Prose e poesie bellunesi 2006/R'ultima fin del an

Da Wikisource.
Antonio Alberti Cuciarin

R'ultima fin del an ../II ../IV IncludiIntestazione 13 novembre 2015 50% Da definire

II IV


Tone Cuciarin (Antonio Alberti)

R'ultima fin del an

In chel an, l ultimo de dizenbre el tomaa propio del domegna. I aea fadià no poco par podé lascià sul laoro da res undesc del sabeda; r'idea l ea chera medema de chera ultimes fin del an: ‘sissin al refujio Sennes a spetà ra mesanote, a fei baldoria e ciantà, dinprin cordade co ra chitara che ra respondea polito ai pezigoi del sonador.

Dapò, col pasà de ra note, nò senpre i ‘sia inaante come chi dei core; ra osc, co ra bona man de ra beerela, r'ea portada a sin ‘sì ves tone massa oute, ra deentaa ziela e ra tendea a stonà, ma oramai chera no n’ea ra roba pì de inportanza, l ea solo chera de se ra gode noma che par esse inze meso un bozo de ‘sente, ra pì parte mai veduda, che i se ciataa a ciantà e a mescedà strofes de na canzon, ma con paroles che es ea diferentes conforme l luó da agnó che i vegnìa a fei, despes, na confujion del diou.

I pès, deszolade fora dai scarpoi sote ra toures, i sudaa fora par i calzetoi de lana con duto chel che i aea ingrumà inze ores de caminada, ma con chera de fei ‘sirà ra broches de vin, negun i dajea abado pi de chel tanto.

Cemodo che s’à dito, chi cuatro (in arte: el Cuciarin, Gianpi, Banana e Uauo) con i sache ‘sà piés de damagnà, canbio de sote, calzes, zapote, pila eletriches e i atreze da scialpinismo (nafré curade su a ra meo, ma chel l ea, aduna co ra peles de foca che de seguro es aea vedù tenpe meo, con calche tacia de pelo che manciaa - ma a chel che manciaa, se betea pede l esse inpizade dal esse ‘soen) alolo dapò aé lascià nafré ignante de lourà, i s'aea canbià, e i aea ciapà ra coriera par Toblach, e con bona grazia del sciofer, i ea desmontade al Tornichè, agnó che scomenza ra strada, ades ‘sà cuerta de gnee, che và su a Ra Stua; ra prima tapa che i aea idea de fei.

Betù su ra peles de foca, i aea tacà a ‘sì su con un pas greo e senpre conpaign, chel iusto par nó restà zenza fiado a ruà fin su in son de ra prima erta; da là inaante se ‘sia comode par el bosco, che l aea oramai duta ra beleza del inverno con tropo gnee; i laresc despoiade e i pezuos senpre verdes i aea i rame ciariade de sfaria, che i fajea tropo “paesajo nordico” da stories, gnee come ra bata che el studaa dute i sussure: el vento su i zimasc a man dreta de ra strada, el core de l rù ‘sò in son de ra val a man zanca.

Un pei de otes i aea sentù el rebonbo de na laina che rodolàa ‘sò par i piees, ma i saea de esse fora del paricol, r'ugnola che podea dà pensier l ea chera che vegnia ‘sò alolo ignante Ra Stua, ma a chera i arae pensà canche sarae stà el sò tenpo. Ades l ea da se moe par guadagnà pì ores de lustro poscibel. I ea ruade alolo prima del brite zenza zavarie; là ra Boite, asà che ra vien ‘sò a soute, r'aea jaà gran conches inze ra croda, ades co l voro orlà de gnee, che come tante de oce zelestes es vardaa ves el ziel, e inze chi oce, nodaa truta pizenines, da ‘ede ancora par poco; dapò ra jaza ra ‘s arae sarades su, e outro gnee l arae ingarià via duto.

I s'aea incorto con sodisfazion che ra laina r'ea ‘sà vienuda ‘sò con bel gran daante, ma el gnee l s'aea ‘sà petà e s’i passaa sora comode, dinultima, inpó el brite. Là i aea ciatà ra cujina, senpre daerta, e ra casseta de ra legnes ben piena par inpizà el sporer, iusto par se scioudà e se intieedì el disnà, asà che i no n’aea ancora magnà, e anche un cafè cuaji bon; dapò aé betù a posto ra cujina e enpì danoo ra casseta de legnes tolestes da ra bia de fora, i aea sarà su ra porta, e betù su i schie, su ves Cianpo de Crosc. Da nord-ovest l aea scomenzà a neolà su de bianchìzo, de seguro da sfaria, ma a chel ponto, no n’ea outro che ‘sì inaante e dorà par el meo chel nafré de lustro che restaa. Ra piles, canche sarae ruà el scuro.

Darsonto Cianpo de Crosc, i aea tacà ra Val Salata agnó che l ea i confis de Comun, Provinzia e Rejon, ma intanto ra neoles es ea senpre pì basses, tanto da fei duto un col gnee. I saea ben che ‘sì inze chel bianchìzo vorea dì cuaji seguro se perde, col riscio de sin sì ‘sò par calche crepo che l ea a man zanca de ra strada; ma agnó eera ra strada? Ra piles es ‘sia ben par el scuro, ma intrà meso neoles e gnee, es fajea un cercio de brama intorno, da perde ra tramontana, zenza gnanche podé vede ra fata veces sote el gnee.

I aea da se fermà, meo ancora, tornà indrio. I saea che a ‘sirà a man zanca, dal bivio de Cianpo de Crosc, dapò nafré de strada, l ea un cason de ra asociazion de i cazadore, de seguro sarà a ciae, ma l ea pur senpre algo, meo che de fora. Infatin, drio ra fates de calchedun prima, i ea ruade. Uauo el saea che na breela sote colmin ra se moea ‘sà da ignante: defato con un tiron ra s'à des-ciodà e i ea ‘sude inze del traes, un areota.

El brite, un local ugnolo, l ea ben paricià: un sporer, sié prices a castel, meo de coscita! Inpizà el fó, i aea betù su na gamela de gnee da delegà par el té (inze cardenza col zucar e outro) e i aea svoità i sache co l damagnà che l ea vanzà; i s'aea paricià par ra note, inpizà ra piles e i s'aea fato anche na partida a cartes (anche cheres inze cardenza).

Apena inze pricia, no sènti ‘sirà ra ciae, e par solito chesto vo dì che el lejitimo paron l é drio a ‘sì inze, e coscita l ea stà. I ea de doi, anche lore col cruzio de ra calighera, e un l ea propio el fiol del presidente dei cazadore; i se conoscea ben, ma i ea stade ciapade in chera e in ciasa de chi outre, anche se i aea na bona scusa da petà. In dut' i caje, posto ghin ea par dute, i aea beù vorentiera na gota de té cioudo aduna, e strache morte, i aea ciapà alolo son. Al prin soroio i sarae moeste dute.

Ra croda i aea fato un outro gran bel don: di note diesc, chinesc schei de sfaria, che r'aea cuerto su el todo, el vento l aea netà fora, e l ea na ‘sornada de seren e ziel zeleste che de meo no se podea. Ra riga del orisonte ra disegnaa neta e prezisa el tondisà de ra crodes sul sfondo. I cuatro amighe, ruade in son de ra Val Salata, (chi outre doi i aea ‘sirà par el refujio Biella) i aea tazà nafré de cicolata, un toco par dute; chel tanto che ‘soàa par calche caloria par ruà fin su in Sennes.

I ea ruade al refujio zenza zavarie, saludà par ben el paron, (pì che brao a tienì daerto anche d'inverno), magnà un bon semel e poussà par na mesora; i ea ‘sude a se montà co i schie su e ‘sò par el col che l ea alolo dadrio, un toco a gnee fresco; da se ra gode. Disnà con tropa pastasciuta, i s'aea tolesc na camera a ra bona con cuatro prices, i s'aea slaatà, canbià de sote e dromì par tré ora bones, dapò i sin ea ‘sude ‘sò de sote inze ra sala a fei amicizia con chi outre aventore, sete, oto in duto; (par intanto, ma i ghin spetaa depi) e intrà na partida a cartes e calche mora “soteosc”, i aea tirà sera. I s'aea paricià par ra zena e duto chel che sarae vegnù, e beuzà al sparagno.

Co l é stà ves res noe, i aea sentù resiro de motore che ruaa: l ea motoslites e un “jato”, che i aea des-ciarià na diejina de parsones che craiaa, e canche i s'aea tirà ‘sò ra giaches a vento, orpo! Tirade de petacio, da sera i ome e ra femenes con sarvije pies de lustrìs, l incao del col fin ‘sò dal anbrizon (che no despiajea a negun) e tanto de tache oute; fosc sciore che ruaa su dai otiei de Marebe.

I nostre i ea vanzade mal! Chi apena ruade i fajea surizion e i no se sentia polito, lore che i ea usade a bordelà. Par duta ra sera, i noe ruade i aea fato bozo par conto sò, gnanche vardade, e fato aduna noma che l cin-cin de mesanote. Anche lore, col bozo usà a ciantà, i l aea fato cuaji soteosc e zenza massa alegreza, par paura de se fei vede mangare ciochetoi; dinultima i s'aea tegnù da l fei ra solita baldoria, e chera sera che i aea spetà par duto l'an, r'ea drio a sin ‘sì inze duta un'outra moda.

I sin ea ‘sude a dromì (nafré martufe e restàde anche mal) assei bonora, zenza gnanche sentì i motore del “jato” che sin ‘sia, e del indoman, dapò na bona marenda, i s'aea fato un bel ‘siro co i schie par cuaji tre ores; tornade al refujio, i aea magnà algo, pagà chel che l ea, saludà Vijilio, el paron, e saco su ra schena, i aea tacà a sin ‘sì in ‘sò e a fei a ra redosa ra medema strada. L ea stà na montada co i schie da insogno! Ra spana de sfaria sora el todo ra ujoraa come neoles a ogni cristiagna, e se ‘sia che l ea na mereea; ‘sò in son de ra Val Salata i s'aea poussà nafré. Al brite de ra Stua i aea tirà dreto e i s'aea montà fin ‘sò dal Tornichè, e asà che da banda del stradon l ea ancora tropo gnee, i s'aea tienù i schie inze pé fin fora a Fiames; là i aea ciapà el pulman fin a Cortina.

I no sarae pì tornade, su in Sennes, par ra fin de l an; chera ultima esperienza i aea taià ra ujores de ra alegreza. El refujo come na destinazion, un fin da se guadagnà, con fadìa, aventura e ris-cio; esse duto un con el local e i sò aventore l ea ra sò filosofia. l ea vegnù a mancià l senso de ra vera conpagnìa, l ea vegnù a mancià el vero senso del refujio.

(Anpezo)