Scharfa Perchia

Da Wikisource.
romancio

Petrus Nonius Indice:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VII.djvu Scharfa Perchia Intestazione 8 febbraio 2021 75% Da definire

Chianzun Davart la stramantusa Lavinna da Ftaun Sacra Predgia
Questo testo fa parte della raccolta Rätoromanische chrestomathie
Vol. VII


[p. 264 modifica]

PETRUS NONIUS.

Scharfa Perchia da chiastiamaint dal utissem Dieu. Sün desideri & spetta da pietusa lgieud, datta in stampa in SCUOL, Tras Ludovico Gadina. Anno MDCCXX.

[p. 3] NUs leains, benevol Lectur, in il cudesch da Josua, cap. V. v. 13. 14. Chia siond it oura Josua per recognuoscher la citat da Jericho, & spier, considerar co ch’el gnond avant quella ves da la combatter & tour aint; Sch’il sea comparü ün hom cun sia spada tratta, in maun, à l’qual s’aprosmond Josua, il voa el dumandà: Esch tü dals noss, ò vero da noss inimis? Sün la quala dumonda il füt respus: Na, anzi sun eau il Princip da l’exercit dal Segner. Quel chi compara aquia à Josua es quel medem chi es comparü eir ad’Abraham, & stat adurà dad el sco il Jüdisch dal muond, cioe, il filg da Dieu, il qual apparond in fuorma dad hom, ha vlu dar à d’inclêr à Josua & als fidels dal V. Testamaint sia incarnatiun, suainter la quala, el, in la tutta sü & personalmaing unida chiarn, ha havdà intraunter da nus, tschantschà cun ils filgs da la lgieud, & conversà cun els. Nun t’imaginar dimena, chia quist, il qual compara à Josua sea stat qualche aungel creà; Perche ed’es manifest, & po ngir pruvà cun irrefragablas raschuns, chia quel sea stat l’Aungel da la Lia, & da la fatscha da Dieu, il qual es sumlgauntamaing eir il Jehova & Dieu svessa. La prüma raschun per pruvar quist, pilg eau naun da l’hunur divinna, quala Josua ha sport à quist Aungel. El crudet gio sün sia fatscha in terra, & l’aduret. Quist nun vess permiss quist Aungel, lea Apoc. 19. 10. Sch’el nun füss stat quel Aungel increa, il qual eir aduren tuots ils Aungels da Dieu. Hebr. 1. 6. La seguonda, naun da que, ch’el nomna sai svessa, il [p. 4] Princip dal exercit dal Senger: Il qual es ün tittel chi nun po ngir dat à d’ingün oter, co al filg da Dieu, il qual es ün Dieu a’ qual à seis Bap cœlestiel. Un Dieu sura da tuots benedi in totta æternitat, Rom. 9. 5.

Quist huossa, sco Dieu es ün Princip à cumond dal qual stà tuot l’exercit dal Senger. Sch’ nu vlain tras l’exercit dal Senger, incler ils Aungels, sco in ün tal maniamaint vain tut quel plæd, Luc. 2. 13. Schi [p. 265 modifica] esi manifest, chia quels sco ün exercit ston ubedir à quist grond Princip; Per pruvar quist t’invî eau à lêr il 20. vers, dal 103. Psalm. Mo tras l’exercit dal Senger, nun vengen sulamaing inclets ils Aungels, dimpersai eir tuottas las sias creatüras, qualas sco ün exercit, ston obedir à sia vusch, & exequir seis cumond, sea in chiastier ils mals & inimis da Dieu sea in defender & chiastier ils seis. Perche, scha nus volvains nos ölgs à cêl & contemplains in quel, il sulai, la lgünna, & stailas, schi che es que tuot oter co ün exercit da Dieu, cun il qual el cumbatta incunter seis inimis? Sco ch’el be cun ün tal exercit ha battü Sisseram. Jud. 5. 20. Ns volvains davent dal cêl, à la vouta da la terra, schi ns vain eir quella dalunga avant sco ün exercit da Dieu, il qual tras seis cumond batta, Core, Dathan & Abiram cun tuotta lur cumpagnia. Num. 16. 32. Las ovas dal mar clamm’el & las sponda oura sura da la fatscha da la terra. Amos 5. 6. Ellas staun à cumond seis, & cumbatten incunter Pharao. Exod. 14. Ils vents cumond’el, chi ston purtar las frizas inavo, & las fichiar in ils corps da quels, chi las sajettan oura, sco be il medem haun fat via dal exercit da quels duos Pajauns, Eugenij & Arbogasti, suainter perdütta da Augustini, 1. 5. cap. 26. de Civ. Dei. Sura d’il qual Claudianus ün Poet Pajaun s’ müravlgond, scriva uschea.

[p. 5] O nimium dilecte Deo cui militat æther:
Et conjurati veniunt ad classica venti.    

O plü co ami da Dieu, (Theodosi, qual cumbateiva cunter ils Pajauns per nun laschar supprimer nouvamaing il Christianismum) à servezen dal qual cumbatta l’ajer, & ils vents vengen sco ün exercit ad agüd. Quel Dieu chi ha creà il tuot, schafescha eir las naifs; Dieu dâ la naif taunt co la launa, è rasa oura la pruinna sco la tschendra. Psal. 147. 16. El (Dieu) tras seis cumond fa subit crudar la naif. Syrach 43. 15. Qualas eir, sco las otras sias creatüras tuottas, ston exequir seis cummonds, na sulamaing per impedir ils inimis da seis pövel, ch’els nun possan s’ fortifichier incunter da seis pitschen tröp, lea. Maccab. 13. 22. Dimpersai eir, à chiastiamaint da seis pövel svessa, sco da que s’ha ün dobbel exaimpel via da mia afflitta scossetta, in il comün da Ftaun. Anno 1682 fa el crudar ünna grossa naif, la quala s’ chiargond gio d’ün ot munt maina via chiesas 5. cun tuot que chi laint s’achiateiva, & persunas 5. cun grond stramizzi. In quist Anno 1720. schafesch’el, & fa crudar darchio naifs in quantitat tala, quala nun pudiond ils munts plü purtar, büttan sco ün greif fasch gio da sai, & invian tras jüst jüdici da Dieu, quasi in mez il comün, inua rumpond aint cun ün violent impetu, nun sdrüa sulamaing plüs ædificcis, dimpersai salgind eir aint tras las fneistras. Jer. 9. 21. Causescha la mort à la gronda part da las persunas chi in [p. 266 modifica] quels s’achiateivan, tenor cuntschaint gia sare brichia sulamaing à noss vschins, dimpersai eir à quels chi ns sun plü remots: Il qual ns es stat ün cuolp usche dulurus & stramantus, ch’ingüna penna nun pudare havair la capacitat d’il descriver cun tuottas sias miraculusas circumstantias, & horribels evenimaints, inunder eir eau in specie, par resguard da mia simplicitat, & per nun vlair incuorrer in privel da ngir avaunt in ils [p. 6] impissamaints & jüdiccis da lgieud literata, sco ambitius & temerari, havess ngü occasiun d’interlascher la descriptiun da quel; Il qual vess eir fat, scha latiers nun m’havess dat ardimaint la consideratiun da mia vocatiun, quala stim chi vengia à cuvernar la part gronda da meis defects, chi ngaren observads d’ün subtil lectur, ilqual giond in sai svessa, & considerond meis ministeri via da la part batüda, in quists calamitus & conturbluss temps, fare da sai svessa il jüdicci, chia stuviond l’infortunio cun ils miraculuss evenimaints in quel observads, esser à mai sco ordinari Minister da la Baselgia, il plü bain cuntschaints, eir la descriptiun di quel, quaunt manchuossa & imperfetta quella mà possa esser, nun sea statta da spettar d’üngün, scha brichia di mai; Sün il qual im laschond, vengen sainz’otra circumvagatiun sün il fat svessa.

In il pudar da l’intêra natüra, & specielmaing terribbel schbrüir da munts & vals, il qual da lgieud jüditiusa & pietusa ngiva observâ sco ünna vusch dal adirâ Dieu, ch’ins imnatsches qualche greif chiastiamaint, eirans la gronda part in confusiun & schnuizzi, mo brichia in impissamaints tals, sco scha Dieu gnis quella vouta à ns batter be cun quella perchia, cun la quala el usche scharfamaing ns ha perchieds. Perche considerond las naifs crudadas in quist Anno 1720. à comparatiun da quellas, chi eiran crudadas Anno 1682. ns pareiva chia quellas, impustüt via da la part gronda dal comün, nun ns deivan imnatschier ünna usche gronda starnüda: In ils quals jüdiccis però geivans totalmaing ad errur! Il event ha mussâ, ch’ils pochs, ils quals veziond cun Job, da dalönsch naun il mai à ngir à nossa vouta, s’indubitond bandunetten lur chiesas, sean stats plü prudaints, & da plü maturs jüdiccis & sentimaints, co ils blers chi stimond d’esser sgürs in lur havdanzas, nun s’ chateiven quella saira els sulets laint, mo eir in cumpagnia da plüs persunas, qualas restond in chiesas lur, ù sül main [p. 7] in lur contradgias füssen stattas sgüras & [humaunamaing tschantschond] our di tuot privel. Mo merra, ins chiatond in quist tertio cumpongs dals Jüdeus, ns va eir à maun, sco giet ad els. Quels nomnadamaing, nun fond stimma dals avisamaints da Dieu, ils quals el ils feiva tras signels & straungezzas [s’ veiva viss eir tiers nus, 2. sulais à peer, & qualche temp avant in la schüra not ünna pala d’ fö cun ün mong simil al charbun à schvular per ajer be à la vouta dal lavinær, [p. 267 modifica] inunder la lavinna es ngüda gio] per ils far à savair la finala ruvinna da Jerusalem, legetur Josephus, lib. 7. de bel. Jud. cap. 12. In lö da s’ retter, s’ chatschen plü bot in quella da tuots lous dal cræs da la terra naun, par occasiun da celebrar la Feista da la Pasqua, inua vengen serrads aint sco in ünna preschun, & dapo esser circumdats da Tito Vespesiano alchün temp, pereschen à lâ calamitusamaing. Be uschea va eir aquia. S’haviond muvantada & gniond gio d’ün ot munt, la stramantusa lavinna, croud’ella à las 8. huras d’ not, die 8. Februarij quasi in mez il comün & in quel per mez la contradgia numnada Mulinær, inua ella cun ün stramantus fracasch mez ruvinnâ 13. chiesas, & 13. da fuond oura splaunâ via, in las qualas ultimas s’ chiateivan persunas 61., qualas tuottas sun ù stattas manadas davent da ls lous inua s’achiateivan, ù da las naifs chafuol cuvernadas. Dal nomber huossa specifichiâ sunn, quaunt inavant s’ po comprender, sainza prævia lungurusa cumbatta bain bod restadas mortas 34. Inua es di s’ dar buonder chia 25. in quella saira sun ù ngidas oura s’ vessa, ù chiavadas oura vivas, qua però à tuotta apparentia, gnond deschdrüttas las chiesas sco s’ pon vaira hoz & in quist hura, chia peidra nun es restada sur peidra, deiva esser impossibbel chia da blers millis restes ün sul in vitta conservâ. Qua s’ha evidentamaing observada la verificatiun dal dit, Psal. 91. 7. Inua il Psalmist disch; Chia scha milli crouden da l’ünna nossa vart, [p. 8] & deschmilli da la vart dretta; Nun vengen però, vliond Dieu schanier, à ns inscuntrar ingün mal. Our d’ chiesa d’ün pouver exulant da Frantscha causa il nom da Christi vengen purtads via quasi à l’ajer 3. filgs, ils corps dals quals Dieu nun ha amo manâ à lgüm, & in cumpagnia da quels ünna juvna filgetta, la quala, miraculus fat! Vain schfrachiada ünna cossa, purtada la distantia d’ün ferm tir da schlupet, & tschantada ingualmaing in bratsch d’ünn’otra duonna, quala eira eir in la lavina, mo cun la mita, dal corp sur las naifs via. Davo 2. huras s’ chiatta ün uffaunt velg d’ün sul on amo in sia chünna, mo tuotta ruotta, vif & nun offais. Siond expiradas 18. huras, s’ chiatta ünna juvnetta davo ünna chünna, in la quala eira ün uffantet mort, eir viva. Quista es hora sauna, & quinta chia dürond quellas 18. hur. nun vea santi alchünna dulur; Disch, ch’usche bot füt cuvernada da la lavinna sea ella statta sco in schvanatschamaint, tauntinavant chi la pareiva chi ardess la chiesa sà spera, & üña gronda quantitat da lgieud à büttar naif süsura per stüzar our il fö, inter la quala lgieud la pareiva chi füs eir sia mama, quala però eira fingiâ morta in la lavinna. Davo esser passadas huras 64. s’ chiatta nouvamaing ünna juvna d’ætat da 17. ons, cuvernada cun ün pais da naifs incredibbil, eir viva & nun offaisa, cun seis sens & bun [p. 268 modifica] jüdicci. Quaista referiva, chia usche bot ch’ la stüna, inua ella s’achiateiva in cumpagnia da plüs persunas, inter las qualas eiran eir seis Bap & mama, füt disfatta, vea ella clamâ alchüñas voutas seis Bap & mama, mo chia nun la gnond datta risposta, s’ vea ella güda sco drumanzada via, & statta in tal sön fin ch’ les statta tras contin chiavar, chiatada; Ha vivü huras 12. & süsura placidamaing in Dieu s’indurmanzada. Uschilgö, s’ha eir observâ il soinch, admirabbel & incomprehensibbel maun da grazchia da quel grond Dieu, in conservatiun da certas persunnas. Un hom honorat, velg da ons 85. vain schlavazâ gio d’ pigna [p. 9] tras il lung da la stüva, & miss al clær in sez sün certas reliquias dal mür da la chiesa; Inua s’ volvond intuorn, vez el à prüir sü da la naif las chiammas da sia filgia, quala eira purtada our na seis let da Palgoula, inua gnond agüd vain chiavada oura viva cun amo 2. femnas, chi s’achiateivan spær ella. E’ s’ha observada usche clæramaing la provida providentia da Dieu in quist stramantus esser, in conservatiun da certas persuñas, ch’eau nun se da dir, ne scriver oter, co exclamar cun admiratiun. Duos sun stats sun la champongia, l’ün es da Dieu tut, & l’oter laschâ & c. Matth. 24. 40. Et sch’ünqualchün dumonda plu inavaunt, perche ha el be tut quist, & laschâ l’oter? Schi s’ containta da quista resposta. Uschea es statta la völgia da Dieu. Summa summarum. Sun restadas mortas 34. persunas, & conservadas in vitta 27., da las qualas es morta üña suletta, cioe, la præfata juvna da 17. ons. Co ils morts sean stats chiatads horribilmaing offais via da lur corps, interlasch da scriver, per nun causar terrur al benevol lectur. Ils vifs sun in part stats periculusamaing plajeds, mo dal maun da Dieu eir gratiusamaing madgieds. Quista calamitat, schabain ch’à pêr da quella nun es tras câss improvists arrivada in l’intêra wal d’Engadiña, usche löng co sa sâ ch’ les inhabitada, vess pudüda ngir ingrandida tras la mort da plüs persuñas, qualas in nomber da 38. sun stattas præservadas, part in chiesas ruottas aint infiña las stüvas, & part in chiesas chi nun eiren plü distantas co ün mez pass da pôn, da quellas chi hora nun sun oter co üña horribla muschna. Nun völg passar spæra via cun taschair il formidabbel stramizi viss & observâ d’üña ampla part da noss vschins dals comüns à nus prossems, d. 11. dal medeni Februarij, chi eira la Giöfgia, sün la quala 26. baras, & in quellas 29. persuñas fütten, siond purtadas in suntêri, tuottas in üña fossa sepulidas, cun plaunts simils als plaunts da Hadad - Rimmon in la planüra da Megiddo. Zach. [p. 10] 12. 11. Amo hoz in di s’oda in nossa Rama ün bragizi, üna almantaunza, ün cridar & ün grond plaunt: Rachel crida per seis uffaunts & nun voul s’ lascher cuffartar per causa chi nun sun plü. Matth. 2. 18. Quist es que, il qual nhe stimâ bsögnus d’esser dat à lgüm, à bain da [p. 269 modifica]las generatiuns chi ns pon subsequir. Al præschaint eschens conturblats, & ns resentins sensibelmaing da la pleja à nus da Dieu inflicta; Ns suottamettond però saimper à la vöglia da Dieu, & dschond cun Job: Il Senger ha dat, il Senger ha tut, ludâ sea il nom dal Senger. Co oters, sean daspæra ù dalönsch da nus, dessen s’ servir da quist chiastiamaint via nus, tiers lur bain & ædificatiun, lea Luc. 13. v. 1 — 9. Il avisamaint da Jesu Christi noss sulet & perfet Spendrader, sura d’il qual vains salvà il discuors chi à qui zieuva.

[p. 11] Textus Luc. cap. XIII. v. 1 — 9.

In quel istess temp eiran qua alchüns, chi l’ requinteivan dals Galileers, il sang d’ils quals Pilatus haveiva masdâ con lur sacrificis. Et respondiant Jesus diss ad’els, pissais vus chia quests Galileers, sean stats ils plü gronds pchiaduors da tuots ils Galileers per que ch’els han indürâ tal chiosas. Na, dig eug à vus, anzi, scha vus nun s’ meldrais, gniss tuots à perir sumgiantamaing. O vero, pissais vus chia quels deschdot, sur ils quals ais crudada la Tuor in Siloe, & ils ha mazads, sean stats ils plü culpabels da tuots ils habitants in Jerusalem. Na, dig eug à vus, anzi, scha vus nun s’ meldrais, gniss tuots à perir sumgiantamaing. Mo el diss quista sumalgia: Un cert haveiva ün figær implantâ in sia vingia, è veñ, cerchiand früt in quel, è nun chiatet. Inuonder el diss al lavuraint da la vingia, mera, agiâ sun trais ans, ch’eug veng cerchiand früt in quest figær, & non chiat, tagla ’l gio, perche pilg’el aint la terra? Mo el respondiant, diss ad el, Senger, lascha ’l amo quist ann, fin ch’eug l’he ja chiavâ, & miss aldüm intuorn. Et sch’el fa früt, bain sea, nun brichia, l’ dest tü l’hura talgier gio.

DECLARATIUN.

Qua ch’in la schlatta da Benjamin, tschels lascivs puobs da Gibea, vettan violà à mort la concubiña da quel Levit chi havdeiva gio som il munt [p. 12] d’Ephraim: Pilget dit Levit sia concubiña, la talget in 12. parts, & tramatet quellas par tuot Israel in sias contradgias. Il qual siond stat viss dad Israel cun stupur, es ngid’insembel la raspada, inua s’achatond els d’ün anim, examineschan il Levit, per gnir informats co la sturpchienscha füss statta comissa. Mo siond ad els refert, cun protesta tala: Guardâ vuss tuots, uffants dad Israel: Mettà qui l’ fat in deliberatiun, & dat cussailg; Tachien las otras schlattas guerra incunter la schlatta da Benjamin, [quella our d’ superbia nun vlet comparair sün il congress general, & recuset da dar oura tiers supplicci jüstamaing meritâ ils delinquents] la quala guerra füt ad ellas in il princippi chiariñamaing malventüraivla, in que ch’ellas [p. 270 modifica] (las otras schlattas) 2. voutas füttan batüdas da la schlatta da Benjamin; Mo trond oura la terza vouta, tras comond dal Senger es la schlatta da Benjamin, chi constituiva il nomber da vang & sês milli hommens, chi pudeivan trer la spada, sainza ils inhabitants da Gibea chi fün numbràds set cient hommens tschernüds, statta batüda, & disfatta uschea chia da tuot quella nun füttan restads davo plüs co sês cient homens. Gniond huossa il pövel tiers la chiesa da Dieu, & stond à là fin la saira avant Dieu; Ozen els lur vuschs, & criden cun ün grond plant, dschond: Perche Segner Dieu d’Israel, es quist dvantâ in Israel, chia hoz üna schlatta d’Israel sea gnida al main. Schi, els s’inrüglan, dschond: Hoz es üna schlatta d’Israel talgieda via. Il pövel s’impintit da que chi veivan fat cun Benjamin: Perche il Senger veiva fat üna RUOTTURA in las schlattas dad Israel. Jud. 21. v. 2. 3. 6. 15.

Dilets F. & S. in Christo Jesu! Que chia Dieu tras jüst jüdici seis, ha fat via da la schlatta da Benjamin que ha el fat tras medem seis jüst jüdicci, eir via da nus, [p. 13] cioe, üña considerabla, schi, ô Dieu! ô Dieu! Dulurusa Ruottüra. Che esi oter co üña sensibla ruottüra via da d’afflittas familias? In las qualas Christians Baps & mamas s’ veziond privats da lur chiers uffants, clamen cun dulur: O filg! ô filgia! Füssi pür mort eau in teis pê. Il qual s’ po appussaivelmaing numnar üña Ruottüra: Perche ingualmaing sco cura ch’ün früt, chi nun es indret madür vain tut gio, suvent zieva cun il früt insembel eir la minziña, via da la quala quel es creschü: Usche, cura uffants in lur juventüna, tras üña inopinata mort, ù verò, sco a nus es inscuntrà, tras duluruss càss, vegnen levads via à Christians Baps & mamas, vain cun els insembel eir ruotta davent, & tutta via üña part da lur cours. Item: Pouvers uffants da lur genituors, cun lamentatiuns davo: Bap meis! Bap meis! Mama mia! Mama mia! Chiarra d’Israel & sia Chavalaria. Quà s’ vezzen Ruots giò ils pals, spær ils quals sü, juvnas vits (pitschens uffants) veiven da gnir tgnüdas dret sü. Laigs, chi in concordia & pôs havdeivan suot lur bösch da figs, sparalgiedas. Che as que? Scha brichia; Uña Rottüra, cumpogna da quella ch’il Segner fet in la familia dal Prophet Ezechiel, tenor ch’ lil veiva prædit. Filg dal Crastian; Merra, eau t’ pilg davent il dalet da teis ölgs tras ünna pleja. Amis, chi s’ameiven l’ün l’ oter sco Jonathan à David, sco saisvessa, stuvair gnir separads à l’inprovista, sainza nianch pudair recomendar ls seis, chi reisten davo. Nun es que Ruottüra? Schi, sch’ nu indret considerains, che ruottüra ns ha il Segner fat via da nos comün, & hafdanzas in quel? Quella es quasi cumpogna dala Ruottüra da Tyro, chi deiva tras ils Caldeers d’ vantar usche admirabla, chia tuots ils eisters considerond & s’algurdond sün sia velga gloria, [p. 14] ma però subit [p. 271 modifica] càs da quella, deivan s’ stramir & far courdöli per Tyro, in consternatiun. Schi usche gronda es nossa Ruottüra, chia àd’üña ampla part da nos Ftan, eau sun sfurzà da dir conturblà & bod mez schdrüt Ftan! es inscuntrada la sort calamitusa, la quala Dieu imnatscheiva avant temp à Babylon, chi deiva gnir subvertida sco Sodoma & Gomorra, me plü ngir in pê, ne inhabitada in alchünna ætat, seis palazzis restar deserts in tal möd, chia las beschias sulvadgias gnivan à gaschair in quels, lur chiesas esser plainas da grondas zerps, & ils püfs hafdar à là & c.

Ils uffants dad Israel plandscheiven & crideiven sur dala Ruottüra fatta in la schlatta da Benjamin. Che dessens nus far. Ns demussar insensibbels? Sch’ nu que fessens, schi dessens indicci, ch’ nu füssen cumpongs da tschels infidels, & dürs cours, da vard ils quals tschantscha il Prophet: Tü ls battasch, & els nun saintan: Tü ils hasch consümads, & els haun recusà d’artschaiver correctiun: Els han indüri lur fatscha plü ch’ün crap, els s’haun dustads da s’ convertir. In tal càs, scha cours da Christiauns sun amo in nus, stuvains plü bod plaundscher, & exclamar cun il Prophet Jeremia. Ach! Füss pür meis chio ova, & meis ölgs ünna funtaunna da larmas, schi vless eau cridar dy & not per ils mazads dalla filga da meis pövel.

Ma o! Ch’ingualmaing sco Israel las otras schlattas crideiven & plandscheiven la ruottüra fatta in la schlatta da Benjamin: Uschea medemamaing eir tuots quels chi s’ nomnan noss Frars in Christo, faun professiun d’havair üña mama cun nus, la Christiauna Reformata Baselgia, deploressen cun nus insembel nossa Ruottüra. Nun völg dir, chi nun s’ chattan da [p. 15] quels, ch’ins veziond patir, sco üña part dal mystic corp da Christi, pateschan cun nus insembel. Ma, sco da quist nun dubit, uschea nun dubitti nell’ brichia chi nun s’ chattan lgieud profaunna, chi nun saintan ingünna dölgia da la ruottüra da Joseph, la quala dia, sch’il Segner es cun els schi perche ils inscuntra tant mal? Els haun purtà la paina da lur injüstias. Schi nun füssen stats plü gronds pchiaduors co nus, schi nuns ns ls havess Dieu proponüds per ün spejal da sia ira; Sco tals jüdiccis temeraris pür massa! Stuvains santir esser & gnir fats sura da nus. Ma inua via malas leaungas? Es quist il döver ch’ vu faived, dal jüdicci da Dieu? Nus confessain certamaing nossas transgressiuns, jüstifichiains noss Dieu in seis jüdici; Ma d schains dintaunt tiers vus tals, chi nun esched ün pail melders da nus: Stimaivet ch’ nu sean stats pêrs da vus, per causa ch’ nu eschens da Dieu usche à l’improvista, & dulurusamaing visitads? Na; Anzi sch’ vus non s’ meldraived gnived tuots sumlgauntamaing à perir. Sco bê uschea tschantscha & jüdicha Christus Jesus nos sulet & parfet Spendrader in nos Text. [p. 272 modifica]

Be tals temeraris jüdiccis, sun quels chi m’haun sfurzâ da dar à lgüm quist meis præschaint discuors. Nun crair Christiaun Lectur ch’eau quist dit meis discuors, [il qual n’he gü salvâ à mi’ afflitta scossetta die 14. Februarij, chi es stat il prüm Sabbath, ù Dumengia ch’ nu vains survivü davo noss grond contuorbel, per ir incunter à pervers jüdiccis, chi vessen pudü ngir fats sura da particularas familias, las qualas, il maun da Dieu veiva tuoch] cerchia da divulgar, per cerchier qualche gloria landarvia; Eau sun plü co persvas in mai s’ vessa, chia quel sea ün früt malmadür. La causa impulsiva es statta [p. 16] quista: Jüstifichier Dieu in seis jüdicci; Confessar noss surpassamaints, sco l’origine & causa dal pitter challisch, l’qual Dieu ns ha sports da baiver oura, cun üña ascha düra fetscha in il fuond; Avisar quels, ils quals Dieu ha laschâ dava tiers meldramaint; Conservar la memoria dal jüst jüdicci da Dieu, sün las generatiuns chi à nus haun da subsequir; Et pür lura per dar eir à noss frars circumvicins ün motif tiers pönitentia, acio nun crouda eir ad els la calamitusa part, chi es crudada à nus, & nun ils inscuntra que chia Christus denunciescha als Jüdeus, ch’il tiran in strada l’exaimpel dals Galileers, il saung dals quals Pilatus ha maschdâ cun lur sacrificcis: Sch’ vu nun s’ meldraived, gnived tuots sumlgauntamaing à perir.

Dieu detta chi serva à quist meis fin, ù scopo, è d’ vainta cun l’ædificatiun, cun la quala giavüsch dal profund da meis cour chi d’ vainta, in Christo Jesu, Amen!

Nu gnins à la tractatiun dals pleds da noss Text. Christus Jesus, quel grond Prophet, davard il qual giâ Moses ha gü prophetizâ, ha, sco appara our dal præcedaint Chapittel 12. dal 34. fin al 48. vers, dal Evangeli dal beà Evangelist Lucas, gü recomendà la vigilantia & pönitentia tras sumalgia d’ün famalg bun & fidel, sco eir da l’otra vart, mal & infidel. Mo merra; In quel medem temp chia Christus veiva fat quel discuors, vengen alchüns, & il requinten dals Galileers, il saung dals quals Pilatus ha gü maschdâ con lur sacrificcis. Il qual dà à Christo occasiun, da far üña nouva exhortatiun tiers pönitentia, il qual el eir in effet fa, sco appara plü à la lunga our da noss Text, qual.

Contegna in sai ün fervent avisamaint tiers pönitentia. S’ fat surasen sün trais chiosas:

[p. 17] 1. Sün l’occasiun chi es statta datta à Christo da far quist’exhortatiun & avisamaint. 2. Sün la causa impulsiva, chi l’ha comovü à far quella. 3. Sün l’exhortatiun & avisamaint considerà in sai svessa.

L’occasiun es statta quista; Ch’in quel istess temp fün qua certs ch’il raschunettan davard ils Galileers, il saung dals quals Pilatus veiva maschdâ con lur sacrificcis. Davart l’enormitat ù puchiâ da quists Galileers vain [p. 273 modifica] inquiri (indraschi) da blers cun curiusitat, qua però nun po cun certezza, ne our da l’historia soincha, ne prophanas, gnir datta la specie da lur puchiâ. Alchüns stimen chia quists Galileers sean stats Sectatuors da quel Juda Galileer, dal qual fa mentiun Gamaliel. Dapo el (Teuda) alvet sü Juda il Galileer, in ils dids da la rassegnia, il qual sviet davo sai bler pövel: Et el eir perit, è tuots quels chi l’haveivan dat fede, futtan dispers. Actorum 5. 37. Dischen ch’ils erruors da dit Juda sean stats ils sequaints. Ch’üngün crastiaun nun dess gnir numnâ Patrun. Ch’ils Jüdeaus nun füssen oblieds da pajer tribut à l’Imperadur Roman, & ch’üngün nun dess sacrifichier per ils Romans. Et chia per que siond adirâ incunter dad els Pilatus, veal cumandâ dals mazar be qua ch’els sacrificheiven. Quist però es per qualchiossa incert. Plü verisimil para quist. Ils Galileers [sco appara our da l’historia da Josephi] sun stats saimper inclinads tiers seditiuns, & haun gü ün insatiabbel desideri da far reparatiun da la libertat, la quala els tras ils Romans veivan pers. Para uschea, ch’alchüns dad els vean gü fat üña conspiratiun & lia tranter pêr dad acquistar lur libertads, [lura eiran ils Jüdeaus subjects à ls Romans] & acio ch’il fat ves tant melder success, vean fat il cumanzamaint cun sacrifichier, sco que eira eir solit [p. 18] da far, cura s’ feivan lias, cioe, da mazar üña bestia idonea à sacrifichier, la talgier in tocks, passar tranter quels oura. Jer. 34. 18. Per dar ad inclêr, chia quala da las parts chi intreiven in lia tranter pêr, s’ chates transgressura ù violatura da quella, dvantess degna da gnir tradada, sco la bestia mazada & c. Jer. 34. 20. Fond dimeña il medem eir quists Galileers, vain à l’improvista sco Guvernadur dals Romans sur la Galilea, Pontius Pilatus cun sudada Romana, ils maza sco seditius crudelmaing, & maischda lur saung, cun il saung da las bestias ch’els ufferivan in sacrificci. Perche? Aciò ch’el rendes lur sacrificci taunt plü abominabbel, ha el spons saung humaun sura da quel: Sco Josias, ardet l’ossa dals Sacerdots in l’utær da Bethel, per impaler l’utær svessa, & il sconsecrar.

Quist medem quintan huossa alchüns, sainza dubi Jüdeaus, à Christo & völgen conclüder’ Chi füss statt bsöng da far à tals seditiuss ün tal avis da far pönitentia, siond chi eiran stats our d’ vart oters ils plü gronds pchiaduors. Gavüschen dimaña dad incler il parair dal Segner, na taunt sura da l’actiun da Pilato, co da l’æterna perditiun da quels Galileers; La quala lur curiusitat dà occasiun à Christo da far ün nouf avis tiers pönitentia & vigilantia. Quista es statta l’occasiun. Ma che ha commovü Christum il Segner, tras quista occasiun dad exhortar tiers pönitentia? Lur fôss jüdiccis, ls quals els feivan. Quals, quels sean stats, dà el tacitò àd inclèr cun quists pleds; [p. 274 modifica]

Pissaived vus chia quels Galileers, sean stats ils plü gronds pchiaduors da tuots ils Galileers, per que ch’els haun indürà quistas chiosas?

Els nomnadamaing stimeivan & conclüdeivan [p. 19] gio da que chia lur saung eira stat maschdà cun lur sacrificcis, füssen stats pchiaduors ourd’vart oters, ils plü gronds intraunter tuots ils Galilêrs. E’ para chi vean ditt: Sch’els nun füssen sur oters stats ardats à particulars greivs pchieds, chia Dieu ma nun vess permis à Pilato da duvrar üña tal crudeltat incunter dad els.

Quista es la depravatiun da l’humaun ingeni, chia scha Dieu qual voutas in chastier ils pchieds da certas persuñas, da exaimpels da sia jüsta serveritat, quels, als quals quella divina severitat vain ad urailgas, s’ soulan intupar tras ün dobbel jüdicci.

1. In que, ch’els sun aspers in examinar & trer tras il tscharesch ils fats dals oters, bleras voutas insulteschan, büttan avaunt & dian chia l’ira divina ils vea persequitats, ils fond retributiun tras jüsta vandetta.

2. Chia s’ veziond schaniads, vaun in sai & s’ credaintan chia lur custüms, & intèra conversatiun sea da Dieu approbada, & els sean ad el ourdvart oters, chiers & accepts. Chia tals exaimpels vegnan miss avant ils œlgs ad oters, per chi gean in sai stessa, s’examineschan, chi nun sean crudats in simils, ù amo plü greivs pchieds, nun vain àd üngün à sen. Quà peró tals exaimpels vegnan da Dieu miss avant per ns schdaschdar sü tiers pönitentia, aciò nun incuorrans in amo plü greivs chastiamaints. Quel, il qual quist nun observa, sapchia ch’ les tschiorbantà dala massa amur, ch’el porta à sai svessa, & chia quella es la causa ch’el sün quist ù poch, ù zuond daffatta brichia nun s’impaissa; Per il qual Christus eir, melginavaunt avisa tala lgieud, in sea exhortatiun considerada in se svessa, tiers pönitentia: La quala Christus propona uschea, chel, 1. la cunferma, 2. la declera.

[p. 20] 1. In confirmar quel seis avisamaint & exhortatiun tiers pönitentia douvra il Segner Jesus, ün argumaint ù raschun tutta naun dal nuschaivel effet, scha pönitentia sün tals exaimpels dals chastiamaints da Dieu nun zieuva:

2. Sch’ vu nun s’ meldraived, gnived tuots sumlgauntamaing à perir. Ils plæds sun clærs, sco eir lur maniamaint. El voul dir: Chia quels seditiuss Galileers, nun sean stats gronds pchiaduors, chi haun uffais Dieu & il magistrat, nun es da dubitar. Medemamaing eir il chiastiamaint ch’els sun stats oura es jüstamaing, sco meritâ tramiss sura dad els. Però vus, chi esched stats præsents à quista crudeltat, ù vero à las urailgas, dals quals quella es gnida, nun staived tour landargio occasiun dals imbüttar, & s’alegrar da lur infölicitat, n’eir brichia taunt d’indraschir davo [p. 275 modifica] lur, co d’inquirir voss ægiens pchieds. Perche eau s’ di, sch’ vus nun s’ meldraived, gnived tuots sumlgauntamaing à perir; Il qual nun es dad inclêr, sco scha Christus vess vlü dir: Il saung da vus tuots vain eir à gnir maschdâ; cun il saung da voss sacrificcis. Dimpersai, fat pönitentia, perche sch’ vu intardaived da la far, gnived tuots sumlgauntamaing à perir, que es, vu gnived inopinatamaing & à l’improvista à murir d’üña crudella & stramantusa mort.

Christians! Dieu ns lascha surviver plüs improviss câss, schi, nossa vitta es plaina da talas tragicas occurrentias: Imprendain dimeña gio d’quista risposta da noss Salvader, a che jüdiccis nus sura da tals câss dessans far, & b co nus quels dessan duvrar tiers nossa ædificatiun.

Quant concerna ils jüdiccis, nun stuvains esser præcipitus, da condemnar temerariamaing quels, ils quals in tals câs vegnen da Dieu visitads & greivamaing [p. 21] tuocks, upöa ch’ nu sean tras infallibbels indiccis & argumaints certifichieds & persvass da lur incurabla impietat, & finala obstinatiun incunter Dieu. Perche scha tals jüdicis dessan pudair gnir fats schi stuvess Dieu batter in tals câss ils infidels sulets, & ils fidels l’incunter saimper schanier. Nun appara huossa forza il contrari our da l’exaimpel dals uffants dal pruss Job? Al qual Dieu ha tras crudar aint da la chiesa da seis filg primogenit, in la quala ils oters eiran raspads, levâ via 10. uffants, cun dulur sensibla. Scha qualchün huossa per que ls vess surdats à l’ Sathan tras un inhumaun & temerari jüdicci; Nun vess el impiamaing à l’ pouver afflit Job, chiargiâ sü afflictiun sur quella ch’el veiva? Schi; E’ s’observa plü bod, in tals câss, chia Dieu batta suvent ils seis, chi vengen numnads davo seis nom, chi ha nom: Cur eau [Job] pech, schi observasch bod, & nun laschasch meis pchiâ sainza chiastier. Il jüdicci da Dieu cumainza via da sia aigna chiesa. Perche scriva il Prophet, ch’il Segner vea gü cumandâ à tschels Aungels perdituors, ch’els dessen far il cumanzamaint via da sia aigna chiesa. Cur Dieu voul chiastier il muond, schi ston ils seis esser ils prüms à spordscher lur rains à las bottas. Jeremias il Prophet, pilget il bachier gio dal maun dal Segner, & schvödet aint à tuots pouvels. Mo, chi stuvet baiver il prüm our da quist bachier? Jerusalem, las citats da Juda, & lur Raigs & Princips. Qua ch’el però schanaja als infidels. U, nun ns esi forza revelà? Chia Dieu ils salva sün il di dal jüdicci per ils panier. Per que nun sun els in disfortüna in quista vitta, sco otra lgieut, & cun otra lgieut nun vengen els battüds. Schi; Schabain ch’els [ils infidels] suvent petulantamaing pechian, ils passa però Dieu spæra via. Els faun suspirar la lgieud in la citat, & [p. 22] l’orma dals ferids à mort bergia fich è Dieu [p. 276 modifica] però nun ils schbalza. Præcipitar dimeña nun dessens cun far jüdiccis, mo bain ns servir da quels tiers nossa ædificatiun: Co? Uschea, chia saviond ch’ nu eschen tuots pchiaduors avaunt Dieu, & stuvain cufessar, & dir cun David: Sch’ tü t’ fasch surasen sün ils surpassamaints, Dieu: Segner, chi vain à consister avant tai? Examineschens cun taunt plü diligentia nossa vitta & custüms, acio chatond simils, ù amo plü trids viccis in nus svessa, fetschãs pönitentia, à fin chia Dieu nun vengia schfurzà à demussar sia severa jüstia, eir sura da nus. Et quist es be que, chia Dieu spetta da nus, cur ch’el certas persunas davent da noss ölgs, tras tals improvists & dulurus càss schdrappa davent. Perche, scha Dieu, tras tals exaimpels nun vless manifestar sia ira eir sura da nus, schi chasties el lur inquitat azupadamaing, & brichia in fatscha dal muond. Ch’el dimeña ils chiastia avertamaing, sün che fin dvainta que? Quist es il scopo & merra: Ch’ nus ns meldran, acio nun vegnans tuots sumlgauntamaing battüds. Ils jüdiccis da Dieu via dad oters, sun spejals bê sün quist fin à nus miss avaunt, acio ns guardans in quels, à veziond nossa pel da mors, & maclas da Pardars, tscherchians da las lavar gio tras resipiscentia & meldramaint, & uschea sumlgauntamaing mütschans via l’ira chi ha da gnir. Sün che fin ns metta Dieu avaunt l’exaimpel da Benhadad & Nabal avriards, Gehasi avaritiuss, terrainamaing impissada duoña da Loth, sperjür Simei & Zedekia, ambitiuss Haman, indüri Pharao? Per aviss, ch’ nus nun fetschan barchia tuotta cun els insembel, via dals medems spelms. Malvantüraivel quel, il qual quist nun observa! Incunter d’ün tal plaundscha amo il Segner, sco avaunt temp sura da Juda. [p 23] Et eau nhe viss chia, cuntuot chia haviend la schvieda Israel commiss adulteri, eau l’havess tramissa via, & datta il cudesch da seis repudi; Schi nun ha però la mald’ fai Juda sia sour, tmü; Anzi es ida & ha spitanâ eir ella. Et sura d’Aholiba, que es Jerusalem, chia dapo havair viss, co ch’el veiva chiastia la sia sour. Ahola, que es Samaria, per causa da sia unflotaria, & schnüdà sia verguognia, ella Aholiba, nun s’ vea però vouta, dimpersai curruotta in seis inamuramaints, plü co ella: Et in seis pitanöngs, plü co sia sour in ils seis. Quel, il qual gio dals jüdiccis da Dieu via dad oters nun s’ meldra, es cumpong da tschel vituperuss Belschazar, àl qual Dieu lascheiva inzacura dir: Tü Belschazar nun hasch taunt è taunt humiliâ teis cour, schabain ch’ tü hasch viss quist jüdicci via da teis ægian Bap, Nebucadnezar. Giaschair sün la fetscha da seis pchieds, nun s’ patir dal port da sia injustia, veziond per causa da quella oters batüds, es il medem, sco sch’ün vazess la chiesa da seis prossem vaschin in ota flama, & hoc interim nun vess ingün pissêr per la sia. Vazess stendscher ün, in ün flüm, è non obstant que vless dalungia eir el passar tras. Que ha nom: Murdrier suot la rouda, sün la quala oters morders [p. 277 modifica] giaschen ruots. Adulterar, spitanar in la preschun, in la quala s’ veza oters bütads, & inchiadanads per il medem fall.

Ey dimeña! Ch’ la consideratiun, quals noss jüdiccis dessen esser in tals càss, ns füss ün frain per refrenar il prüm nossas imprudaintas leaungias. Quist di eau, & scriv à tai Ftan. A nun jüdichier temerariamaing sura dals batüds de la filgia da teis pövel. Da lönsch sea da teis impissamaints, ch’ tü völgiasch ir in tai, & dir: Eau sun stat d’üña vitta inculpata avaunt Dieu, meis far [p. 24] & laschar ha plaschü ad el, per que es l’Aungel chi ha tras cumond seis batü nossa Jerusalem cun sia spada tratta, passa spær mai via, m’ laschà nun offais; Mo ils oters, chi pcheiven cun maun stais oura, ha el sternü sco els meriteiven calamitusamaing & sainza compassium. Que vess nom, à tschantscher il linguag da Canaan, cun tschel superbi Raig dals Caldeers, sacrifichier à seis chiaruoz, è far profüm à sia rait. Nun dir, di eau, in teis ingianaivel cour, els sun stats plü gronds pchiaduors, dimpersai, el ils ha batüds aciò ch’eau m’ meldra, & sch’eau non m’ meldr, vegn eau sumlgauntamaing sco els à perir. Et, ach! Mia leaungia s’ rainta via da mia buocha, & meis cour alguess bod via sco la tschaira. Che lgieud ha Dieu chiatschâ maun & sternü? Ils plü mals intraunter da nus? O nâ! El ha talgiâ via la boschia verda, la quala nun purteiva sulettamaing fölgia da confessiun, mo eira plaina d’ früts da jüstia, chi sun tras Jesum Christum: A la gloria è lod da Dieu. Intraunter ils batüds, ha Dieu batü lgieud velgia, inter la quala s’ chateiven da quels, à ls quals nun m’ fetsch câss da conscientia d’applichier ils plæds dal Psalmist: Il jüst vain à star verd sco la palma: Sco il Ceder sul munt Libanon vain el à crescher sü cun adampchiamaint. Quels chi sun implantads in la chiesa dal Senger, vengen à schflurir in ils palacis da noss Dieu. Schi, è vengen eir ad esser verds in lur velgdüm: Grass vengen els ad esser, & verds. In juvnas lais, da quels, ils quals in ün san maniamaint, pudeivan gnir numnads cumpongs da tschel pruss Nathanael, à respet da lur sinceritat. In nossa juvintüña, uffaunts in malizchia mo creschüds sü in cugnuschenscha. Juvens, chi füssen stats capabbels da respuonder à lur defaisa à scondün chi vess pudü dumandar quint da la spraunza chi eira in [p. 25] els. Gniond surpraiss à l’improvista sco l’utsche dal latsch dal chiatschader, & il pesch da l’ham dal peschchieder; Nun ls ha is Senger chiatads durmind, ù in exerciccis prophans, dimpersai cun lur Psalms in maun, & il ludond cun lur buochias, (nun dubit chi nun vean fat il medem eir cun lur cours) tenor s’ha gü relatiun clera, & s’ha eir pudü vaira & comprender gio da que, ch’els in la chiafuolleza da las naifs cun las qualas sun stats cuvarnads, vun chiatads cun lur Psams spær els, amo averts; Qua però, mala sitta! Nun mancheiva da quels intraunter juvintünna, chi in il [p. 278 modifica]

278 Petrus Nonius pudar stramantûs da munts & vals; chi nun eira oter co üña vusch chi imnatscheiva, dal stramantûs Dieu, da quels repetesch eau, chi s’ veiven taunt inavaunt schmanchieds da lur exceder in lur juvintüna, ingravidads d’iniquitat, & in duluors da part per la parturir, tschercheivan mals instrumaints per passantar üña üsche stramantûsa not in dalets chiarnals. Dieu ha batü juvens uffants, ils quals sco quels in Ninive, nun saveivan disfarenzchier il maun dret; Dal schneister. Sun quels forza, stats plü gronds pchiaduors co tü?

Che jüdiccis vlains dimeña far landargio? Quists. Chia saviond esser la mort dal jüst prætiusa in ils ölgs dal Senger, in che möd ella riva, crajans, ch’el ils vea forza tut davent, sco il pietaivel Raig Josias, per nun ils lascher vaira il mal chi po gnir sura da nus: Ils oters per chi nun gnissen schdrapads davent dal diluvi dal pchià, & interschulads aint in il mal, s’ fond sumlgaunts à l mond. Considereschans & imprendans our da l’experientia, chia la remuneratiun dals fidels non sea da spettar in in quista vitta, ma bain in quella chi ha da gnir, & dians cun Paulo: Sch’ils fidels vessen spraunza nomma in quista [p. 26] vitta, füssen els ils plü miserabbels da tuottas creatüras. Dians cun noss Senger Christo: Schi dvainta quist via dal lain verd, co vaini ad ir cun il sech? Et giond in nus svessa ns impaissans, quaunt abominabbel stopchia esser il pchià, siond chia Dieu il chastia via da seis ægiens uffaunts. Et sch’il jüst difficilmaing vain salvâ, co ch’il infidel vengia à comparair.

Ma, detta Dieu! Chia quistas medemas consideratiuns servan eir tiers manuductiun da far sauns & madürs jüdiccis, à chi passa spær nus via, & vezza l’abominatiun da la desolatiun in il pouver Ftan. Nun ns guardar sainza compassiun da Christian, amo main cun üña usche dals Græcs numnada Chairokakia, chi voul dir, s’alegrar dal don dad oters: Sco uschea ns dess havair guardads üña impia persuña cun ün Sorriso da Diavel, laschond ils sequaints plæds [tenor m’es refert] our da sia malnetta buochia: Füssani ids magara tuots! Guarda pür tü chia la vandetta da Dieu t’ lascha vivar! Nun ns conturblar, cun far jüdiccis sainza charitat: Anzi considerescha, in teis cour ch’il Segner vea far, schabain ch’ las causas perche, nun t’ sun cuntschaintas. Di cun Augustinio. Judicia Dei sensus mentesq mortalium latent; Justa vero esse non latet. Ils jüdiccis da Dieu sun zupads avaunt ils sens & inclet da la lgieud; Ma chi sean jüsts, esi manifest.

Ouravant tuot, t’inserva dal chiastiamaint da Dieu chi es ì sura da nus, uschea, chia giond in tai svessa, & chatond eir tals ù simils pchieds à ls noss, & veziond nus per causa da quels greivamaing afflicts, t’ maldrasch, aciò nun incuorrasch sumlgauntamaing sco nus, in ils severs jüdiccis da [p. 279 modifica] Dieu. Fœlix quem faciunt aliena pericula cautum. Wintüraivel es quel, chi dvainta prudaint [p. 27] gio dals privels dad oters. Quista vouta vezasch nus batüds, vintüraivel tai! Sch’ tü gio d’ noss exaimpel mütschasch via simils, ù amo plü greivs chastiamaints dal jüst Dieu. Et be quist giavüsch eau dal chiafuol da meis cour, chi serva per ün præservativ à CERNEZ ma chiera patria, la quala in quist on 1720. es statta exposta scho üña schaibgetta à medemas frizas, & es però dal gratius Dieu, misericordiaivel - & miraculusamaing schanieda. Considerescha dimeña noss exaimpel, & nun far sco nus, ils quals in lö da dvantar cauts [prudaints] gio da tals avisamaints, plü bod ls vains surduvrads tiers sgüreza chiarnala. Perche haviond Dieu Anno 1682. visitâ cun üña stramantusa laviña la part pitschna dal cumün da Ftan, vet el eir à la vouta da la part gronda tramiss uña otra, be tras il Laviner, gio d’il qual el ns ha inviâ la præschainta, però sainza ch’ la fess oter don. Tuotta la ruottüra consisteiva quella vouta in ün mulin & pilguottas; Dieu la matet ün term, sco à las uondas dal mar. Tü dessesch gnir fin quâ, è nun dessesch passar plü inavaunt: E qui s’ dessen fermar tias superbas uondas. Che eira que oter, co trametter ün Præcursus ch’ins avises da tscherchier da la farmar sü, & ingualivmaing lier tras l’oratiun & meldramaint da nossas vittas. Mo che vains fat? In lö d’esser vigilants, & per temp d’occuorrer à l mal, vains surduvrà la à nus demonstrada buntat dal Senger tiers schlaschöng, stimâ, chia scha quella vouta la friza nun ns pudet rivar, chia quella nun gniss à ns nouscher er nell’ per l’evegnir. Mo merra. Huossa, haviond il Segner gü qualche tædio da sia longanimitat, & siond seis decret in duluors da part, lasch’el la part batüda dals 1682. illæsa, & l’otra ch’el veiva in grazchia lura schanià, chatsch’el maun cun asprezza. Fa dimena [p. 28] pönitentia, & t’ meldra gio d’ noss exaimpel, ma Patria, aciò nun t’inscuntra il medem eir à tai; Il aviss da Christi fat à ls Jüdeaus, es plü co clær: Sch’ vu nun s’ meldraived, gnived tuots sumlgauntamaing à perir.

It in vus svessa, Cumüns ch’ins esched vschins, s’examinà; Vu gnived eir à chatar in vus simils pchieds à ls noss. Schabain sch’ vu s’ vlessed zupar, ù scuvernar cun üña mascra d’hypocrisia, nun gnissed vus be à pudair zupar il tuot. Nossas seditiusas prabgias, abominablas avriaunzas, implacablas iras, evidentas violentias, manifestas injüstias, horrenda avaritia, obstinata renitentia in cunter il plæd da Dieu, chi es capabbel da dar ün complet register da nossas transgressiuns? Nun s’ laschen usche facilmaing cuvernar, & posito ch’ nu las zupessan avaunt ils ölgs dal muond, schi gnissani però à schbrair ad ota vusch sco il saung dal pruss Abel, & da sai svessa s’ rendar manifestas; Et s’ chatond pchiaduors sumlgaunts à nus, s’ meldrâ, aciò nun pereschad sumlgauntamaing sco ils perids intraunter [p. 280 modifica] da nus. Ils Græcs dien: Patimata, matimata. Il patir da l’ün es üña informatiun & avisamaint à l’oter. Sead dimeña avisads gio da noss patir.

Ma vu dschared: Che ns vâ à nus tiers lavinnas! Nus nun eschens exposts à tals privels. Noss comüns sun situads in lous sgürs.

Sainta in resposta. Il Segner t’ po far curir à la vouta da tals privels eir our da teis gnieus sgürs, sco ch’el fa curir la bestia sulvadgia in il maun dal chiatscheder. Tia via nun es in tia pussaunza. E nun stâ in il pudair da tai chi chaminnasch, da drizar teis pass. Il Segner t’ po far perir usche stramantusamaing, co ch’el ha fat perir nus in la laviña. El po far que cun fö gio da cêl, sco [p. 29] ch’el hat fat cun ils Sodomiters & Gomorriters, ù sü da la terra, sco es inscuntrà à ls inhabitants de la citat Angovis [Anciro] in quist medem on tras las ovas, sco à Pharao. U, nun suñi Ao. 1717. in las ovas, perids sumlgauntamaing sco nus, in grond quantitat da nomber in il Nord - Holland, Friesland, Oldenburg, Gröningen, Brehmen, Holstain, Hamburg, & oters lous? Tras pestilentia, & otras contagiusas malatias, sco blers Israeliters dal temp da David. Tras ünna vila guotta in il maun da Jahel, sco ch’el ha fat cun Sissera. Tras ün bastun da Paster in il maun da Samgar. Unna ganoscha d’Asen in il maun da Samson. Tras tampeista gio da cêl, sco ils Cananiters. Et chi vless esser usche præsumptuus da vlair savair numnar tuottas las armas chi s’ chatten in l’arsinal da Dieu, da las qualas el s’ serva à ns plajer & batter? Giavüschasch informatiun plü inavaunt da quellas varts? Lea Syrach, Cap. 39. dal 31. fin à l 36. v. Dieu dscheiva inzacura: Digrazchia, it in meis lö in Silo, inua havdeiva via davaunt meis nom, & guardâ que ch’eau nhe fat à là, per la malizchia da meis pövel Israel. Gni in Ftan, & guardâ que ch’il Segner ha fat cun nus per nossa malizchia; Mo cun tal früt, chia veziond que ch’el in jüstia ha fat via da nus, stetat gio da l’injüstia, & s’ volved tiers Dieu, tras meldramaint da vossas vittas. Scha quist nun dvainta, po poch falar, pür ch’eau nun prophetizescha! Da gnir cumplida via da vus l’imnatscha da Dieu fatta à Ninive. Merràm quia eir incunter da vus. Eau s’ völg scuvernar voss urs sün la fatscha, è völg far vaira à ls pouvels vossas verguognas, & à ls reginams vossa tuorp. Eau s’ völg bütar à döss chiosas abominablas, è far giamgias d’ vus; Et s’ völg redür ad esser sco aldüm. Qua chia Senacharib füt murdriâ da [p. 30] seis ægians uffaunts, schi siond sepuli füt scrit sün seis mulimaint, quist memorabbel aviss: Eis eme horaon eusebis esto. Que es, quel chi guarda sün mai, imprenda gio da meis exaimpel à star gio da l’injüstia. Uschea guardâ eir vus sün nus, mo d’intaunt stat gio da l’injüstia. O chi nun sea zupâ avaunt voss ölgs, que chi serva tiers vossa pasch! [p. 281 modifica]

Ma nus turnains darchio sün noss Text. Ingualmaing sco Christus noss Senger cufferma seis avisamaint tiers pönitentia, cun far à savair il nuschaivel effet nun sequind meldramaint gio da l’exaimpel dals Galileers; Uschea

Decler’el eir, quel sün duos möds.

Cun l’exaimpel da 18. d’els, sur ils quals füt crudada üña Tuor in Siloe, sco appara our dal quartavel & cinchavel vers.

In Jerusalem eira üu flümet, u, funtauña numnada Siloe, our da la quala s’ veiva fat ün lavaduoir, Joh. 9. 7. Spær quella eira ædifichiada üña Tuor, la quala serviva à mnar l’ova tras la citat, sco appara our da la Prophetia da Jesaja, cap. 7, 3. Quista medemma Tuor eira datta gio & veiva mazâ deschdot homens. Davard quists conclüda similmaing noss chier Senger, chi nun sean stats plü gronds pchiaduors co ils oters citadins da Jerusalem. El douvra in il Text Original Græc, quel plæd opheiletas, il qual dà àd inclêr ün debitur. Il qual plæd el douvra, per dar àd inclêr, chia tuots Crastiauns sean oblieds da far obedientia à la ledscha diviña, è chia, scha quella nun vegna fatta, sea scodün suotapost à la paina & chiastiamaint. Per consequentia, vegna il giperi similmaing à gnir eir sur els tuots, upöa, chia commovüds tras sias preidgas, nun fetschan bod pönitentia. Et uschea [p. 31] mett’el insembel taunt Jüdeaus, co Galileers, ils admunind severamaing tiers pönitentia, schi nun völgen tuots miserabbelmaing perir. Que chia Christus à qui imnatscha à ls impönitents, es gni in effet sura dad els siond expirads 40. ons. Perche Titus ün Romaun ha gü assediâ Jerusalem be sün la Pasqua, & l’haviond tutta aint, nun ha el sulamaing, mazâ üña blerüra da Jüdeaus impönitents, in quel temp ch’els sacrificheiven; Dimpersai blærs sun eir morts in il assedi, siond surcrudads dals ædificcis, sco quels, sura dals quals crudet la Tuor in Siloe. Et quist exaimpel allegescha Christus svessa, per declarar cun quel seis avisamaint tiers pönitentia. El voul dir. Câss miserabels, qual es star quel, da quels chi sun stats cuvatads & mazads dal crudar da la Tuor in Siloa, vengen tramiss da Dieu, acio ils oters müdan lur vittas. Che reista dimeña, oter co ch’ vus müdad à temp voss far, corrigeschad vossas vittas, sün fin chia tals câss nun s’inscuntran eir à vus.

Il crudar dimeña de la Tuor in Siloe, la quala à l’improvista ha clapâ suot & mazâ dischdot hommens, ns a visa da viver prusamaing, & in continua pönitentia. Essendo ch’ la mort ns sursailga lura, cur nus il main ns impissains sün ella, stuvains continuamaing esser vigilants, provists cun nossas lgüms invüdadas, flaunchs tschintads, simil à quels chi spettan sün lur Senger, cur el turnare da la nozas. Ach! Nu nun savains ur ch’il patrun d’ chiesa vain à genir. La saira, ù á mezza not, ù al chiantar [p. 282 modifica] dal gial, ù la damaun. Que es, sch’el vegna à gnir in nossa infantia, juvintüm, ætat virile, ù vero pür lura, cur ch’ nus eschens velgs. Il Crastiaun nun sa seis temp & c. El vain surpraiss suvent à l’improvista. Bod vain l’ün mazâ d’üña sanguinolenta persuña, da la quala el stimeiva [p. 32] d’esser totalmaing sgür sco Abel da teis frar Cain. L’oter crouda à mort, sco Eli. L’ün po gnir surcrudâ dal fö gio da cêl, sco ils pastuors da Job. L’oter, gnir sursalgi in sia la plü grond’algrezchia & mazâ, sco es inscuntrâ ad Ammon, in chiesa da seis ægien frar. Eschens sün l’ova in üña barchia, schi quaunt dalönsch eschens davent da la mort? Sezains à chavailg, schi po ün sulet scampütsch ins levar la vitta. Gains à spas per cerchier qualche recreatiun, schi ns po in las plü allegraivlas champognas nouscher üña storta trida zerp. Passains tras ün comün, tauntas assas ch’ nu vezain sün ils tets, ns imnatschan la mort.

Schi! La mort ha taunta familiaritat cun nossa vitta, ch’ nu nun pudains viver, upöa nun vengans sustentads tras la mort dad oters. U, nun stonni lascher lur vittas? Las bestias da la terra, las bestias in l’ova, & in l’ajer svessa, sch’ tü dessasch gnir nudriâ & viver. Quandernaun ha tschantschâ prudaint - & prusamaing ün cert; Che esi Crastiaun, ch’ tü t’ smüravailgesch taunt, & t’ temasch da la mort, siond ch’ tü vivasch tras la mort dad’oters, vainst sustentà tras la mort da d’oters, vivond mourasch, & muriond vivasch.

Et, ô mort! ô mort! Co nun demuossesch üña tal familiaritat cun nossa vitta, bê in quests noss temps, in que ch’ tü nun s’ turpajesch, da salgir aint tras las fneistras, & gnir in noss palaccis, sco tü hasch fat eir cun ils uffaunts da Job, & que usche à l’improvista. Il pouver Ftaun, sto a quia suottascriver, probatum est. Usche esi, nus vezainz comprobâ tras l’experientia via da nus svessa. Schi, eau svess vegn constrit sur oters d’arcugnuoscher il medem, siond convit d’usche spess exaimpels, miss da meis Dieu avaunt meis ölgs. Perche m’haviond eau [p. 33] retrat da ma conturblata & confusa scossetta, vers Cernez, per tscherchier qualche respiratiun in mia gronda melancholia, passond duos sulets dids cun ma chiera brajeda, merra! Nun pon niaunch quels passar completamaing, aunt ch’il Segner im propona ün simil stramantus exaimpel d’üña improvista mort, via d’ün meis chier amy, persuña da singulara pietat, il qual tras ünna greiva chiargia squitschâ, cun cordielas lamentatiuns, & duluruss plaunts da sia afflitta brajeda, vain purtâ in chiesa sia mort. Usche pisserus es il Segner, chi nun ha dalet da la mort dal pchieder, dimpersai ch’el s’ convertescha & viva, per noss salüd, ch’el suvent ins avisa da star in continua vigilantia, & parderts sün la sia vgnüda! Et, ô chia quist giess inzacura à cour! A taunta inconsiderata lgieud [p. 283 modifica] chi viven, sco schi vessan ün pach cun la mort, & üna lia cun la sepultüra, il dir da la quala, es: Pönitentia, vigilantia es üña lavur da lgieud velgia. Eau nhe temp avuonda d’im præparar à bain murir in la velgdüña, ù let da mort & c. Il qual nun es oter co ün credantamaint, & chantar da quella infernala Syrena, per ils far crudar in il chafuol sön dal pchiâ, aciò vegnan in quel à l’improvista sursalgids & chatads, & ils gea à maun sco à tschel sudâ, il qual guind charâ durmind, qua ch’el deiva valgier, füt passâ tras cun üña spada, & laschá sün il post, da quel ch’il mazet, cun quists plæds: Qualem inveni, talem reliqui. Qual l’he chatâ, tal l’he eau eir laschâ. Ey! Ch’il Dieu da tuotta grazchia s’ des da recognuoscher tals foss assailgs dal Sathan, & vituperuss tschiorbantamaints. Eau di, tschiorbantamaints, & que cun vardat; Perche el tscherchia tras tals vauns raschunamaints da t’ tgnair davent da la pönitentia, chi es secunda tabula post naufragium, usche löng, fin chia tü [p. 34] sursalgi d’üña improvista mort in impönitentia, geasch in quella à l’æterna perditiun. Qua però ch’ tü desses ir in tai, & dir: Eau völg lavurar dintaunt chi es dy, perche è vain la not, in la quala ingün nun po lavurar. Eau nun sun certifichiâ da gnir velg, niaunch da murir in let, & d’havair temp da far pönitentia. Il Segner po gnir, qua ch’eau m’impais il main; Per que tschaischda mia orma, & tuorna tiers teis Dieu. Tschdaischda, leiva, per temp sü dals morts, & Christus vain à t’ splendurir. Völg taschair otras raschuns, sco per exaimpel: Ch’ la pönitentia tardiva es raramaing sincêra, & chia Dieu t’ po forza tschunchier gio il dun da la pönitentia, suainter il dit dad Augustini. Qui dat pönitenti veniam, non semper dat peccanti pönitentiam. Quel chi dâ pardun da seis pchià à l’ pönitent, nun dà tuottas voutas il dun da la pönitentia à pchieder. T’ meldra dimeña gio da tals exaimpels, & lavura à temp teis salüd con temma & tremblar, aciò nun t’inscuntra que chia Jesus melginavaunt denunciescha à tals tras la sumalgia d’ün figær nunfrüttaivel.

Davo havair, quist grond prædicatur da la jüstia, declarà seis avisamaint tiers pönitentia, tras l’exaimpel da quels dischdot, sur ils quals es statta crudada la Tuor in Siloe, và el inavaunt & continuo d’explichier quel;

Tras üña sumalgia tutta naun d’ün figær, il qual ün patrun veiva in sia vigna. Il qual el fa uschea, ch’el muossa,

1. Che sea inscuntrà â l’ patrun, con quist figær. Un hom haveiva ün figær implantâ in sia vigna, & el gnit & cerchiet früt susura mo nun il chatet.

2. Che el vea imnatschà à l’ figær. El dis tiers il lavuraint de la vigna: Merra, eau sun huossa gni trais ons im[p. 35]minch’ on; & nhe cerchià früt sun quist figær, & nun il chiat: Talgal gio, che pilg’el aint la terra? [p. 284 modifica]

3. Co sea stat darchio intercedü dal fitadin, p il figær: Segner, laschal amo quist on, fin ch’eau l’heja chiavâ, è neja miss aldüm intuorn. E’ sch’el pür fa früt: Nun bricha, sch’ ll dessesch tü talgier gio n’il evegnir.

1. Tras la vigna, vain incletta la Baseilga da Dieu, causa sia analogia cun üña vigna, quandernaun porta ella eir, in blærs lous da la Scritüra Sonchia, quist nom. In quista vigna es üña sula vit, noss Segner Jesus Christus, via dal qual nus stuvains gnir implantads & inferids, sco tauntas perchias, sch’ nu dessan purtar früt tiers la vitta æterna. Joh. 15. 1.

In vignas, suolen quels chi las cultiveschan, suvent eir havair boschia implantada, la quala els suffrieschã, schi porten amabbels früts. Uschea disch eir Christus, chia Dieu in sia vigna, la Baseilgia, vea gü ün tal bösch, cun nom, ün figær: Il qual figær dal temp da Christi, eira scodün chi s’achateiva in la Baseilgia Judaica.

Ingualmaing dimeña, sco ün chi ha implantà ün bösch chi dess purtar früt, và à seis temp per guardar che früt, quel vea purtâ; Uschea disch Christus in la sumalgia, ch’il patrun da la vigna sea eir gni, & vea cerchiâ früt sün dit figær, & nun vea però chiatà ingün. S’inclea, früt, Spiritual. Ingün früt, que es, ingüña gretta, ingünnas ouvras da chiaritat chi la cumpagnessan. La cretta operescha tras la chiaritat.

2. Mo che imnatsch’el à l’ figær totalmaing steril? (Nunfrüttaivel) El diss tiers il la vuraint da la vigna: Merra, eau sun huossa gni trais ons etc. Talgal gio, che pilg’el aint la terra? Il lavuraint da la vigna es Christus noss Salvader. Quel es da Dieu dat à la Baseilgia per cultivadur, [p. 36] & parchüradur. Tiers quist lavuraint da la vigna, disch il Patrun da quella, chi es Dieu il Bap: Merra, eau sun huossa gnir trais ons imminch’on, & nhe cerchià früt sün quist figær, & nun il chat. Schabain quist po gnir applichià à scodün, pövel, & à scodün chi s’ chatta in il ravoulg da la vaira Baseilga; Wain que però inclet principalmaing davard ils Jüdeaus, ils quals sun stats ils prüms, quist nunfrüttaivel figær. Perche quels sun stats la vigna, la quala il Segner ha gü transpurta our d’Ægipto, in la terra da Canaan, inua, haviond landroura schatschà ils Pajauns’el l’ha eir implantada. Quels medems Jüdeaus, ha Dieu visità trais ons, tras ils quals nus pudains inclêr il trippel Guvern, chi es stat da Dieu tschantà aint in quel pövel. Il prüm es stat il Guvern tras ils Jüdischs, il seguond tras ils Raigs, aunt la transportatiun in Babel, il terz tras ils Sacerdots, davo la turnada our da Babel. U, ch’ nu pudains tras quels trais ons inclêr, la tripla visitatiun, cun la quala Dieu ha visità quist pövel, & excità à purtar früt: Primo cun promulgar sia ledscha tras Mosen, in la quala Dieu ils ha scrits avaunt las ouvras, las qualas eiren ad el amabbels früts, sea in la [p. 285 modifica] Baseilgia, in la Politia, & eir Oeconomia. Secundo, siond ils Sacerdots negligaints in la custodia [far observar] da la ledscha, ha el schdaschdà sü extraordinariamaing ils Prophets, ils quals tras ün divin zeli, tant ils Sacerdots svessa, co il pövel avisessen da lu uffici & obligatiun. Tertio, ha el tramiss seis unigenit filg, il qual cun contin pradgier, & stupends miraculs ha excita, exstimulâ l’intêr pövel tiers pietat. Schi, tras quists: trais ons pudains inclêr, quel temp da trais ons, il qual Christus giâ veiva impundü, in il qual (temp) el eira passa tras tuot il pajais mussond, fond dal bain, è meidgond [p. 37] tuots quels chi eiren possedüds dal Diavel. In tuots quists trais ons ch’el ha visitâ sia vigna, & in quella, seis figær per cerchier früt, es il Segner gni per inguotta, & stat [secundûm hominem loquor] inganâ in sia spetta. Perche schabain chi s’haun chatads alchüns in il pövel Jüdeau, ils quals sun par lur früts, stats da Dieu approbads; Schi ha però l’impietat da la lönsch gronda part, taunt inavaunt inschüri la pietat & probitat da la part pitschna, ch’ils pochs à raspet dals blers nun vegnan niaunch á qui à Christo in consideratiun.

Quists trais ons, in ils quals il Segner es gni tiers il figær, ma però saimper per inguotta, & non obstant que, ch’el l’ha laschâ amo saimper sainza talgier gio, significheschan la longanimitat da Dieu, seis spettar sün nossa pönitentia, & incomparabla patienzehia cun nus. Il Patrun da la vigna spetta plüs ons, ch’il figær porta früt. Uschea spetta eir Dieu, tras sia infinita tolerantia & benignitat, ch’ nu ns meldrans, & corrigeschans nossas vitiusas & corruottas vittas, cun üña vitta püra & incurruotta. Qua ch’ils Samaritans nun vlettan retschaiver il Segner Jesum, il dmanden chatscheds d’ün intempestiv Zeli, Jacobus & Johannes, dschond: Segner vousch ch’ nu dian, ch’il fö crouda gio da cêl & ils consümma sco chi ha fat eir Elias? Mo che respundet il Segner? Wus nun savaived da che spiert, vus vegnad manads. Perche il filg dal hom nun es gni per perder las ormas da la lgieud, anzi per las salvar. Patiaint dimeña es il Segner, & tardaunt tiers l’ira, quandernaun disch Petrus: L’es patiaint invers nus, nun vliond ch’alchün gea à perdar, mo chia tuots vegnan à pönitentia; Et David celebrescha quella sia patientia & longanimitat cun plüs plæds in seis 103. Ps. 7. 8. 9. 10. Un tal s’ha il Segner eir fat vaira tras evidents [p. 38] exaimpels. Al prüm Muond, ha el dat spati tiers pönitentia, 120. ons. Sodoma & Gomorra, nun ha el consümâ tras il fö, ils metond avaunt per ün exaimpel à quels chi gniven à viver impiamaing, aunt co ils avisar tras il jüst Loth. Dal chastiamaint chi sün els spetteiva, & ils invüdar tiers pönitentia. A ’ls citadins da Ninive dâ el spati da 40. dids, tiers meldramaint. Et, aunt co surdar à l’extrem excidi & ruviña Jerusalem, l’ha Dieu invüdada tiers pönitentia cun admunir, imnatschier, cun signels [p. 286 modifica] & prodigis, 40. ons à la lungia. Usche patiaint es il Segner, ch’el nun pilga be dalungia la sgür da seis jüdiccis, per talgier via la boschia; Dimpersai la lascha in pê, & spetta cun patientia sch’ la porta inzacura früt! Ma nun s’ingianarai Christiauns! Gio da quista longanimitat, ch’ völga dir in voss fraudulents cours & dir: A che bsöng far usche à temp pönitentia, giâ chia Dieu es usche tardaunt in exequir seis jüdiccis? Dieu dvainta eir dandettamaing staungel, & sia patientia s’ convertescha in ira.

Talgal via, [il bösch] perche pilg’el aint la terra? Un chi lavura via d’üñna vigna, & ha implantà boschia in quella, la suffrescha sch’ la porta qualche früt: Ma sch’ la ditta boschia es tuotta fat nunfrüttaivla, nun fa oter in la vigna, co dar don à las vits cun lur sumbriva, & tira il dsü da la terra per inguotta, schi nun suffrescha ün bun lavuraint nell’ bricha tala sterile boschia in sia vigna, dimpersai la taglia via. Uschea fa eir Dieu, sco be que dà ad inclêr noss Segner Christus, tras il cumond dat à l’ lavuraint da la vigna. Talgal via, à che perpöst pilg’el aint la terra? El numnadamaing, nun voul suffrir in sia Baseilgia malnüz böschs, lgieud d’hypocrisia & mala, chi tscherchien da trer à sai ils bains & duns da la Baseilgia, [p. 39] & dintaunt però nun portan ingüns früts da cretta & charitat, tras ils quals la gloria da Dieu vegna manifestada & amplifichieda, & oters vegnan manads tiers la cretta, dimpersai sun plü bod nocivs tras lur exaimpel, & renden scandel à ls oters.

Dieu nun s’ lascha rir oura. Usche esi Christiauns? Sia patientia surduvrada s’ müda in indignatiun & stramantusa ira. Talgal via. Dieu talgia via, in la vitta præschainta, & eir in quella chi ha da gnir. In la vitta præschainta talgia Dieu via corporalmaing, & spiritualmaing.

Corporalmaing; Cur’el tramett’oura seis exercit à devastar sia vigna, & talgier via il nun - frütaivel figær. Mo il Rai haviond udi que füt adirà, & haviond tramis oura seis exercit, matet el à perder quels homiciders, & det fö à lur Citat. Quist medem talgier via imnatscheiva inzacura il Segner à l’ingrata & rebella Jerusalem, sco que s’ po lêr à la lunga Luc. 19. Lea il register da las maledictiuns, cun las qualas Dieu cerchia da far star gio dal transgredir sia ledscha. Deut. 28. 15. & seq. Quel exercit dal Segner, sun fam, guerra, & pestilentia.

Spiritualmaing: Cur el per causa da la malrecugnuschenscha leiva via seis S. Plæd, & stumpla il chandalêr da la vardat davend da seis lö. Uña tal’execisiun, ù, talgier via ha imnatschà l’hertavel da la vigna, àls da dür culöz & malrecugnuschaints Jüdeaus; Il reginam da Dieu sare tut da vus, & sare dat à d’ün pövel chi fare ils früts da quel. Il plü dulurus & terribbel talgier via es quel, chi vain ad inscuntrar sün il dy dal jüdicci, in il qual ils impönitents vegnē à gnir bütads in il [p. 287 modifica] fö ætern. Davard ün tal talgier via tschantscha remarquabelmaing Christus: [p. 40] Schün qualchün nun reista in mai, schi vain el bütà ora sco il ram & sechia via. Lura vain quella rama raspad insembel, & bütada in fö, & ella arda. Et quist tuot es be que, ch’il patrun da la vigna imnatscha à l’ figær. Mo, mett’el in executiun dalunga quista si’ imnatscha? Inscuntra á l’ figær quist talgier via sainz’otra triga? Na;

3. Il lavuraint interceda per il figær, & tegna amo per qualche temp sü, chia la sententia da Dieu già tratta nun vegna missa in executiun: Mo el respundiond, il d’ schet: Senger laschal amo quist on, fin ch’eau l’heja chavâ, & miss aldüm intuorn. E sch’el pür fa früt, (bain sea) scha na, lur a talgal gio.

Quist lavuraint (sco già dit es) es il Segner Jesus Christus, il qual Dieu ha gü tramiss in la plainezza dal temp, per ch’el lavures in sia vigna, la Baselgia. Quest medem lavuraint, nos Segner Jesus, sezond da la dretta vart dal Bap interceda per nus. Spræschainta avaunt la fatscha da Dieu per nus, d’ schond amo hoz indi: Perdunals quist p’ chià; Perche els nun saun que chi faun. Tantinavaunt ns importa via da l’intercessiun da noss Segner Jesu, chia sch’el nun vess intercedü & intercedes amo per nus, nun ns vess il Segner laschà alchün pitschen remament, & nus füssens sco Sodoma & Gomorra.

Quist interceder, po eir gnir accomodà sün l’intercessiun da fidels serviaints da las Baseilgas, ils quals vegnen numnads eir lavuraints in la vigna dal Segner, sco eir sün l’interceder da prusa lgieud, da quala cun lur mauns in ot, & ardaintas oratiuns tengen sü ils cuolps dals chastiamaints da Dieu, sco l’Aungel tgnet sü il cuolp ch’Abraham eira per far via dad Isaac. Uschea rueiva inzacura eir Abraham per Sodoma, & Moses s’ metteiva avant la ruottüra, à volver davent si’ ira, [p. 41] ch’el [Dieu] nun ils schdrües totalmaing. Tant profitaivla es la præsentia da fidels Ministers, sco eir, da tschernüds uffants da Dieu in üña compagnia; Chia Dieu per lur oratiuns schanaja suvent eir à petulants pchiaduors chi s’ chatten in quella, & ils conceda temp tiers meldramaint. Qua ch’il Apostel Paulus s’ chateiva in tschella periculusa navigatiun, in la quala tuot stimeiva da perir. Schi veziond l’Apostel, ch’ils marinêrs vuleivan mütschêr our da la naf, in üña barchetta, diss el tiers il Chapitani, & ils sudads: Scha quists nun reisten in la naf, schi nun pudaived gnir conservads. Pruss Ministers, fidels Christiauns sun bain uschea nüzaivels in la naf dal Muond, co ils barcharous in la naf, in la quala s’achateiva Paulus il beâ Apostel. Usche bod co Dieu ils pilga landroura, cumainza la naf à survgnir fouras, & fundar. Quant löng rastet Sodoma, dapo s’havair parti landroura il pruss Loth? Par causa dals Elets, disch Christus svessa, chia Dieu vegna à [p. 288 modifica] scursnir ils dids da las afflictiuns, las qualas vegnen à passar avaunt ils plü davo temps. Cur nus dimeña survivains la mort da lgieud pietusa, stuvains quella lur mort considerar, sco üña perdita, [à respect noss, chi restains davo] chi cun imgünnas larmas sufficiaintamaing po gnir deplorada.

Ma, co fa il lavuraint da la vigna, quista sia supplica? Uschea, ch’el metta traunter aint duos conditiuns, cun las qualas el temperescha la rigur da la diviña jüstia.

1. La prüma conditiun giavüsch’ el da sia part, cun la quala el voul, chiavar intuorn il figær, & metter aldüm. Quist chiavar & metter aldüm, inscuntra & vain fat in divers möds. Il chiavar dvainta cun musar, admunir, reprender our dal plæd da Dieu, urar, trametter afflictiun & con simils möds; Perche tras quist tuot, vegnen [p. 42] ils cours da la lgieud retrats da las chiosas terrainas. Quel chi chiava intuorn ün bösch, tira oura la terra, foura à la vouta dal chafuol, nettaja las ragischs, procura chia quellas nun causeschan il süt, ù sechüra à l’ bösch, præfocat, & fa la terra habile à retschaiver la nüzaivla plöfgia. Uschea chiava eir Christus cun il zapun da seis plæd, & da las afflictiuns intuorn noss cours, nettaja in quels la ragisch da la cretta, pilgia via il desideri da las chiosas terrainas, ficha aint l’hümiltat in nossas ormas, & fa uschea noss anims habils à retschaiver la virtüt da seis S. Spiert, la qual vain numnada ünna gronda plöfgia dal Segner. Il metter aldüm, dvainta medemamaing lura, cura chia à pchiaduors, vegnen trats in memoria lur pchieds, [ils quals per resguard da lur sporchezza vegnen meritamaing congualads à l' aldüm] aciò dian cun David Meis pchiâ es dacontinna avaunt mai: Et vegnan tras l’abominatiun da quels commovüds, à d’implorar la grazchia dal Spiert S. tras la quala dvaintan früttaivels, & habils à purtar früts da jüstia. Aciò ingualmaing sco in els es peravaunt statta abundantia da surpassamaints, süsura s’achatta in els superabundantia da grazchia. Et quista es la conditiun ch’il lavuraint da la vigna interpona da sia part. L’otra conditiun suot la quala el rouva per schaniamaint à l’ figær, es tutta naun dal figær svessa. Uschea, ch’il dess schanier.

2. Sch’el porta früts, es tant co sch’el dsches, lura laschal, permetta ch’el occupescha la terra. Scha bricha, talgial gio in il avegnir. Uschea nun voul Christus tour sü in seis patrocinio, lgieud infidella, chi pechan our d’üña incurabla malizchia: Schi, el proceda anzi cun tals uschea, ch’els à ladavo ston far cun lur ægnas buoschas [p. 43] la confessiun, d’havair jüstamaing meritâ la condemnatiun. Quist es uschea eir la sumalgia, con la quala il chier Christus invüda tiers pönitentia. Sch’ nu vlains referir il tuot tiers seis scopo, esi taunt co scha el vess dit: Il figær vain cultivâ sün spraunza ch’el porta früt, mo scha quel nun porta ingün früt, schi [p. 289 modifica]s’ talgal ultimamaing via, causa sia sterilitat. Quels chi s’achatten in la Baseilga sun eir figærs, ils quals vegnen da Dieu cultivads sün fin chi müdan lur vittas, & portan früts chi correspuonden à lur vocatiun: Scha quist huossa nun dvainta, sch’els continuan in lur nunfrüttaivleza, vegnen els sco boschia nunfrüttaivla à gnir da Dieu talgieds via.

Quista sumalgia referida à seis scopo, vlains huossa, per jüstifichier noss Dieu in seis jüdicci, applichier sün nus.

Chia Christus disch, chia Dieu vea gü üña vigna, il pövel Jüdeau, que po gnir dit eir davard nus, Nus eschens eir stats, sün il main, üña partetta da la vigna dal Segner. E’ s’ lea davard Noah, ch’haviond el, dapo havair dat lö las ovas dal diluvi, cumanzâ nouvamaing ad havdar sün la terra, vea el implantâ ünna vigna. Uschea ha eir Christus, il cölestiel Noah, il qual es stat liberâ our dal diluvi da sia passiun, tras üña gloriusa resüstaunza, cumandâ chi vegna predgieda in seis nom, pönitentia & remissiun dals pchieds, tras la quala preidgia el ha raspâ à sai la Baseilgia, chi es la raspada da tuots elets, clamads, Sonchs, our da l’humauna generatiun, & uschea implantâ à sai üña spirituala vigna. Quista vigna sa staisa oura usche dalönsch, ch’eir nus, schabain hafdains in chafuollas vals, circumdats cun ots munts, ns chatains dadaint ils terms di quella. Nus eschens [p. 44] finn’al præschaint, celebrescha pur teis Dieu, alta Rhætia! Uña vigna, per la quala Dieu ha purtâ taunta chüra, ch’el l’ha circumdatta cun üña tal’ saif, la quala nun haun pudü passar tras, ne ils porchs sulvadis à la devastar cun violentas persecutiuns, ne las vuolps à la surmanar cun lur fraudulents surmanamaints. Nus eschens, dain la gloria darchio ad ün usche gratius Dieu! Stats incresads incunter tuottas infernalas furias, sco Jacob in Mahanaim, & Eliseus aint in Dotan, & sco ils prüms Christiauns, dal temp da l’assedi, totala & finala ruviña da la Citat Jerusalem, in la citadella numnada, Pella; Qua però ch’in otras parts da quista vigna quel sanguinolent Mars [eira à ls Pajans, ün Dieu da la guerra,] ha pudü far usche considerablas, sumlgauntamaing deplorablas subversiuns. Dieu nun ha n’eir manchâ da tramettar oura in quista vigna, lavuraints in abundaunza, via dals quals nun ha manchâ, ne Ductrina, ne fideltat, blærs fidels Epaphrodits. Quels haun in significatiun ut supra, chavâ & aldâ: Que es, mussâ, admuni, repraiss, miss avaunt las transgressiuns à ls ölgs da scodün. Schi; Il Segner svessa ns ha suvent visitads, & per insister à la sumlgenscha da Christi noss perfet Spendrader, völg eau dir, 3. ons; Il prüm on, ns ha el visitads tras la ledscha da la natüra, d’intant ch’ nu eiren in la Pajana. Il seguond, tras la ledscha scritta, numnada la ledscha da Mosis, & tras l’Evangeli da Jesu Christi, il qual es ünna - pussaunza da Dieu, tiers il salüd à scodün chi craja. Et qua ch’ nu eirans nouvamaing [p. 290 modifica] cuvernads cun las schürdüms da quella spirituala Ægypto, ns ha el darchio visitads tras la laudabla ouvra da la Reformatiun, & da pe nöf comunichieds la lgüm da la pura Apostolica Ductriña, il qual eau bricha sainza fundamaint nomn la visita, in il terzavel on.

[p. 45] In quista bain constiduida, cun diligentia & ingün sparng da fadia cultivada vigna, eschans dilets audituors! Un & scodün stats, tants figærs, na sulamaing cumöna boschia, dimpersai nöbla boschia da figs, sco tschauntscha Christus in noss Text; Per dar à d’inclêr, ch’ nu nun füssens stats da pitschen pretsch & pocha stima in ils ölgs da Dieu, sch’ nu vessens purtà qualche früt.

Wia d’ün & scodün da vus, considerads sco taunts figærs, s’ha chavà & aldà, que es, mussà, avisà repraiss tauntinavaunt, chi s’ cumanzeiva à vlair mal à chi reprendeiva, & d’havair obominatiun da quel chi tschantscheiva cun integritat. Et sch’ nus vlains considerar que ch’il Segner svess ha fat via da nus, ns poi bain parair sco sch’ nu l’udissen à tschantscher ils formals plæds, ch’el ha tschantschà tras il Prophet Jesajam: Che dess eau far plü à mia vigna, ch’eau nun vea fat?

Sün quist tuot, es eir gni il Segner à visitar seis figær. Nun crair Christiaun, ch’il Segner nun indrescha da tias vias;

El vain tiers tai, sco giet eir aint il Raig à visitar seis giasts. Nun dess el it oura à tscherchier früt, sün ün cun taunta diligentia cultivà figær? El t’ha eir visità trais ons, l’ün davo l’oter. In tia infantia, ætat, virile, & veldünna. Mo che früts ha chatà il Segner in quista sia trippla visita, via da nus? Tals, quals el ha eir chatà via da sia velga vigna. Eau nhe spetà ch’ella fess üas, schi ha ella fat üas sulvadgias.

In il prüm on, chi es noss’infantia, ha el chatà sün il figær da noss cours, früts da malizchia, petulantia, obstinatiun, malobedientia, vanitat & temeritat. Qua ha, mala vitta! Gü nom; L’impissamaint dal cour dal Crastiaun, es mal da sia juvintünna in sü. La nardat es lieda via da l’anim dal juvnal. In il seguond on, chi es nossa [p. 46] ætat dad hom, eau völg guondscher tiers quista eir quella ætat chi passa avaunt, nossa juvintünna, per star à ls trais ons da Christi, in la sumalga; Ha el chatâ, avriaunza, seditiuns, ambitiuns, ingions, superbia &c. In juvintünna; Lascivia, intemperantia, dispittas, & da tuottas sorts pchiadrischas ouvras da la chiarn. Qua s’ha cun dulur da chi mæ observeiva, chatada la verificatiun dal dit da Salomon: La juvintünna es vanitat. In il terz on, chi es nossa velgdünna, deiva il Segner chatar ils früts specifichieds da Syrach: Lea il 25. Capit. da seis cudesch, V 6. 7. 8. Mo n’eir in quist on nun ls ha il Segner chadats. Ils früts ch’el ha chatà, sun grobezza, avaritia. invilga, schi früts d’ün cour chi nun sâ da s’inrüglar. [p. 291 modifica]

E schab uschea dimeña es, schi nun t’ dar buonder, ô Ftan! Scha Dieu ha miss la sgür da seis jüdicci & sever chastiamaint via da noss figær. El ha gü jüstas & ponderusas causas. Nun scriver tiers à Dieu, la causa da tia sperta & vehemente ruviña, dimpersai à tai svessa, & dy: La perditiun es statta our da nus svessa. Josua dscheiva inzacura à d’Acan: Meis filgs da l’hunur al Senger Dieu dad Israel, & confessa ad el: Et di oura huossa à mai, que chia tü hasch fat: Nun zuppar avaunt mai: Acan dimenna respundet à Josua dschond: Ed es vaira, eau nhe pchiâ incunter il Segner, Dieu dad Israel &c. Uschea eir tü, nun zupar via tias transgressiuns, dimpersai scuvern’ las avaunt Dieu, sco quellas chi l’haun schfurzâ da tour sia perchia à t’ battar, di à d’el que chia tü hasch fat. Di cun il filg pers: Bap, eau nhe pchià incunter il cêl, & avant tai. Cun Hezra: Meis Dieu, eau m’ turpaig & sun confûs d’uzar, ô meis Dieu, la fatscha su vers tai: Perche nossas iniquitats sun fin su sur noss chio, è nossas cuolpas sun grondas, chi tendschen fin al cêl. Dal temp da noss Baps fin’[p. 47] hoz, eschens nus in gronda cuolpa: E per nossas inquitads eschens nus, noss Raigs, è noss Sacerdots, stats dats in ils mauns dals Raigs dals Pajais, per esser miss à fil da spada, manads in preschun, butinads & svergugniads: Sco appara al dy d’hoz. Per nossas iniquitats, ns ha Dieu miss avaunt per ün spejel da sia ira, à chi passa spær nus via. El ns ha dats da baiver quist’ova da tössi: (bittra) siond ch’ nu havains pchiâ incunter dad el. Ils velgs haun avaunt temp fabulâ, ch’inzacura VOLVPTAS & DOLOR, dalet & dulur vean gü dispitta tranter pêr, & chia qua lur differentia füt proponüda à Jupiter, nun veal quella deciss, mo bain liâ insembel cun ünna chadaina da diemant las parts chi eiran in dissidi, & unidas cun ün indissolubbel liam. Haun vlü quatras dar à d’inclêr chia la dulur sea ün cumpong inseparabbel dal dalet. Quist vain meritamaing applichiâ à scodün pchiâ, il qual ù cun sai imsembel, ù bain bod davo suls chalchongs maina dulur & calamitat, essendo liâ via da quella cun ünna ferma chadaina. Il pchiâ compli, parturescha la mort. Examinescha tai svess, sch’ tü nun seasch pür massa, stat ardat à ls dalets dal muond; Et sch’ tü t’ chattesch culpabbel, di: Ach! Quist es la cumpagnia dal dalet da mia curruotta chiarn, dal dalet da meis vauns ölgs, & da la superbia da mia vitta, il qual es il idel, à l’qual nhe taunt servi. Il chastiamaint da Dieu, quista stramantusa Lavinna, es ün früt da quella mala ragisch da noss pchieds; E jüstifichia süsura Dieu in seis jüdicci, dschond: Il Segner ha fat, nun dess huossa il Jüdisch da tuotta a la terra salvar jüstia? Schi; Tü (Dieu) esch jüst in tuot que ch’ins inscuntra: Perche tü hasch fat jüstamaing, mo nus havains procedü impiamaing. Jüstas & d’ vardat sun tias vias, Raig dals Sonchs., Schi; Segner Dieu omnipotaint, d’ vardat & jüsts sun teis jüdiccis. Celebral, [p. 292 modifica] ch’el nun ns ha chastieds suainter noss pchieds, ne rendüds suainter nossas iniquitads, il qual sch’el vess fat, ns vess’el pudüds chastier sainz’imsüra, quatras nus füssens gnids dafatta al main, schdrür sainza lascher remanent alchün, & ns far sco Sodoma & sco Gomorra. Arcugnuschà sia buntat, in que, ch’el ns ha vlü batter el svessa, & bricha tras noss inimiss; L’ins ha amo fats la gratia da crudar in seis mauns, & d’ins lascher santir in mez il chastiamaint sias compassiuns zuond grondas. Dschai cun la Baseilgia da Dieu: Eau völg purtar (patiaintamaing) l’indignatiun dal Segner: Perche eau nhe pchiâ incunter dad el. Cridà, sura da voss surpassamaints, cun ils quals vu vaived trat sco cun suas d’iniquitat, ün usche greif chastiamaint [p. 48] sura da vus, suspürà cun mai insembel; O chia meis chio füs ova; & meis ölgs ünna funtaunna da larmas, per ch’eau pudess cridar avuenda la blerüra da mias transgressiuns! Stat gio da voss’iniquitat; Perche, sch’ nu gain inavaunt nouvamaing à d’offendar noss Dieu, vain el sün noss’impönitentia, à cuntinuar d’ans chastier per noss pchieds set voutas plü greif. Que, via dal qual vus viadavaunt veivad taunt dalet, staived huossa guardar cun ün sdeng, & dir sura da voss velgs pchieds: Füssad me stats, sco giavüscheiva la Baseilgia à ls uffaunts da Babylon, schfrischlads via d’ünna peidra. Tuot que ch’il Segner ha fat via da nus, pudess esser sulettamaing ün princippi da las duluors. Vlaived chia las drettas duluors nun s’ pilgan? Desideraived da mütscher via amo plü greifs chastiamaints da quel Dieu, in ils mauns dal qual, es terribbel da crudar? Schi, it incunter, s’ chatschà suot sia perchia aint, pilgalla our da maun tras pönitentia & meldramaint da vossas vittas, & rumpalla cun zelusas & fervaintas oratiuns; Perche, nus nun vains da far cun ün Dieu & Bap chi nun s’ lascha surruar. Sainta que ch’el svessa disch: In ün instant völg eau tschantscher incunter ünna natiun, & incunter ün Reginam, per raschier oura, per rumper, è per schdrür. Mo scha quella natiun, incunter da la quala eau veng à d’havair favlâ, s’ cunvertescha da sia malitia: Sch’im völg eau eir inrüglar dal mal, ch’eau m’haveiva impissâ da la far. Sch’ nus que fains, pudains viver totalmaing persvas ch’il Segner sea abunià cun nus, vea cuntantezza gio da quels ch’el ha vlü havair in sacrificci, vegna à far ünna fin da dispittar cun nus, & in lo dans talgier via dafat, à ns tranlplantat à seis temp sco taunts figærs in sia colestiela vigna, & zardin sudsura in ils cêls, inua nun sare plü courdöli, ne bragizzi, ne travailgia dimpersai plainezza dad algrezchia avaunt sia fatscha: Tuotta amablezza da seis maun dret, in æternum. Amen! [p. 293 modifica]

[p. 49] INGENUA CONFESSIUN,

D’ünna

SALVIFICA CRETTA,

Cletta insembel & componida dal quodam honorat, cast & vairamaing pietuss juven,

BALSAR A. BINA,

Diligaint Schulmaister in infurmar la Christiauna juvintüña, quala (Confessiun) chatada davo sia mort, (da la quala el, à l’improvista tras la viadavaunt descritta violenta Laviña es sursalgi, n’il on XX avel dy da sia ætat cun duluruss resentimaint d’ün & scodün) es sün giavüsch & à cufort da seis ot - conturblads genituors, da mai seis intim amy affixa à quista mia ouvretta à gloria da Dieu, & ædificatiun da scodün, & que da plæd in plæd, tenor da seis ægian maun statta descritta.

Psalm CXVI. v. 15.

Avaunt ils öls dal Segner es prætiusa la mort da quels, ch’el fa dal bain.

Eau ingrazch à tai ô meis Deis! Chia tü m’has iluminâ & manâ pro tia S. cognuschenscha. Mo co cognuosch eau tai? Eau cognuosch chia tu sulet esch il vair Creader dal cêl & da la terra, & dad ogni chiaussa visibla & invisibla, ün vair omnipotaint Deis, inmortal & invisibel, inmutabel & ætern, pro il qual ingün non po ngir, incomprensibel & imperscrutabel inmensurabel & infinit. Il qual es ün origine da tuottas creatüras visiblas & invisiblas, tras il qual ais creâ ogni chiaussa & tuot ils elemaints consisten & vengen mantgüds. Eau cugnuosch tai chia tü esch il sulet vair Deis, il ætern Bap [p. 50] Filg & S. Spiert, trais persuñas, mo üna suleta Essentia, la quala es spirituala & inseparabla; Nomnadamaing il Bap il qual non es our d’ingün, il Filg chi es our dal Bap sulet, & il S. Spiert chi proceda dal Bap & dal Filg da æternum in æternum.

Un sulet Deis il qual es trais in persunas, & perô dech ün sulet vair omnipotaint Deis & Creatur dad ogni chiaussa visibla, & invisibla, spirituala & temporala. Il qual tras si’ omnipotenta virtüd ha creà tuot il muond insembel con tuottas creatüras chi sun l’aint our d’inguota: Nomnadamaing ils Aunguels & il muond, lura eir ils chrastians ils quals sun corporals & spirituals, & han corp & orma.

Eau cognosch & cuffess Deis il Bap, il qual non es dad’ingün ne creâ ne genui. Eau cognuosch & confess Deis il Filg, il qual es genui dal Bap. Eau cognuosch & confess Deis il S. Spiert, il confortader, il qual va oura dal Bap & dal Filg, üña S. inseparabla Trinitat, in üña suleta Essentia & dad ingual grondeza, trais persunas in üña suletta Deitat, & ün ætern Deis in 3. persunas. Tal crai eau cō il cour aciô ch’eug vengia [p. 294 modifica] jüstifichiâ, & confess con la bocca aciò ch’eug d’ vainta salv. Eau cognosch eir à tai vair Deis! Meis Segner Jesum Christum, chia tü esch il unigenit Filg da Deis, ün Creatur, Salvader & Spendrader meis, & da tuots vairs pœnitents pechiaders. Eau confess & crai, chia tü seasch genui dal Bap da d’æternum in naun, Deis da Deis, lgüm da lgüm, vair Deis our da vair Deis, bricha creâ d’impersai genui, da d’ün’Essentia & sumglant ætern con il Bap & cun il S. Spiert, & chia tü in il principi hajast creâ tuottas chiaussas.

Eau crai eir fermamaing, chia tü Segner Jesus Christus, tü unigenit Filg da Deis, peramur dal salüd dal’humana generatiun, da tuot la S. Trinitat seast stat tramiss in quist muond, & tras virtüd & sursumbrivatiun da teis S. Spiert concepi in il corp da la beada vergina Maria; Et naschü vair hom, con [p. 51] corp & orma intelectuala. Tü sco il unigenit Filg da Deis segond tia Divinitat non esch stat sotapost ad ingünas passiuns, dimpersai inmortal; Mo seguond tia humanitat t’hasch sotamiss à la passiuns & à la mort svess, peramur da tia gronda chiaritâ con la qualla tü ns has amats.

Tü t’has laschâ, ô unigenit Filg da Deis! Tachiar sün la crusch, hast pati & esch mort, aciò chia tu ins spendrestes da la æterna mort. Tü est sepuli, & in il terz di has tü gloriusamaing victorià, est resüstâ sü dals morts, has alvanta teis glorius corp sü da la sepultüra & l’hasch fat vivaint tenor la Scritüra, aciò chia tü il tschantesses da la dretta vart da teis Bap. Tü esch ô ætern Filg da Deis; cun nossa carn q. a. cun corp & orma id sü sur tuot ils cêls, & aduzà sur tuots ils Aunguels, ingio tü sezas da la dretta vart da teis ætern Bap. Qua es la fontana da la vitta, & la lgüm pro la qual’ingün non po gnir, & la pasch da Deis la qual’ais plü auta co tuot intelet; A qua völg eug drizar meis cour & t’adurar meis Senger Jesu Christ, vair Deis & crastian & crai & confess chia Deis sea teis Bap, & spet cun sgüra spranza tia vngüda sün la fin dal muond, ingio tü vains à jüdichiar ils vifs & ils morts, & vainst à render ad iminchün segond sias ouvras; Als infidels tenor tia jüstia à condemnar, mo als elets tenor las impromissiuns da tia misericordia vainst ad absolvar.

Perche in il ultim di vengen tuots il morts à resüstar tras virtüd da tia vusch, con lur corps & ormas, ch’els han t’ gnü sün terra, aciò ch’els amandûs, corp & orma possen retschaiver quai ch’els han merità, oder ætern’algrezchia & beadenscha, oder æterna paina & condemnatiun.

Tü Senger esch mia resüstanza & mia vitta, sün tai spet eau mais Salvader Jesus Christus, il qual vainst meis hümel corp à far sumlgond à teis corp glorius.

Eau cugnuosch & cufess eir à tai S. Spiert vair Deis, il qual vasch oura dal Bap & dal Filg, d’üna Essentia, & sumlgauntamaing ætern cun il Bap & il Filg: Meis confortader & illuminatur! Il qual est gnü gio sur Jesum Christum ingual sco üña colomba, & est comparü als Apostels in [p. 295 modifica] fuorma da lenguas spartidas sco d’ fo. Et hast à tuots ils elets uffants da Deis illuminà tras ils duns da tia gratia, & hast avri la bocca dals S. Prophets ch’els han fat à savair ils miraculus misteris dal Reginom da Deis.

Il qual vainst cun il Bap & il Filg ingualmaing ludà & glorifichià da tuots ils S. da Deis, tanter ils quals eir eau sun ün, nomnadamaing il Filg da tia fantschella; E’ m gloriesch da teis S. nom da tuot meis cour, perche chia tü m’has illuminà, & manà pro la cognoschenscha da tia S. vardat. Tü est la vaira lgüm, la lgüm da la vardat, il fo da Deis, il qual chi tras tia unctiun ns ilümnas è ns muossast la vardà, tü esch il Spiert da la vardat, zainz il qual ingün non po plaschair à Deis; Perche tü esch svess Deis da Deis, lgüm da lgüm, & vasch oura dal Bap da las lgüms, tras üna forma indicibla, & da seis Filg, meis Senger Jesu Christo, perche tü esch sumlgand ad els, & da d’üña medema Essentia, tü esch ad els sumlgant ætern in la sula Essentia da la Trinità, & vainst adurà, & redsches con els insembel.

Eau cognosch & confess à tai sulet vivaint vair Deis, Bap Filg & S. Spiert, chia tü esch trais in persunas & ün sulet in Essentia: Tai cufess eau, tai laud eau; Tai glorifich’eau da tuot meis cour: Il qual esch sulet meis Deis, ætern, sonch, immortal, invisibel & immutabel, imperscrutabel, pro il qual ingün non po gnir. Tü esch la suletta æterna lgüm, il sulet ætern sulai, il sulet pan da la vitta, la suletta vitt’æterna, il sulet ætern bön, la sula origine da tuottas chiaussas, il Senger àl qual tuot dess servir! Tras tai vivan tuottas creatüras, tü redschas tuottas chiaussas, tü cussalvasch & vivaintasch tuot quai chi ais in cêl & in terra, & sainz’ tai nō ais ingün Deis ne in cêl ne in terra.

Uschea conguosch eau à tai meis Deis, il qual ch’im hast cognoschü. Et quest es mia confession davart tai, mo eau t’ cugnuosch tras la cretta, la qualla tü m’has dat, perche tü esch mia lgüm, tü esch la lgüm da meis ölgs, tü esch la spranza da tuot ils crastians sün terra, tü esch l’algrezchia chi’ m alegra in mia juventüm, tü esch il ætern bain chi’ m consalva in mia velgdüm. In tai Senger s’alegra tuot mi’ ossa, & disch chi ais sumglond à tai intanter ils Deis! Perche mans da crastians non t’han fat. Mo ils Idols dals pajauns, sun aur & argient, & sun fats cun man da crastian. Mo il Senger ha fat il cêl & la terra, il Senger es svess noss Deis: Ils Idols chi non han fat il cêl & la terra, stoven gnir chiassàts our d’ suot il cêl, & davent da la terra, mo à noss Deis il qual ha fat il cêl & la terra à quel dessen eir ils cêls & la terra honorar; Quist ais quai ch’e(n)[u]g crai con il cour, & confess con la bocca, Senger adampchia in mai la cretta, & fa’ m la gratia da perseverar in quella infin’il ultim suspür da mia vitta! In amûr da Jesu Christi meis Senger & Salvader, Amen.