Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/555: differenze tra le versioni

Da Wikisource.
Barbaking (discussione | contributi)
mNessun oggetto della modifica
Barbaking (discussione | contributi)
mNessun oggetto della modifica
Corpo della pagina (da includere):Corpo della pagina (da includere):
Riga 3: Riga 3:
{{Ancora|fingo|<big>'''fingo'''</big>}}, finxi, fictum, ĕre (''radice'' FIG, donde anche ''figulus''), '''''I''''') '''''toccare, accarezzare, lisciare leggermente''''', manus aegras manibus amicis, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: corpora linguā, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}} '''''II''''') ''pregn''.: A) ''accarezzando, modulando, ecc., anzitutto in una massa molle'', '''''ridurre, foggiare, figurare, effingere, scolpire''''', ''di coloro che fanno figure d’argilla e di cera, e in genere di chi lavora in materia atta ad essere foggiata'', l) ''propr''.: pocula de humo, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: e cera, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''partic. di scultori'', a Lysippo fingi volebat, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ars fingendi, ''scultura'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: imago ficta, ''statua'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''di animali'', favos (''delle api''), {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: fingere et construere nidos, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: lambendo mater (ursa) in artus fingit, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: ''della natura'', natura fingit hominem, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: maleficam nactus est naturam in corpore fingendo, {{AutoreCitato|Cornelio Nepote|Nep.}}: ''poet. di poeta'', versus, ''creare'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor.}}: ''dell’anima'', a qua (mente) is (vultus) fingitur, ''di cui questo è come uno specchio, un riflesso'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} 2) ''trasl''., a) '''''cambiare, rinnovare''''', vitam subito flecti fingique posse, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''con dopp''. acc, '''''creare''''' ''(simile a) q.c'', '''''fare, ridurre''''', si miserum Fortuna Sinonem fìnxit, ''se la sorte ha fatto S. infelice'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}} b) '''''farsi''''' ''nella mente l''’'''''imagine''''' ''di q.c.'', '''''progettare, pensare''''' ''a q.c.'', '''''imaginarsi, figurarsi, raffigurarsi, supporre, credere e sim'''''., animo, cogitatione imaginem hujus condicionis meae, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ex sua natura ceteros, ''giudicare a seconda della propria natura, partendo da sé come punto di confronto'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: sibi metum, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: inanes sibi metus, {{AutoreCitato|Gaio Plinio Cecilio Secondo|Plin.}} [[:w:Lettere di Plinio|ep.]]: ''con doppio'' acc., quod si qui me astutiorem fingit, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''coll''’acc ''e l''’infin., finge aliquem fieri sapientem, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: cura mihi fingo uno nos animo futuros (esse), {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen.}}: eum te esse finge, qui sum ego, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''seg. da prop. relat''., {{AutoreCitato|Albio Tibullo|Tibull.}} 2, 6, 51 e segg.: cfr. {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}} [[:w:Le metamorfosi (Ovidio)|met.]] [[:s:la:Metamorphoses (Ovidius)/Liber VI|6, 491]] e segg., ''assol''., ne finge, ''non pensarlo'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}} [[:w:Eneide|Aen.]] [[:s:la:Aeneis/Liber IV|4, 338]]. c) '''''imaginare, inventare, dire''''' ''falsamente'', causas, {{AutoreCitato|Publio Terenzio Afro|Ter.}} ed {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: verba, ''far discorsi da menzognero'', {{AutoreCitato|Gaio Sallustio Crispo|Sall.}}: crimina in alqm, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''coll''’acc. ''e l''’infin., (me) voluisse, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: quem prodere rem Danaam finxit, ''attribuì a lui falsamente il tradimento verso i Danai'', {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}} d) '''''pensare''''' ''a q.c.'', '''''macchinare''''', parricidia {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen.}}: profectionem, {{AutoreCitato|Marco Giuniano Giustino|Justin.}} B) ''col concetto secondario di ordine, disposizione, apparecchio'', '''''preparare, ordinare, aggiustare, acconciare''''' ''e sim''. 1) ''propr''.: a) generic: vitem putando, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}} [[:w:Georgiche|ge.]] [[:s:la:Georgicon/Liber II|2, 407]]. b) ''come termine proprio dell’ordine della toilette'' '''''== acconciare, assettare''''', toties positas comas, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: crinem fronde premit fingens, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}}: trasl., ''della pers. stessa'', fingi curā mulierum, {{AutoreCitato|Fedro|Phaedr.}}: se fingere alci (''per alc''.), {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}} e) ''dell’atteggiamento del volto, ecc''., fingere vultum == ''prendere un aspetto amichevole, comporre l’aspetto'', {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}} [[:w:Le metamorfosi (Ovidio)|met.]] [[:s:la:Metamorphoses (Ovidius)/Liber IV|4, 319]]; ''opp. == prendere un aspetto tranquillo dissimulante la paura, contraffare la propria ciera, il proprio aspetto'', {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes.}} [[:w:De bello gallico|b. G.]] [[:s:la:Commentarii de bello Gallico/Liber I|1, 39, 4]]; ''cfr''. voltus quoque hominum fingit scelus, ''quel malanno sa perfino atteggiare il volto alla gente'', {{AutoreCitato|Publio Terenzio Afro|Ter.}} [[:w:Heautontimorumenos|heaut.]] [[:s:la:Heautontimorumenos/Actus_V|887]]: ''così anche'': fleto pectore fatur, ''da menzognero'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}} [[:w:Eneide|Aen.]] [[:s:la:Aeneis/Liber II|2, 107]]. 2) trasl.: a) ''mediante lezioni, ammaestramenti, ecc.'', '''''istruire, scozzonare, formare, educare''''', equum ire tenera cervice, ''ammaestrare'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor.}}: oratorem, vocem, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: voce paterna fingi ad rectum, ''esser rivolti, educati al retto, al giusto'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor.}} b) '''''foggiare, confermare''''' ''secondo un modello, un esemplare'', se totum ad arbitrium alcjs, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: se ex forma rei publicae, ''adattarsi secondo'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} c) '''''accomodare, adattare''''', sermonem ad voluntatem alcjs, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} d) '''''rendere accessibile, arrendevole, docile, guadagnare''''', mentem et voluntates eorum, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: animos, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} — Partic. {{Ancora|fictus|<big>'''fictus'''</big>}}, a, um '''''== imaginario, inventato, finto, falso''''', dii, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: testes, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: vultus fleti simulatique, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} fabula, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: narrationes, ''delle favole esopiche'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''poet'': carmen, ''contenente invenzioni'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}}: sost., a) fictus, i, m., '''''ipocrita, menzognero''''', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor.}} b) {{Ancora|fictum|fictum}}, i, n., '''''invenzione''''', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}} ''ed'' {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}
{{Ancora|fingo|<big>'''fingo'''</big>}}, finxi, fictum, ĕre (''radice'' FIG, donde anche ''figulus''), '''''I''''') '''''toccare, accarezzare, lisciare leggermente''''', manus aegras manibus amicis, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: corpora linguā, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}} '''''II''''') ''pregn''.: A) ''accarezzando, modulando, ecc., anzitutto in una massa molle'', '''''ridurre, foggiare, figurare, effingere, scolpire''''', ''di coloro che fanno figure d’argilla e di cera, e in genere di chi lavora in materia atta ad essere foggiata'', l) ''propr''.: pocula de humo, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: e cera, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''partic. di scultori'', a Lysippo fingi volebat, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ars fingendi, ''scultura'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: imago ficta, ''statua'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''di animali'', favos (''delle api''), {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: fingere et construere nidos, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: lambendo mater (ursa) in artus fingit, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: ''della natura'', natura fingit hominem, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: maleficam nactus est naturam in corpore fingendo, {{AutoreCitato|Cornelio Nepote|Nep.}}: ''poet. di poeta'', versus, ''creare'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor.}}: ''dell’anima'', a qua (mente) is (vultus) fingitur, ''di cui questo è come uno specchio, un riflesso'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} 2) ''trasl''., a) '''''cambiare, rinnovare''''', vitam subito flecti fingique posse, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''con dopp''. acc, '''''creare''''' ''(simile a) q.c'', '''''fare, ridurre''''', si miserum Fortuna Sinonem fìnxit, ''se la sorte ha fatto S. infelice'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}} b) '''''farsi''''' ''nella mente l''’'''''imagine''''' ''di q.c.'', '''''progettare, pensare''''' ''a q.c.'', '''''imaginarsi, figurarsi, raffigurarsi, supporre, credere e sim'''''., animo, cogitatione imaginem hujus condicionis meae, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ex sua natura ceteros, ''giudicare a seconda della propria natura, partendo da sé come punto di confronto'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: sibi metum, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: inanes sibi metus, {{AutoreCitato|Gaio Plinio Cecilio Secondo|Plin.}} [[:w:Lettere di Plinio|ep.]]: ''con doppio'' acc., quod si qui me astutiorem fingit, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''coll''’acc ''e l''’infin., finge aliquem fieri sapientem, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: cura mihi fingo uno nos animo futuros (esse), {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen.}}: eum te esse finge, qui sum ego, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''seg. da prop. relat''., {{AutoreCitato|Albio Tibullo|Tibull.}} 2, 6, 51 e segg.: cfr. {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}} [[:w:Le metamorfosi (Ovidio)|met.]] [[:s:la:Metamorphoses (Ovidius)/Liber VI|6, 491]] e segg., ''assol''., ne finge, ''non pensarlo'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}} [[:w:Eneide|Aen.]] [[:s:la:Aeneis/Liber IV|4, 338]]. c) '''''imaginare, inventare, dire''''' ''falsamente'', causas, {{AutoreCitato|Publio Terenzio Afro|Ter.}} ed {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: verba, ''far discorsi da menzognero'', {{AutoreCitato|Gaio Sallustio Crispo|Sall.}}: crimina in alqm, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''coll''’acc. ''e l''’infin., (me) voluisse, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: quem prodere rem Danaam finxit, ''attribuì a lui falsamente il tradimento verso i Danai'', {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}} d) '''''pensare''''' ''a q.c.'', '''''macchinare''''', parricidia {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen.}}: profectionem, {{AutoreCitato|Marco Giuniano Giustino|Justin.}} B) ''col concetto secondario di ordine, disposizione, apparecchio'', '''''preparare, ordinare, aggiustare, acconciare''''' ''e sim''. 1) ''propr''.: a) generic: vitem putando, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}} [[:w:Georgiche|ge.]] [[:s:la:Georgicon/Liber II|2, 407]]. b) ''come termine proprio dell’ordine della toilette'' '''''== acconciare, assettare''''', toties positas comas, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: crinem fronde premit fingens, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}}: trasl., ''della pers. stessa'', fingi curā mulierum, {{AutoreCitato|Fedro|Phaedr.}}: se fingere alci (''per alc''.), {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}} e) ''dell’atteggiamento del volto, ecc''., fingere vultum == ''prendere un aspetto amichevole, comporre l’aspetto'', {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}} [[:w:Le metamorfosi (Ovidio)|met.]] [[:s:la:Metamorphoses (Ovidius)/Liber IV|4, 319]]; ''opp. == prendere un aspetto tranquillo dissimulante la paura, contraffare la propria ciera, il proprio aspetto'', {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes.}} [[:w:De bello gallico|b. G.]] [[:s:la:Commentarii de bello Gallico/Liber I|1, 39, 4]]; ''cfr''. voltus quoque hominum fingit scelus, ''quel malanno sa perfino atteggiare il volto alla gente'', {{AutoreCitato|Publio Terenzio Afro|Ter.}} [[:w:Heautontimorumenos|heaut.]] [[:s:la:Heautontimorumenos/Actus_V|887]]: ''così anche'': fleto pectore fatur, ''da menzognero'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}} [[:w:Eneide|Aen.]] [[:s:la:Aeneis/Liber II|2, 107]]. 2) trasl.: a) ''mediante lezioni, ammaestramenti, ecc.'', '''''istruire, scozzonare, formare, educare''''', equum ire tenera cervice, ''ammaestrare'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor.}}: oratorem, vocem, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: voce paterna fingi ad rectum, ''esser rivolti, educati al retto, al giusto'', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor.}} b) '''''foggiare, confermare''''' ''secondo un modello, un esemplare'', se totum ad arbitrium alcjs, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: se ex forma rei publicae, ''adattarsi secondo'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} c) '''''accomodare, adattare''''', sermonem ad voluntatem alcjs, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} d) '''''rendere accessibile, arrendevole, docile, guadagnare''''', mentem et voluntates eorum, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: animos, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} — Partic. {{Ancora|fictus|<big>'''fictus'''</big>}}, a, um '''''== imaginario, inventato, finto, falso''''', dii, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: testes, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: vultus fleti simulatique, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} fabula, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: narrationes, ''delle favole esopiche'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''poet'': carmen, ''contenente invenzioni'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}}: sost., a) fictus, i, m., '''''ipocrita, menzognero''''', {{AutoreCitato|Quinto Orazio Flacco|Hor.}} b) {{Ancora|fictum|fictum}}, i, n., '''''invenzione''''', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}} ''ed'' {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}


{{Ancora|finiens|<big>'''fīnĭens'''</big>}}, entis, m. (finio), '''''orizzonte''''', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} [[:w:De divinatione|de div.]] [[:a:la:De divinatione/Liber II|2, 92]]. {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen.}} [[:w:Naturales quaestiones|nat. qu.]] [[:s:la:Quaestiones Naturales/Liber IV|5, 17, 3]]
{{Ancora|finiens|<big>'''fīnĭens'''</big>}}, entis, m. (finio), '''''orizzonte''''', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} [[:w:De divinatione|de div.]] [[:s:la:De divinatione/Liber II|2, 92]]. {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen.}} [[:w:Naturales quaestiones|nat. qu.]] [[:s:la:Quaestiones Naturales/Liber IV|5, 17, 3]]


{{Ancora|finio|<big>'''fīnĭo'''</big>}}, īvi, ītum, īre (finis); delimitare, confinare,
{{Ancora|finio|<big>'''fīnĭo'''</big>}}, īvi, ītum, īre (finis); delimitare, confinare,

Versione delle 16:26, 1 mar 2021

1085 fingo finio 1086

Ov.: infantes statuas, far screpolare, Hor.: equus ungulis fissis, Suet.: in partes est duas fissa lingua, Suet.: Marsis finduntur cantibus angues, Ov.: trasl., partes via se findit in ambas Verg.: pregn., alte finditur in solidum cuneis via, viene aperta, Verg. II) in senso più largo, fendere == dividere, tagliare, spezzare, hāc insula quasi rostro finditur Fibrenus (fluvius), Cic.: finditur etiam spiritus objectu aliquo, Quint.: patrios f. agros sarculo, solcare (== lavorare), Hor.: terras vomere, Ov.: aëra, fender l’aria volando, Ov.: tellurem, solcare, tagliare (di fiumi), Hor.: mare o fretum carinā, Prop. e Ov.: trasl., mensem Aprilem, dividere in due parti eguali il mese d’A. (detto delle Idi), Hor.: et mihi dividuo findetur munere quadra, sarà divisa, ecc. == mi toccherà per metà, Hor. ep. 1, 17, 49. Partic. sost. fissum, i, n. fessura, fenditura, partic., f. jecoris, come, t. t. del linguaggio degli Aruspici, incisione delle viscere (probab. tra i diversi lobi del fegato) della vittima, Cic.: f. familiare, V. familiaris alla fine.

fingo, finxi, fictum, ĕre (radice FIG, donde anche figulus), I) toccare, accarezzare, lisciare leggermente, manus aegras manibus amicis, Ov.: corpora linguā, Verg. II) pregn.: A) accarezzando, modulando, ecc., anzitutto in una massa molle, ridurre, foggiare, figurare, effingere, scolpire, di coloro che fanno figure d’argilla e di cera, e in genere di chi lavora in materia atta ad essere foggiata, l) propr.: pocula de humo, Ov.: e cera, Cic.: partic. di scultori, a Lysippo fingi volebat, Cic.: ars fingendi, scultura, Cic.: imago ficta, statua, Cic.: di animali, favos (delle api), Cic.: fingere et construere nidos, Cic.: lambendo mater (ursa) in artus fingit, Ov.: della natura, natura fingit hominem, Cic.: maleficam nactus est naturam in corpore fingendo, Nep.: poet. di poeta, versus, creare, Hor.: dell’anima, a qua (mente) is (vultus) fingitur, di cui questo è come uno specchio, un riflesso, Cic. 2) trasl., a) cambiare, rinnovare, vitam subito flecti fingique posse, Cic.: con dopp. acc, creare (simile a) q.c, fare, ridurre, si miserum Fortuna Sinonem fìnxit, se la sorte ha fatto S. infelice, Verg. b) farsi nella mente limagine di q.c., progettare, pensare a q.c., imaginarsi, figurarsi, raffigurarsi, supporre, credere e sim., animo, cogitatione imaginem hujus condicionis meae, Cic.: ex sua natura ceteros, giudicare a seconda della propria natura, partendo da sé come punto di confronto, Cic.: sibi metum, Liv.: inanes sibi metus, Plin. ep.: con doppio acc., quod si qui me astutiorem fingit, Cic.: coll’acc e l’infin., finge aliquem fieri sapientem, Cic.: cura mihi fingo uno nos animo futuros (esse), Sen.: eum te esse finge, qui sum ego, Cic.: seg. da prop. relat., Tibull. 2, 6, 51 e segg.: cfr. Ov. met. 6, 491 e segg., assol., ne finge, non pensarlo, Verg. Aen. 4, 338. c) imaginare, inventare, dire falsamente, causas, Ter. ed Ov.: verba, far discorsi da menzognero, Sall.: crimina in alqm, Cic.: coll’acc. e l’infin., (me) voluisse, Ov.: quem prodere rem Danaam finxit, attribuì a lui falsamente il tradimento verso i Danai, Ov. d) pensare a q.c., macchinare, parricidia Sen.: profectionem, Justin. B) col concetto secondario di ordine, disposizione, apparecchio, preparare, ordinare, aggiustare, acconciare e sim. 1) propr.: a) generic: vitem putando, Verg. ge. 2, 407. b) come termine proprio dell’ordine della toilette == acconciare, assettare, toties positas comas, Ov.: crinem fronde premit fingens, Verg.: trasl., della pers. stessa, fingi curā mulierum, Phaedr.: se fingere alci (per alc.), Ov. e) dell’atteggiamento del volto, ecc., fingere vultum == prendere un aspetto amichevole, comporre l’aspetto, Ov. met. 4, 319; opp. == prendere un aspetto tranquillo dissimulante la paura, contraffare la propria ciera, il proprio aspetto, Caes. b. G. 1, 39, 4; cfr. voltus quoque hominum fingit scelus, quel malanno sa perfino atteggiare il volto alla gente, Ter. heaut. 887: così anche: fleto pectore fatur, da menzognero, Verg. Aen. 2, 107. 2) trasl.: a) mediante lezioni, ammaestramenti, ecc., istruire, scozzonare, formare, educare, equum ire tenera cervice, ammaestrare, Hor.: oratorem, vocem, Cic.: voce paterna fingi ad rectum, esser rivolti, educati al retto, al giusto, Hor. b) foggiare, confermare secondo un modello, un esemplare, se totum ad arbitrium alcjs, Cic.: se ex forma rei publicae, adattarsi secondo, Cic. c) accomodare, adattare, sermonem ad voluntatem alcjs, Cic. d) rendere accessibile, arrendevole, docile, guadagnare, mentem et voluntates eorum, Cic.: animos, Cic. — Partic. fictus, a, um == imaginario, inventato, finto, falso, dii, Cic.: testes, Cic.: vultus fleti simulatique, Cic. fabula, Cic.: narrationes, delle favole esopiche, Cic.: poet: carmen, contenente invenzioni, Verg.: sost., a) fictus, i, m., ipocrita, menzognero, Hor. b) fictum, i, n., invenzione, Verg. ed Ov.

fīnĭens, entis, m. (finio), orizzonte, Cic. de div. 2, 92. Sen. nat. qu. 5, 17, 3

fīnĭo, īvi, ītum, īre (finis); delimitare, confinare, porre tra dati confini, I) propr.: imperium populi Eom. (del Reno), Caes.: signum animo, Liv.: lingua finita dentibus, Cic. II) trasl.: A) porre i confinici q.c, limitare q.c, cupiditates, Cic: censuram, Liv. B) stabilire, determinare, a) generic: numerum liberorum, Tac: modum, Cic: tempus, Cic: diem, locum, Liv.: latitudinem silvae, Caes.: spatia omnia temporis non numero dierum, sed noctium, Caes.: mors est omnibus finita, Cic: modus finiendi, indicativo, Quint.: impers., fìnitur, ne etc, Liv. b) determinare mediante una spiegazione, dichiarare, causam, Quint. e) (come t. t. filos.J definire, Sen. e Quint. C) finire, 1) in gen.: bellum, Caes.: alci vitam, Ov.; vitam suspendio, Suet., immatura morte, Veli.: per vulnera, Ov.: animam in aris, Ov.: Latinum (verbum), quod o et n litteris finiretur, non inveniebant, Quint. 2) partic: sì) finire uno = condurlo a morte, alqm, Sen. ad Marc 3, 3 ed a.: e intr., finire = morire, Tac. ann. 6, 50: e così mediale finiri, assol., Cic. poet., Sen. ed a.: morbo, Plin. ep.: e finiri == estinguersi, finita Claudiorum uomo, Tac. hist. 1, 16. h) finire, concludere nel parlare o nello scrivere, omnia, Ov.: precem, Ov.: voto volumen, Veli.: cum