad senatum legatis
«oravit ut, exempio Asiae, delubrum Tiberio matrique eius
exstrueret»: non tamen assensus est Tiberius, «perstititque
postea secretis etiam sermonibus aspernari talem sui cultum,
quod alii modestiam, multi quia diffideret, quidam ut degeneris
animi interpretabantur: optimos quippe mortalium altissima cupere; sic Herculem et Liberum apud Graecos. Quirinum apud
nos deorum numero additos; caelera principibus statim adesse:
unum insatiabiliter parandum, prosperam sui memoriam; nam
contemptu famae contemni virtutes»2. Audi declamantem
historicum inque aliorum rumoribus deterrima quaeque plurimis
- ↑ Lib. I Annalium, [c. 8].
- ↑ Lib. IV Annalium, [c. 37-38].
