Pagina:Vico, Giambattista – Il diritto universale, Vol. II, 1936 – BEIC 1961223.djvu/237

de diis maiorum gentium

495

bonitarium iis a patribus adportavit, optimo apud patres manente. A qua parendi «mercede» fundi in «commercio» esse coeperunt: «merx» enim monosyllabum infantis linguae vox est. Et Mercurius mercatorum quoque et lucri habitus deus et aegyptiorum legislator, inter quos saepe ob legem agrariam turbae et bella inter plebes et sacerdotes orta. Heic addamus: caduceo animas Orco revocat, sive¹ ab antiqua sylva, quae homines vorabat, ut qui incerta venere nullum sui nomen, nullam gentem relinquebant; et caduceo soporem immittere, hoc est pacare, quietare respublicas².

Diana — Actaeon.

[15] Dianam significare primas fontium religiones, priore libro³, Actaeonis mythologia, explicavimus.

Mars.

[16] Non est ut de Marte repetamus quae diximus⁴; iure maiorum gentium, virtutem esse pugnandi pro aris; iure minorum, virtutem pugnandi pro patria, et belli quoque fortunam dictam esse⁵.

Ceres.

[17] Nec de Cerere ⁶, agriculturae charactere, quae in infernum descendit et iterum redit ad superos, ut significet sata terrae demissa, deinde in messes redire. «Legifera»: innuit primas leges fuisse agrarias, quarum prior fuit de nexis culturae, altera de nexis dominii bonitarii, sive tributi.

1. Nel testo a stampa seguiva «caduca», espunto nelle postille marginali e nei due errata-corrige [Ed.].
2. Cfr. Notae, 112 [Ed.],
3. Cap. CXLIX, § 4 [Ed.].
4. Hoc libro, cap. XXI, § 6 [Ed.].
5. Cfr. Notae, 113 [Ed.].
6. Cfr. Notae, 114 [Ed.].