Poesias compostas per l'ütil dellas scolas/Il Taglialegna

by Flurin Valentin

../9

../11 IncludiIntestazione 20 marzo 2021 75% Da definire

Questo testo è completo.

Flurin Valentin - Poesias compostas per l'ütil dellas scolas (1863)

Il Taglialegna

◄

9

11

►

Questo testo fa parte della raccolta Rätoromanische chrestomathie

   Crestomazia Retoromontscha VIII   di Caspar Decurtins (1907)

[p. 92]

Il Taglialegna.

Ün fich rômus ruver taiglev’ün villan,
Cun staint’e süuors gudagneval sais pan;
Suspürs cumpagnevan ils taigls della sciür,
Il viver dels povers asch esal e dür.

5 Il villanêt scheva: perche non sun rich?
Tü crudel destin tüm turmaintast fich, fich.
Ün iuven, oh bêl! cun sguard d’angelêt
Amablamaing prol villan s’approsmêt;

Chavês sco l’ôr veval, vestì alv brillaint,
10 Cun vusch suonora schèt el il seguaint:
Diou t’ güda! turmainta taglialegnêt
Ta vögl’addemplirla m’es fich grônd dalèt.

Dim che tü plü bramast, t’ vögl felicitar
Tü post giavüschar, tot vögl t’accordar.
15 Il pover villan da prinzip’as stramit,
Spèrt s’ fêttal curasch’e pro l’angel el it,
Sa veglia chapütscha ió d’ chê la piglêt,
Ed ils seguaints plêds al iuvnêt el il schêt:

Amabel bel iuven, tü angel ió d’ tschél!
20 Teis plêds amuraivels dutschs sun plü cò mél
Scha vairamaing am vost felicitar,
Schi fa que ch’êu tóc, ch’in ôr vegn’as müdar.
Il iuven tschelest a quest rö s’ riaintêt;
Cun bichêtin d’ôr al villan il tócchêt.

[p. 93] 25 Jent vêssa, cha vêssast megler giavüschà,
Addempli gnarà, que ch’ast pronunzià.
Tals plêds usche schônd, il iuvnêt subit
Vêrs tschel as ôzêt, e dal mónd el s’ partit.
L’Arabia non ha dels profüms usche fins,
30 Sco quels chi laschêt il ivnêt dels divins.

Diou grazia! esclamêt il pover villan:
Va sciür! plü non t’ bsögna per gudagnar pan. —
Subit dêttal prova per a s’atschertar;
Ün rôm da quel ruver iêtal al tóccar.
35 Toccà ch’el l’havêt, schi il rôm as storschêt,
Il grev pais dell’ôr il trêtió e ’l rumpêt.

Las glandas, (frütta) las föglas, mansinas e rôm
Tót era pür ôr rifletai che mammôn (ricchezza)
Allgrezias, o Segner! sun rich, vegn a chà,

40 Lavura chi vol, eu dabsögn plü non hà;
Bun rôst d’ur’invia e fins biscottins —
Plü aua non baiv, baiv vins ils plü fins.

Bé üna sull’ vot’amó mangia pan nair,
E baiv da quest’aua per stützer la said.
45 Sül tschisp spêr’il ruver a setzer s’ matettal,
La criétta d’ têrra cull’aua piglettal.
Quant crev’e glüschainta, oh magnific bella!
Ma l’aua in ôr müdad’esla ella.

Oh guai! gnanc’ün gót della cria culeva.
50 Il pan il pigletal e ’l mangiar el vuleva,
Ma eir quel in ôr as veva müdà;
Cun l’ôr, fôm e said eral tot scufortà.
Angoscha! miseria! che n’haia da far?
L’ôr nom baivrainta e nom po sadolar.

55 Oh Segner! êu nar, che n’hai giavüschà!
L’ingordia per ôr ecc’il resultà!
[p. 94] Oh, schain vêz’ôr avês au’ e pan,
Che disgrazia, sun il plü miser uman.
Que ch’eu stimeva sco l’unic cufôrt
60 As vairifichescha, ch’es ma crudell’ mort.

D’angosch’e lamaints il villan as sdaischdèt,
Ün sömi que era. — Allgrêzia! dalêt!
Invece del ôr n’hai meis pan giornalier;
Diou grazia! sparì és l’orrent piser.
65 Cun cor lev, cuntaint vegn’a lavurar,
Invece stair star l’ôr al perchürar.

Qual sömi bainissem instrui m’hà,
Cha Deis non accorda ün nar giavüschà.
Fich blêrs giavüschêssan tant’ôr co sablun,
70 E mai cuntains fóssan; che uman birbun!
Blers giavüschêsan per lur fôs iüdizi
Que ch’ôrm’e corp main’al precepizi.