Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/379: differenze tra le versioni

Da Wikisource.
Barbaking (discussione | contributi)
mNessun oggetto della modifica
Barbaking (discussione | contributi)
mNessun oggetto della modifica
Corpo della pagina (da includere):Corpo della pagina (da includere):
Riga 1: Riga 1:
''l’''infin., {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''seg. da prop. relativa'', non est facile defendere, cur, ''ecc. (dimostrare)'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} [[:w:De finibus bonorum et malorum|de fin.]] [[:s:la:De finibus bonorum et malorum/Liber Secundus|2, 117]]. {{Indent|2}}B) '''''sostenere, occupare''''' ''una carica, un obbligo, una parte'', commune officium censurae, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: actorum partes officiumque virile (''del coro nella tragedia''), {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor.}}: alterum in acie cornu, aver dentro come comandante, {{AutoreCitato|Quinto Curzio Rufo|Curt.}}
''l’''infin., {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''seg. da prop. relativa'', non est facile defendere, cur, ''ecc. (dimostrare)'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} [[:w:De finibus bonorum et malorum|de fin.]] [[:s:la:De finibus bonorum et malorum/Liber Secundus|2, 117]]. {{Indent|2}}B) '''''sostenere, occupare''''' ''una carica, un obbligo, una parte'', commune officium censurae, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: actorum partes officiumque virile (''del coro nella tragedia''), {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor.}}: alterum in acie cornu, aver dentro come comandante, {{AutoreCitato|Quinto Curzio Rufo|Curt.}}


{{Ancora|defenero|<big>'''de-fēnĕro'''</big>}} (faenĕro), are, '''''spolpare, esaurire con usure''''', provincias, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} [[:w:Paradoxa Stoicorum|parad.]] [[:s:la:Paradoxa Stoicorum|6, 46]].
{{Ancora|defenero|<big>'''[[:wikt:defenero#Latino|de-fēnĕro]]'''</big>}} (faenĕro), are, '''''spolpare, esaurire con usure''''', provincias, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} [[:w:Paradoxa Stoicorum|parad.]] [[:s:la:Paradoxa Stoicorum|6, 46]].


{{Ancora|defensio|<big>'''dēfensĭo'''</big>}}, ōnis, f. (defendo), '''''difesa, I''''') ''colle armi, come'' t. t. ''milit''.: castrorum, urbis, {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes.}}: a defensione desistere, {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes.}} '''''II''''') ''in discorsi e scritti'', '''''difesa''''' ''contro assalti, attacchi, accuse'', '''''confutazione, giustificazione''''', ''nella vita privata e pubblica, partic. in giudizio'' (''contr''. accusatio): a) ''come azione, talv. spec. (partic. nel plur.)'' == '''''modo di difesa, ragione, mezzo, forma di difesa''''', defensionis constantia, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''col'' genit. ''sogg''., def. ejus, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''col'' genit. ''ogg''., def. alcjs. {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: def. salutis meae, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: def. criminis,''difesa di un’incolpazione == giustificazione da un’accusa'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} ed a.: defensiones stuprorum, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: tot defensiones, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: probare hanc defensionem, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: defensionem alcjs ''o'' alcjs rei suscipere, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: defensione illā uti, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''coll’indic, a che?'' ad istam omnem orationem brevis est defensio, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''coll’indic. contro che?'' defensionem contra crimen in legitimis judiciis non habere, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} b) ''come discorso, come scritto'', '''''difesa == discorso in difesa, scrittura in difesa, discorso, scrittura apologetica, apologia''''' (''contr''. accusatio), Ciceronis defensio adversus Asinii Galli libros satis erudita, {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet.}}: defensionem causae suae scribere, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}
{{Ancora|defensio|<big>'''[[:wikt:defensio#Latino|dēfensĭo]]'''</big>}}, ōnis, f. (defendo), '''''difesa, I''''') ''colle armi, come'' t. t. ''milit''.: castrorum, urbis, {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes.}}: a defensione desistere, {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes.}} '''''II''''') ''in discorsi e scritti'', '''''difesa''''' ''contro assalti, attacchi, accuse'', '''''confutazione, giustificazione''''', ''nella vita privata e pubblica, partic. in giudizio'' (''contr''. accusatio): a) ''come azione, talv. spec. (partic. nel plur.)'' == '''''modo di difesa, ragione, mezzo, forma di difesa''''', defensionis constantia, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''col'' genit. ''sogg''., def. ejus, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''col'' genit. ''ogg''., def. alcjs. {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: def. salutis meae, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: def. criminis, ''difesa di un’incolpazione == giustificazione da un’accusa'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} ed a.: defensiones stuprorum, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: tot defensiones, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: probare hanc defensionem, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: defensionem alcjs ''o'' alcjs rei suscipere, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: defensione illā uti, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''coll’indic, a che?'' ad istam omnem orationem brevis est defensio, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''coll’indic. contro che?'' defensionem contra crimen in legitimis judiciis non habere, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} b) ''come discorso, come scritto'', '''''difesa == discorso in difesa, scrittura in difesa, discorso, scrittura apologetica, apologia''''' (''contr''. accusatio), Ciceronis defensio adversus Asinii Galli libros satis erudita, {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet.}}: defensionem causae suae scribere, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}


{{Ancora|defensito|<big>'''dēfensĭto'''</big>}}, avi, are (''freq. di'' defedo), '''''difendere ripetutamente, soler difendere, difendere''''', a) ''come oratore davanti ai giudici'', causas,
{{Ancora|defensito|<big>'''[[:wikt:defensito#Latino|dēfensĭto]]'''</big>}}, avi, are (''freq. di'' defendo), '''''difendere ripetutamente, soler difendere, difendere''''', a) ''come oratore davanti ai giudici'', causas,
{{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} [[:w:Brutus|Brut.]] [[:s:la:Brutus|100]] e segg. b) ''come propugnatore d’una opinione'': ejus sententiam ita studiose, ut, etc, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}
{{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} [[:w:Brutus|Brut.]] [[:s:la:Brutus|100]] e segg. b) ''come propugnatore d’una opinione'': ejus sententiam ita studiose, ut, etc, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}


{{Ancora|defenso|<big>'''dēfenso'''</big>}}, are (''intens. di'' defendo), '''''difendere continuamente, ripetutamente, tutelare, proteggere''''', moenia, {{AutoreCitato|Gaio Sallustio Crispo|Sall.}}: armentum, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: alios ab hostibus, {{AutoreCitato|Gaio Sallustio Crispo|Sall.}}
{{Ancora|defenso|<big>'''[[:wikt:defenso#Latino|dēfenso]]'''</big>}}, are (''intens. di'' defendo), '''''difendere continuamente, ripetutamente, tutelare, proteggere''''', moenia, {{AutoreCitato|Gaio Sallustio Crispo|Sall.}}: armentum, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: alios ab hostibus, {{AutoreCitato|Gaio Sallustio Crispo|Sall.}}


{{Ancora|defensor|<big>'''dēfensŏr'''</big>}}, ōris, m. (defendo), '''''I''''') '''''colui che allontana''''', calamitatum suarum, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: necis, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: periculi, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} '''''II''''') '''''difensore''''', 1) ''in gen''.: a) ''di pers., come'' t. t. ''milit''. (''al plur. spesso'' == '''''presidio, scorta'''''), paucitas defensorum, {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes.}}: oppidum vacuum a defensoribus, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: def. templorum atque tectorum, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: depellere defensores vallo munitionibusque, {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes.}}: muros defensoribus nudare, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: murus defensoribus nudatus est, {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes.}} b) ''di c. inan''., his defensoribus, col riparo di questi (contrafforti), {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes.}}, [[:w:De bello gallico|b. G.]] [[:s:la:Commentarii de bello Gallico/Liber IV|4, 17, 10]]. 2) '''''difensore, propugnatore, patrocinatore''''' ''nella vita politica e privata, partic. in tribunale (contr''. adversarius, petitor ''o'' accusator), defensores vestri, {{AutoreCitato|Gaio Sallustio Crispo|Sall.}}: def. optimatium, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: juris et libertatis, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: causae meae, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: constituere alci defensorem, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: exsistere salutis defensorem, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: fieri defensorem
{{Ancora|defensor|<big>'''[[:wikt:defensor#Latino|dēfensŏr]]'''</big>}}, ōris, m. (defendo), '''''I''''') '''''colui che allontana''''', calamitatum suarum, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: necis, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: periculi, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} '''''II''''') '''''difensore''''', 1) ''in gen''.: a) ''di pers., come'' t. t. ''milit''. (''al plur. spesso'' == '''''presidio, scorta'''''), paucitas defensorum, {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes.}}: oppidum vacuum a defensoribus, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: def. templorum atque tectorum, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: depellere defensores vallo munitionibusque, {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes.}}: muros defensoribus nudare, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: murus defensoribus nudatus est, {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes.}} b) ''di c. inan''., his defensoribus, col riparo di questi (contrafforti), {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes.}}, [[:w:De bello gallico|b. G.]] [[:s:la:Commentarii de bello Gallico/Liber IV|4, 17, 10]]. 2) '''''difensore, propugnatore, patrocinatore''''' ''nella vita politica e privata, partic. in tribunale (contr''. adversarius, petitor ''o'' accusator), defensores vestri, {{AutoreCitato|Gaio Sallustio Crispo|Sall.}}: def. optimatium, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: juris et libertatis, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: causae meae, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: constituere alci defensorem, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: exsistere salutis defensorem, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: fieri defensorem alcjs, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}
alcjs, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}


{{Ancora|defenstrix|<big>'''dēfenstrix'''</big>}}, strīcis, f. (defensor), '''''protettrice''''', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} fr.
{{Ancora|defenstrix|<big>'''[[:wikt:defenstrix#Latino|dēfenstrix]]'''</big>}}, strīcis, f. (defensor), '''''protettrice''''', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} fr.


{{Ancora|defero|<big>'''dē-fĕro'''</big>}}, tŭli, lātum, ferre, ''1) dell’alto in basso'' '''''portar giù''''' ''o'' '''''recare (inviare)''''' ''o'' '''''trasportare''''' ''o'' '''''prendere, apportar seco''''' ''e simili'', 1) ''in gen''.: ramalia arida tecto, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: pueros protinus
{{Ancora|defero|<big>'''dē-fĕro'''</big>}}, tŭli, lātum, ferre, ''1) dell’alto in basso'' '''''portar giù''''' ''o'' '''''recare (inviare)''''' ''o'' '''''trasportare''''' ''o'' '''''prendere, apportar seco''''' ''e simili'', 1) ''in gen''.: ramalia arida tecto, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: pueros protinus

Versione delle 16:46, 26 feb 2021

733 defenero defero 734

l’infin., Cic.: seg. da prop. relativa, non est facile defendere, cur, ecc. (dimostrare), Cic. de fin. 2, 117.

B) sostenere, occupare una carica, un obbligo, una parte, commune officium censurae, Cic.: actorum partes officiumque virile (del coro nella tragedia), Hor.: alterum in acie cornu, aver dentro come comandante, Curt.

de-fēnĕro (faenĕro), are, spolpare, esaurire con usure, provincias, Cic. parad. 6, 46.

dēfensĭo, ōnis, f. (defendo), difesa, I) colle armi, come t. t. milit.: castrorum, urbis, Caes.: a defensione desistere, Caes. II) in discorsi e scritti, difesa contro assalti, attacchi, accuse, confutazione, giustificazione, nella vita privata e pubblica, partic. in giudizio (contr. accusatio): a) come azione, talv. spec. (partic. nel plur.) == modo di difesa, ragione, mezzo, forma di difesa, defensionis constantia, Cic.: col genit. sogg., def. ejus, Cic.: col genit. ogg., def. alcjs. Cic.: def. salutis meae, Cic.: def. criminis, difesa di un’incolpazione == giustificazione da un’accusa, Cic. ed a.: defensiones stuprorum, Cic.: tot defensiones, Cic.: probare hanc defensionem, Cic.: defensionem alcjs o alcjs rei suscipere, Cic.: defensione illā uti, Cic.: coll’indic, a che? ad istam omnem orationem brevis est defensio, Cic.: coll’indic. contro che? defensionem contra crimen in legitimis judiciis non habere, Cic. b) come discorso, come scritto, difesa == discorso in difesa, scrittura in difesa, discorso, scrittura apologetica, apologia (contr. accusatio), Ciceronis defensio adversus Asinii Galli libros satis erudita, Suet.: defensionem causae suae scribere, Cic.

dēfensĭto, avi, are (freq. di defendo), difendere ripetutamente, soler difendere, difendere, a) come oratore davanti ai giudici, causas, Cic. Brut. 100 e segg. b) come propugnatore d’una opinione: ejus sententiam ita studiose, ut, etc, Cic.

dēfenso, are (intens. di defendo), difendere continuamente, ripetutamente, tutelare, proteggere, moenia, Sall.: armentum, Ov.: alios ab hostibus, Sall.

dēfensŏr, ōris, m. (defendo), I) colui che allontana, calamitatum suarum, Cic.: necis, Cic.: periculi, Cic. II) difensore, 1) in gen.: a) di pers., come t. t. milit. (al plur. spesso == presidio, scorta), paucitas defensorum, Caes.: oppidum vacuum a defensoribus, Liv.: def. templorum atque tectorum, Cic.: depellere defensores vallo munitionibusque, Caes.: muros defensoribus nudare, Liv.: murus defensoribus nudatus est, Caes. b) di c. inan., his defensoribus, col riparo di questi (contrafforti), Caes., b. G. 4, 17, 10. 2) difensore, propugnatore, patrocinatore nella vita politica e privata, partic. in tribunale (contr. adversarius, petitor o accusator), defensores vestri, Sall.: def. optimatium, Cic.: juris et libertatis, Cic.: causae meae, Cic.: constituere alci defensorem, Cic.: exsistere salutis defensorem, Cic.: fieri defensorem alcjs, Cic.

dēfenstrix, strīcis, f. (defensor), protettrice, Cic. fr.

dē-fĕro, tŭli, lātum, ferre, 1) dell’alto in basso portar giù o recare (inviare) o trasportare o prendere, apportar seco e simili, 1) in gen.: ramalia arida tecto, Ov.: pueros protinus ad ripam Tiberis, Val. Max.: deferri in culleum conjectum in profluentem (di pers.), Cic.: def. materiam omnem infra Veliam, Liv.: hunc sub aequora, sommergere, Ov.: quis te mihi nubibus actam detulit in terras? Verg. Così partic.: a) portar seco, conducendo, condurre in basso, α) di fiumi, ecc., trasportare oggetti, condur (seco) secondo la corrente, trascinare, excipere dolia, quae amnis defert, Liv.: incubans cortici secundo Tiberi ad urbem defertur, galleggia sul Tevere verso, ecc., Liv. β) al passivo, di fiumi stessi == scorrere, flumina, quae in mare deferuntur, Plin. ep.: e partic. pres. deferens (intendi se) == che scorre nel suo letto, tra le sue sponde, flumina liquida ac deferentia (contr. rigentia gelu aut campis superfusa), Plin. pan. 82, 5. b) diroccando, rimovendo, trasportar giù (edificare), trasferire, rimuovere o far rimuovere in giù, far pervenire, aedes suas sub Veliam, Cic.: aedes in planum, Liv. (cfr. fig. fortunam suam in planum, Sen. tranqu. 10, 6): castra in viam, Liv. 2) partic, con rapidità o violenza portar giù, spingere, precipitare, a) generic: alqm in abruptum barathrum, Catull.: ferrum delatum (immerso) in pectus, Tac.: comun. al passivo == precipitare, in foveas deferri, Curt.: deferri ad terram (contr. allevari ad caelum, di pers.), Sen.: casu (per caduta) deferri in terram, cadere al suolo (di bambini), Quint.: con dopp. nom., praeceps aërii specula de montis in undas deferor, Verg.: trasl., ut non solum auribus acciperetur, sed etiam oculis cerneretur, quem et ex quanto regno ad quam fortunam detulisset, Nep. Timol.2, 2. b) pregn, precipitare == precipitare in terra, abbattere, terrae motus) defert montes, surrigit plana, Sen.: al passivo == precipitare, rovinare (intr.), per precipitia deferri, Quint.

II) portare da un punto di partenza ad un punto finale, ad una meta == pottare, trasportare, recare, arrecare, trasferire, consegnare, rimettere in qualche luogo, passivo deferri spesso == farsi recare o portare, A) propr.: 1) in gen.: a) generic.: α) di pers.: pecuniam atque arma, Tac.: eodem pecuniam, quae superest, Liv.: quo (dove) me deferre paratis? Ov.: ad causas judicia jam facta domo, portar seco già pronti, Cic.: id (candelabrum) in praetorium, Cic.: commeatum in viam (sulla via), Liv.: alqm in curiam, Liv.: funus Romam, Aur. Vict.: forma excellentes (virgines) domos, Liv.: alci epistulam, Cic.: ad alqm litteras, mandata, Caes.: coll’indic. con che? (in che? sopra che?), caput ad Sullam usque ab Janiculo ad aedem Apollinis manibus ipse suis detulit, Cic. fr.: al passivo, lectica (in lettiga) deferri in castra, Suet.: sentorum humeris (sulle spalle) in campum deferri cremarique, Suet. β) di c. inan.: fulmen detulit in terras mortalibus ignem primitus, Lucr. detulit aura preces ad me, Ov.

b) in alc. t. t. del linguaggio pubbl., def. sitellam, portare o far portare l’urna colle sorti (affinchè il popolo voti nei comizi), Cic. pro Corn. 1, fr. 29 e 30 (13 e 14): de M. Octavio, far votare intorno a M. Ottavio tri-