Pagina:Roma Antica 4.djvu/150

Da Wikisource.
26 DELLE VIE DEGLI ANTICHI

loro costruzione a carico de’ privati: Construat autem vias publicas, unusquisque secundum propriam domum... Quicumque autem mercede habitant, si non construat dominiis, ipsi construentes computet dispendium in mercedem. Anzi non vi era eccezione per alcuno circa la costruzione delle vie onde essere dichiarato esente. Sono chiare a tale uopo due leggi del Codice Teodosiano1; una data dagl’Imperadori Valentiniano II. Teodosio, ed Arcadio Augusti, ad Eusigno Prefetto del Pretorio, la quale si esprime così: a viarum munitione nullus habeatur immunis: et eorum prædiorum actores qui forte injuncto onere privilegiorum contemplationi parere minime voluerint, nostræ domui vindicentur. L’altra data da Onorio e Teodosio II. ad Asclepiodoto pure Prefetto del Pretorio dice. Absit ut nos instructionem viæ publicæ, et pontium, stratarumque operam titulis magnorum principum dedicatam in ter sordida munera numeremus. Igitur ad instructiones reparationesque itinerim, pontiumque, nullum genus hominum, nulliusque dignitatis ac venerationis meritis cessare oportet. Demos etiam divinas ac venerandas ecclesias tam laudabili titulo liberi ter adscribimus etc.


C A P O   IV.

Imperadori, che più cura si presero delle vie.


Quanto fosse stimato onorevole l’avere risarcito 1e vie lo dimostrano le iscrizioni, e le medaglie battute in onore di quelli che più cura ne presero.

Dopo Cesare il primo a risarcire e darsi gran premura delle vie fu M. Agrippa, il quale, come si vide di sopra al dire di Dione2 l’anno 21, sendo Edile; πάσας δὲ τὰς ὁδούς μηδὲν ἐκ τοῦ δημοσίου λαβών ἐπεσκεύασε, ristaurò tutte le strade senza torre nulla dal publico. Quale premura ne prendesse Augusto, Svetonio lo mostra3 dicendo: Quo autem facilius undique urbs adiretur, desumpta si-


  1. Lib. 15. Tit. de Itin. mun. l. 3. e 6.
  2. Lib. 49. p. 476
  3. In Augusto c. 30