Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/769: differenze tra le versioni

Da Wikisource.
Barbaking (discussione | contributi)
mNessun oggetto della modifica
Barbaking (discussione | contributi)
mNessun oggetto della modifica
Corpo della pagina (da includere):Corpo della pagina (da includere):
Riga 9: Riga 9:
{{Ancora|laudatio|<big>'''[[:wikt:laudatio|laudātĭo]]'''</big>}}, ōnis, f. (laudo), '''''il lodare, laudazione, lode, elogio, panegirico, I''''') in gen.: laudatio tua, ''l’elogio tuo (pronunziato da te)'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''col'' genit. ''sogg''., laud. hominis turpissimi, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''col'' genit. ''ogg''., eorum, ''elogio di essi'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''plur''., laudationes modulatae, ''inni di lode, cantici adulatorii'', {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet.}} [[:w:Vite dei Cesari|Ner.]] [[:s:la:De vita Caesarum libri VIII/Vita Neronis#XX|20.]] '''''II''''') partic.: 1) '''''testimonianza favorevole''' deposta in tribunale per alc''., {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''compiut''. laudatio judicialis, {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet.}} 2) '''''elogio''' di un defunto, '''orazione funebre''''', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''compiut''. laudatio funebris, {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint.}}: ''col'' genit. ''ogg''., matronarum, ''sulle'', ecc., {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: non nullae mortuorum laudationes, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} 3) '''''lettera di ringraziamento''', che gli abitanti d’una provincia rom. mandavano per mezzo di messaggieri al Senato (comunemente nel mese di febbraio), come segno che erano soddisfatti dell’amministrazione del Governatore'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}
{{Ancora|laudatio|<big>'''[[:wikt:laudatio|laudātĭo]]'''</big>}}, ōnis, f. (laudo), '''''il lodare, laudazione, lode, elogio, panegirico, I''''') in gen.: laudatio tua, ''l’elogio tuo (pronunziato da te)'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''col'' genit. ''sogg''., laud. hominis turpissimi, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''col'' genit. ''ogg''., eorum, ''elogio di essi'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''plur''., laudationes modulatae, ''inni di lode, cantici adulatorii'', {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet.}} [[:w:Vite dei Cesari|Ner.]] [[:s:la:De vita Caesarum libri VIII/Vita Neronis#XX|20.]] '''''II''''') partic.: 1) '''''testimonianza favorevole''' deposta in tribunale per alc''., {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''compiut''. laudatio judicialis, {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet.}} 2) '''''elogio''' di un defunto, '''orazione funebre''''', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''compiut''. laudatio funebris, {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint.}}: ''col'' genit. ''ogg''., matronarum, ''sulle'', ecc., {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: non nullae mortuorum laudationes, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} 3) '''''lettera di ringraziamento''', che gli abitanti d’una provincia rom. mandavano per mezzo di messaggieri al Senato (comunemente nel mese di febbraio), come segno che erano soddisfatti dell’amministrazione del Governatore'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}


{{Ancora|laudativus|<big>'''laudātīvus'''</big>}}, a, um (laudo), '''''lodativo, concernente il lodare''''', genus causarum, {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint.}}: quaestio, {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint.}}
{{Ancora|laudativus|<big>'''[[:wikt:laudativus|laudātīvus]]'''</big>}}, a, um (laudo), '''''lodativo, concernente il lodare''''', genus causarum, {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint.}}: quaestio, {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint.}}


{{Ancora|laudator|<big>'''laudātŏr'''</big>}}, ōris, m. (laudo), '''''I''''') '''''lodatore, encomiatore, panegirista''', in cattivo senso, '''adulatore, piaggiatore''''', rerum, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: formae, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}:
{{Ancora|laudator|<big>'''[[:wikt:laudator|laudātŏr]]'''</big>}}, ōris, m. (laudo), '''''I''''') '''''lodatore, encomiatore, panegirista''', in cattivo senso, '''adulatore, piaggiatore''''', rerum, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: formae, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}:
paratus ad falsa laudator, {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen.}} '''''II''''') ''partic''.: 1) '''''teste''' che comparisce in tribunale in favore di alc''., {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} 2) '''''panegirista''''' d’un defunto, '''''oratore funebre''''', {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}} ''e'' {{AutoreCitato|Gaio Plinio Cecilio Secondo|Plin.}} [[:w:Lettere di Plinio|ep.]]
paratus ad falsa laudator, {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen.}} '''''II''''') ''partic''.: 1) '''''teste''' che comparisce in tribunale in favore di alc''., {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} 2) '''''panegirista''''' d’un defunto, '''''oratore funebre''''', {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}} ''e'' {{AutoreCitato|Gaio Plinio Cecilio Secondo|Plin.}} [[:w:Lettere di Plinio|ep.]]


{{Ancora|laudatrix|<big>'''laudātrix'''</big>}}, trīcis, f. (laudator), '''''lodatrice, encomiatrice''''', laudatrix Venus est invidiosa mihi, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}} [[:w:Eroidi|her,]] [[:s:la:Heroides/Epistula_XVII|16 (17), 126]]: ''di c. astr''., illa plerumque peccatorum vitiorumque laudatrix, fama popularis, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} [[:w:Tusculanae disputationes|Tusc.]] [[:s:la:Tusculanæ Disputationes/Liber III|3, 4]].
{{Ancora|laudatrix|<big>'''[[:wikt:laudatrix|laudātrix]]'''</big>}}, trīcis, f. (laudator), '''''lodatrice, encomiatrice''''', laudatrix Venus est invidiosa mihi, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}} [[:w:Eroidi|her.]] [[:s:la:Heroides/Epistula_XVII|16 (17), 126]]: ''di c. astr''., illa plerumque peccatorum vitiorumque laudatrix, fama popularis, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} [[:w:Tusculanae disputationes|Tusc.]] [[:s:la:Tusculanæ Disputationes/Liber III|3, 4]].


{{Ancora|laudatus|<big>'''laudātus'''</big>}}, a, um, part. agg. ''con'' compar. ''e'' superl. (''da'' laudo), '''''lodevole, degno di lode, lodato, eccellente''''', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} ed a.
{{Ancora|laudatus|<big>'''[[:wikt:laudatus|laudātus]]'''</big>}}, a, um, part. agg. ''con'' compar. ''e'' superl. (''da'' laudo), '''''lodevole, degno di lode, lodato, eccellente''''', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} ed a.


{{Ancora|laudicenus|<big>'''laudĭcēnus'''</big>}} (
{{Ancora|laudicenus|<big>'''[[:wikt:laudicenus|laudĭcēnus]]'''</big>}} (
{{Ancora|laudicoenus|laudĭcoenus}}), i, m. (laudo e cena), ''lodator di pranzo, cioè che loda, acclama per essere invitato a pranzo'', {{AutoreCitato|Gaio Plinio Cecilio Secondo|Plin.}} [[:w:Lettere di Plinio|ep.]] [[:s:la:Epistularum_Libri_Decem_(Gaius_Plinius_Caecilius_Secundus)/Liber_II|2, 14, 5]] (''in bisticcio con'' Laodiceni).
{{Ancora|laudicoenus|laudĭcoenus}}), i, m. (laudo e cena), ''lodator di pranzo, cioè che loda, acclama per essere invitato a pranzo'', {{AutoreCitato|Gaio Plinio Cecilio Secondo|Plin.}} [[:w:Lettere di Plinio|ep.]] [[:s:la:Epistularum_Libri_Decem_(Gaius_Plinius_Caecilius_Secundus)/Liber_II|2, 14, 5]] (''in bisticcio con'' Laodiceni).


{{Ancora|laudo|<big>'''laudo'''</big>}}, āvi, ātum, āre (laus), '''''lodare, encomiare, riconoscere lodando, approvare con lode''''' (''contr''. castigare, vituperare, reprehendere, culpare, accusare), '''''I''''') ''propr''.: A) ''in gen''.: eorum consilium, {{AutoreCitato|Cornelio Nepote|Nep.}}: Cottae sententiam, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: alqm, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: (alqm) ob ea, {{AutoreCitato|Gaio Plinio Cecilio Secondo|Plin.}} [[:w:Lettere di Plinio|ep.]]: alqm alci, ''uno di fronte ad un altro'', {{AutoreCitato|Publio Terenzio Afro|Ter.}}: laudari alci, ''da alc''., {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: laudare laudibus, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}. B) ''partic''. a) '''''rendere una favorevole testimonianza''''' ''ad un accusato'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} b) '''''pronunciare l’elogio funebre''''' ''ad un defunto'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} c) '''''stimar felice, invidiabile, degno d’invidia''''', agricolam laudat juris peritus, {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor.}} '''''II''''') ''trasl''., '''''citare, nominare, mentovare''''' ''alc''., auctores, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: alqm auctorem, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}
{{Ancora|laudo|<big>'''[[:wikt:laudo|laudo]]'''</big>}}, āvi, ātum, āre (laus), '''''lodare, encomiare, riconoscere lodando, approvare con lode''''' (''contr''. castigare, vituperare, reprehendere, culpare, accusare), '''''I''''') ''propr''.: A) ''in gen''.: eorum consilium, {{AutoreCitato|Cornelio Nepote|Nep.}}: Cottae sententiam, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: alqm, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: (alqm) ob ea, {{AutoreCitato|Gaio Plinio Cecilio Secondo|Plin.}} [[:w:Lettere di Plinio|ep.]]: alqm alci, ''uno di fronte ad un altro'', {{AutoreCitato|Publio Terenzio Afro|Ter.}}: laudari alci, ''da alc''., {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: laudare laudibus, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}. B) ''partic''. a) '''''rendere una favorevole testimonianza''''' ''ad un accusato'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} b) '''''pronunciare l’elogio funebre''''' ''ad un defunto'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} c) '''''stimar felice, invidiabile, degno d’invidia''''', agricolam laudat juris peritus, {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor.}} '''''II''''') ''trasl''., '''''citare, nominare, mentovare''''' ''alc''., auctores, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: alqm auctorem, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}


{{Ancora|laurĕa|<big>'''laurĕa'''</big>}}, ae, f., ''V''. {{Pt|[[Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/770#laureus|laureus]]|[[Dizionario_Latino-Italiano_(Georges,_Calonghi)#laureus|laureus]]}}.
{{Ancora|laurĕa|<big>'''[[:wikt:laurea|laurĕa]]'''</big>}}, ae, f., ''V''. {{Pt|[[Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/770#laureus|laureus]]|[[Dizionario_Latino-Italiano_(Georges,_Calonghi)#laureus|laureus]]}}.


{{Ancora|laureatus|<big>'''laurĕātus'''</big>}}, a, um (laurea), '''''laureato, coronato di laurea, ornato fornito di rami di''''' ''o'' '''''di corona d’alloro''''' ''(partic. come segno di vittoria)'', imago, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: fasces, lictores, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: litterae, ''relazioni della guerra, annunzi di vittoria che i generali vincitori mandavano al Senato circondandoli d’alloro'', {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: ''e le'' stesse, sost., laureatae, {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac.}}
{{Ancora|laureatus|<big>'''laurĕātus'''</big>}}, a, um (laurea), '''''laureato, coronato di laurea, ornato fornito di rami di''''' ''o'' '''''di corona d’alloro''''' ''(partic. come segno di vittoria)'', imago, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: fasces, lictores, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: litterae, ''relazioni della guerra, annunzi di vittoria che i generali vincitori mandavano al Senato circondandoli d’alloro'', {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: ''e le'' stesse, sost., laureatae, {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac.}}

Versione delle 16:04, 24 feb 2021

1513 latusculum Laurentum 1514

alcjs ovv. alci tegere, Liv. e Hor., alci latus o alcjs latera cingere, Liv., ovv. latus alcjs dare, Sen., coprire il fianco ad alc., accompagnarlo stando al suo lato (sinistro), lasciargli la destra (partic. di clienti), latus patriciis juvenibus (abl.) saepire, avere giov. patrizi al suo fianco (come corteggio), Liv.: latere tecto abscedere, prov. == scampar la pelle, Ter. heaut. 672: ab alcjs latere numquam discedere, Cic. β) nell’animale, latera ac ventres equorum, Lucr.: cujus (aequi aenei) in lateribus fores essent, Cic. 2) partic. a) fianco come sede della forza e del vigore, petto, e parlando di oratori anche polmone, forza, neque enim ex te umquam es nobilitatus, sed ex lateribus et lacertis, dell’atleta Milone, Cic.: vocis sonus, latera, vires, Cic.: cum legem Voconiam voce magna et bonis lateribus suasissem, con tutta la forza dei miei polmoni, Cic. b) meton. = corpo, latus fessum longā militiā, Hor.: latus submittere in nerba, Ov.: penna latus vestit, Ov. c) trasl.: α) del seguito immediato, dei confidenti ed intimi amici di qualc., insontes ab latere tyranni, Liv.: cum a latere ipsius pecuniā sollicitaret hostis, Curt. β) lato == parentela, Plin. ep. 8, 10, 3. II) del lato o fianco locale d’un oggetto, superficie laterale (contr. frons, tergum, V.), 1) in gen.: latus unum castrorum, Caes.: ex utraque parte lateris, d’un colle, Caes.: ab utroque viae latere, Liv.: insula, cujus unum latus est contra Galliam, Caes.: latus dextrum domus, Hor.: prora avertit et undis dat latus, Verg.: ab lateribus terrae, sui fianchi, dai lati, Sen.: e così latere ex utroque, infraque superque, Lucr.: in latere (nella vicinanza) vectigalium nostrorum, Sall. 2) partic. a) come t. t. milit. == fianco d’un esercito (contr. frons), ad latus apertum hostium constitui, Caes.: naves ad latera disponit, Caes.: nostros latere aperto aggressi, Caes.: veritus, ne in frontem simul et latera suorum pugnaretur, Tac.: quindi a (ab) latere, a lateribus, di (sul) fianco, dai fianchi, nel fianco (contr. a fronte, a tergo), Caes., Cic. ed a.: e così ex lateribus, Sall.: contr. hostes ab latere, vos amici procul, Sall. b) come t. t. matem. == lato d’un triangolo, d’un quadrilatero, ecc., in data linea triangulum aequis lateribus constituere, Quint.: triangula plus aequis lateribus, quam inaequalibus, Quint.

lătuscŭlum, i, n. (dimin. di latus), piccolo fianco, piccolo lato, laneum, Catull.: latuscula speculorum, Lucr.

laudābĭlis, e, agg. con compar. e superl. (laudo), lodevole, degno di lode, Cic. ed a.: ab alqo, Cornif. rhet.: partic., da stimarsi felice, degno di felicitazione, Cic. de amic. 23.

laudābĭlĭter, avv. col compar. (laudabilis), lodevolmente, gloriosamente, Cic. ed a.

laudātĭo, ōnis, f. (laudo), il lodare, laudazione, lode, elogio, panegirico, I) in gen.: laudatio tua, l’elogio tuo (pronunziato da te), Cic.: col genit. sogg., laud. hominis turpissimi, Cic.: col genit. ogg., eorum, elogio di essi, Cic.: plur., laudationes modulatae, inni di lode, cantici adulatorii, Suet. Ner. 20. II) partic.: 1) testimonianza favorevole deposta in tribunale per alc., Cic.: compiut. laudatio judicialis, Suet. 2) elogio di un defunto, orazione funebre, Cic.: compiut. laudatio funebris, Quint.: col genit. ogg., matronarum, sulle, ecc., Liv.: non nullae mortuorum laudationes, Cic. 3) lettera di ringraziamento, che gli abitanti d’una provincia rom. mandavano per mezzo di messaggieri al Senato (comunemente nel mese di febbraio), come segno che erano soddisfatti dell’amministrazione del Governatore, Cic.

laudātīvus, a, um (laudo), lodativo, concernente il lodare, genus causarum, Quint.: quaestio, Quint.

laudātŏr, ōris, m. (laudo), I) lodatore, encomiatore, panegirista, in cattivo senso, adulatore, piaggiatore, rerum, Cic.: formae, Ov.: paratus ad falsa laudator, Sen. II) partic.: 1) teste che comparisce in tribunale in favore di alc., Cic. 2) panegirista d’un defunto, oratore funebre, Liv. e Plin. ep.

laudātrix, trīcis, f. (laudator), lodatrice, encomiatrice, laudatrix Venus est invidiosa mihi, Ov. her. 16 (17), 126: di c. astr., illa plerumque peccatorum vitiorumque laudatrix, fama popularis, Cic. Tusc. 3, 4.

laudātus, a, um, part. agg. con compar. e superl. (da laudo), lodevole, degno di lode, lodato, eccellente, Cic. ed a.

laudĭcēnus ( laudĭcoenus), i, m. (laudo e cena), lodator di pranzo, cioè che loda, acclama per essere invitato a pranzo, Plin. ep. 2, 14, 5 (in bisticcio con Laodiceni).

laudo, āvi, ātum, āre (laus), lodare, encomiare, riconoscere lodando, approvare con lode (contr. castigare, vituperare, reprehendere, culpare, accusare), I) propr.: A) in gen.: eorum consilium, Nep.: Cottae sententiam, Cic.: alqm, Cic.: (alqm) ob ea, Plin. ep.: alqm alci, uno di fronte ad un altro, Ter.: laudari alci, da alc., Cic.: laudare laudibus, Cic.. B) partic. a) rendere una favorevole testimonianza ad un accusato, Cic. b) pronunciare l’elogio funebre ad un defunto, Cic. c) stimar felice, invidiabile, degno d’invidia, agricolam laudat juris peritus, Hor. II) trasl., citare, nominare, mentovare alc., auctores, Cic.: alqm auctorem, Cic.

laurĕa, ae, f., V. laureus.

laurĕātus, a, um (laurea), laureato, coronato di laurea, ornato fornito di rami di o di corona d’alloro (partic. come segno di vittoria), imago, Cic.: fasces, lictores, Cic.: litterae, relazioni della guerra, annunzi di vittoria che i generali vincitori mandavano al Senato circondandoli d’alloro, Liv.: e le stesse, sost., laureatae, Tac.

Laurentīnus, -tĭus, a, um, V. Laurentum.

Laurentum, i, n., Laurento, città del Lazio non lungi dalla costa, tra Ostia e Lavinio: secondo alcuni, oggi Torre di Paterno, secondo altri, forse con più ragione, l’odierna Casale di Capocotta. — Deriv.: a) Laurens, rentis, laurente, laurentino; plur. sost., Laurentes, ium, m., abitanti di Laurento, Laurentini. b) Laurentīnus, a, um, laurentino, — sost, Laurentinum, i, n., podere di Plinio il Giovane presso Laurento,