 |
Questa pagina è stata trascritta e formattata, ma deve essere riletta. | |
| caput clxxi | 189 |
Cur vulgatores iuris romani sub tyrannis? — Sextus Papirius
sub Tarquinio — Cnaeus Flavius sub Appio Factioso.
[8] Hinc aperiuntur caussae romanae historiae, quas neque Livius aperit, neque ullus politiae romanae observator advertit, quod statim ac Tarquinius Superbus regnum optimatium in dominationem convertit, Sextus Papirius, tyrannidis assentator, unde Pomponio dicitur e «principalibus viris»1, ius civile edidit, quod ab eo dictum est «papirianum». Quum Appius Claudius censor factionem sibi parare voluit, qua fortasse regnum invaderet (ut antea Appius decemvir invasit) — qui ex superbissima familia senatum primus, ut Livius narrat, «libertinorum filiis lectis inquinaverat, ex qua lectione in duas partes discessit civitas: aliud integer populus, fautor et cultor bonorum, aliud forensis turba tenebat», quae, Appii censura vires nacta, Cnaeum Flavium, Cnaei filium, patre libertino humili fortuna ortum et Appii scribam, ut tradit Pomponius2, aedilem curulem fecit, — Flavius, ut alterius Tarquinii Papirius, «ius in pontificum penetralibus repositum evulgavit, fastosque circa forum in Albo proposuit, ut quando lege agi posset sciretur». Quod factum patribus tantopere displicuit, ut omnes prae dolore abiecerint annulos: quod custodiam iuris, quam patres ex iure gentium suam esse contendebant, reserasset et fas promulgatione fastorum plebi prostituisset.
Fundamentum magnae partis historiae et iurisprudentiae romanae —
Cur Brutus senatum auxit? censum non restituit? legias regias abrogavit?
[9] Haec omnia ita se habebant, quia ex natura reipublicae optimatium — quam patres romanam, edam libertate a Bruto constituta, contendebant — proprium est ius, ut Pomponii phrasi utar, in «latenti», ut nos supra pluribus demonstravimus3. Nam Brutus, qui libertatem populi romani fundavit, optima-
