Metamorphoses (Ovidius)/Liber XI

E Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Liber XI
2 a.C.n. - 8 a.C.n.


 11:1 Carmine dum tali silvas animosque ferarum
 11:2 Threicius vates et saxa sequentia ducit,
 11:3 ecce nurus Ciconum tectae lymphata ferinis
 11:4 pectora velleribus tumuli de vertice cernunt
 11:5 Orphea percussis sociantem carmina nervis.
 11:6 e quibus una leves iactato crine per auras,
 11:7 'en,' ait 'en, hic est nostri contemptor!' et hastam
 11:8 vatis Apollinei vocalia misit in ora,
 11:9 quae foliis praesuta notam sine vulnere fecit;
 11:10 alterius telum lapis est, qui missus in ipso
 11:11 aere concentu victus vocisque lyraeque est
 11:12 ac veluti supplex pro tam furialibus ausis
 11:13 ante pedes iacuit. sed enim temeraria crescunt
 11:14 bella modusque abiit insanaque regnat Erinys;
 11:15 cunctaque tela forent cantu mollita, sed ingens
 11:16 clamor et infracto Berecyntia tibia cornu
 11:17 tympanaque et plausus et Bacchei ululatus
 11:18 obstrepuere sono citharae, tum denique saxa
 11:19 non exauditi rubuerunt sanguine vatis.
 11:20 ac primum attonitas etiamnum voce canentis
 11:21 innumeras volucres anguesque agmenque ferarum
 11:22 maenades Orphei titulum rapuere triumphi;
 11:23 inde cruentatis vertuntur in Orphea dextris
 11:24 et coeunt ut aves, si quando luce vagantem
 11:25 noctis avem cernunt, structoque utrimque theatro
 11:26 ceu matutina cervus periturus harena
 11:27 praeda canum est, vatemque petunt et fronde virentes
 11:28 coniciunt thyrsos non haec in munera factos.
 11:29 hae glaebas, illae direptos arbore ramos,
 11:30 pars torquent silices; neu desint tela furori,
 11:31 forte boves presso subigebant vomere terram,
 11:32 nec procul hinc multo fructum sudore parantes
 11:33 dura lacertosi fodiebant arva coloni,
 11:34 agmine qui viso fugiunt operisque relinquunt
 11:35 arma sui, vacuosque iacent dispersa per agros
 11:36 sarculaque rastrique graves longique ligones;
 11:37 quae postquam rapuere ferae cornuque minaces
 11:38 divulsere boves, ad vatis fata recurrunt
 11:39 tendentemque manus et in illo tempore primum
 11:40 inrita dicentem nec quicquam voce moventem
 11:41 sacrilegae perimunt, perque os, pro Iuppiter! illud
 11:42 auditum saxis intellectumque ferarum
 11:43 sensibus in ventos anima exhalata recessit.

 11:44 Te maestae volucres, Orpheu, te turba ferarum,
 11:45 te rigidi silices, te carmina saepe secutae
 11:46 fleverunt silvae, positis te frondibus arbor
 11:47 tonsa comas luxit; lacrimis quoque flumina dicunt
 11:48 increvisse suis, obstrusaque carbasa pullo
 11:49 naides et dryades passosque habuere capillos.
 11:50 membra iacent diversa locis, caput, Hebre, lyramque
 11:51 excipis: et (mirum!) medio dum labitur amne,
 11:52 flebile nescio quid queritur lyra, flebile lingua
 11:53 murmurat exanimis, respondent flebile ripae.
 11:54 iamque mare invectae flumen populare relinquunt
 11:55 et Methymnaeae potiuntur litore Lesbi:
 11:56 hic ferus expositum peregrinis anguis harenis
 11:57 os petit et sparsos stillanti rore capillos.
 11:58 tandem Phoebus adest morsusque inferre parantem
 11:59 arcet et in lapidem rictus serpentis apertos
 11:60 congelat et patulos, ut erant, indurat hiatus.

 11:61 Umbra subit terras, et quae loca viderat ante,
 11:62 cuncta recognoscit quaerensque per arva piorum
 11:63 invenit Eurydicen cupidisque amplectitur ulnis;
 11:64 hic modo coniunctis spatiantur passibus ambo,
 11:65 nunc praecedentem sequitur, nunc praevius anteit
 11:66 Eurydicenque suam iam tuto respicit Orpheus.

 11:67 Non inpune tamen scelus hoc sinit esse Lyaeus
 11:68 amissoque dolens sacrorum vate suorum
 11:69 protinus in silvis matres Edonidas omnes,
 11:70 quae videre nefas, torta radice ligavit;
 11:71 quippe pedum digitos via, quam tum est quaeque secuta,
 11:72 traxit et in solidam detrusit acumina terram,
 11:73 utque suum laqueis, quos callidus abdidit auceps,
 11:74 crus ubi commisit volucris sensitque teneri,
 11:75 plangitur ac trepidans adstringit vincula motu:
 11:76 sic, ut quaeque solo defixa cohaeserat harum,
 11:77 exsternata fugam frustra temptabat, at illam
 11:78 lenta tenet radix exsultantemque coercet,
 11:79 dumque ubi sint digiti, dum pes ubi, quaerit, et ungues,
 11:80 aspicit in teretes lignum succedere suras
 11:81 et conata femur maerenti plangere dextra
 11:82 robora percussit, pectus quoque robora fiunt,
 11:83 robora sunt umeri; nodosaque bracchia veros
 11:84 esse putes ramos, et non fallare putando.

 11:85 Nec satis hoc Baccho est, ipsos quoque deserit agros
 11:86 cumque choro meliore sui vineta Timoli
 11:87 Pactolonque petit, quamvis non aureus illo
 11:88 tempore nec caris erat invidiosus harenis.
 11:89 hunc adsueta cohors, satyri bacchaeque, frequentant,
 11:90 at Silenus abest: titubantem annisque meroque
 11:91 ruricolae cepere Phryges vinctumque coronis
 11:92 ad regem duxere Midan, cui Thracius Orpheus
 11:93 orgia tradiderat cum Cecropio Eumolpo.
 11:94 qui simul agnovit socium comitemque sacrorum,
 11:95 hospitis adventu festum genialiter egit
 11:96 per bis quinque dies et iunctas ordine noctes,
 11:97 et iam stellarum sublime coegerat agmen
 11:98 Lucifer undecimus, Lydos cum laetus in agros
 11:99 rex venit et iuveni Silenum reddit alumno.

 11:100 Huic deus optandi gratum, sed inutile, fecit
 11:101 muneris arbitrium gaudens altore recepto.
 11:102 ille male usurus donis ait 'effice, quicquid
 11:103 corpore contigero, fulvum vertatur in aurum.'
 11:104 adnuit optatis nocituraque munera solvit
 11:105 Liber et indoluit, quod non meliora petisset.
 11:106 laetus abit gaudetque malo Berecyntius heros
 11:107 pollicitique fidem tangendo singula temptat
 11:108 vixque sibi credens, non alta fronde virentem
 11:109 ilice detraxit virgam: virga aurea facta est;
 11:110 tollit humo saxum: saxum quoque palluit auro;
 11:111 contigit et glaebam: contactu glaeba potenti
 11:112 massa fit; arentis Cereris decerpsit aristas:
 11:113 aurea messis erat; demptum tenet arbore pomum:
 11:114 Hesperidas donasse putes; si postibus altis
 11:115 admovit digitos, postes radiare videntur;
 11:116 ille etiam liquidis palmas ubi laverat undis,
 11:117 unda fluens palmis Danaen eludere posset;
 11:118 vix spes ipse suas animo capit aurea fingens
 11:119 omnia. gaudenti mensas posuere ministri
 11:120 exstructas dapibus nec tostae frugis egentes:
 11:121 tum vero, sive ille sua Cerealia dextra
 11:122 munera contigerat, Cerealia dona rigebant,
 11:123 sive dapes avido convellere dente parabat,
 11:124 lammina fulva dapes admoto dente premebat;
 11:125 miscuerat puris auctorem muneris undis:
 11:126 fusile per rictus aurum fluitare videres.

 11:127 Attonitus novitate mali divesque miserque
 11:128 effugere optat opes et quae modo voverat, odit.
 11:129 copia nulla famem relevat; sitis arida guttur
 11:130 urit, et inviso meritus torquetur ab auro
 11:131 ad caelumque manus et splendida bracchia tollens
 11:132 'da veniam, Lenaee pater! peccavimus' inquit,
 11:133 'sed miserere, precor, speciosoque eripe damno!'
 11:134 mite deum numen: Bacchus peccasse fatentem
 11:135 restituit pactique fide data munera solvit
 11:136 'ne' ve 'male optato maneas circumlitus auro,
 11:137 vade' ait 'ad magnis vicinum Sardibus amnem
 11:138 perque iugum nitens labentibus obvius undis
 11:139 carpe viam, donec venias ad fluminis ortus,
 11:140 spumigeroque tuum fonti, qua plurimus exit,
 11:141 subde caput corpusque simul, simul elue crimen.'
 11:142 rex iussae succedit aquae: vis aurea tinxit
 11:143 flumen et humano de corpore cessit in amnem;
 11:144 nunc quoque iam veteris percepto semine venae
 11:145 arva rigent auro madidis pallentia glaebis.

 11:146 Ille perosus opes silvas et rura colebat
 11:147 Panaque montanis habitantem semper in antris,
 11:148 pingue sed ingenium mansit, nocituraque, ut ante,
 11:149 rursus erant domino stultae praecordia mentis.
 11:150 nam freta prospiciens late riget arduus alto
 11:151 Tmolus in ascensu clivoque extensus utroque
 11:152 Sardibus hinc, illinc parvis finitur Hypaepis.
 11:153 Pan ibi dum teneris iactat sua sibila nymphis
 11:154 et leve cerata modulatur harundine carmen
 11:155 ausus Apollineos prae se contemnere cantus,
 11:156 iudice sub Tmolo certamen venit ad inpar.

 11:157 Monte suo senior iudex consedit et aures
 11:158 liberat arboribus: quercu coma caerula tantum
 11:159 cingitur, et pendent circum cava tempora glandes.
 11:160 isque deum pecoris spectans 'in iudice' dixit
 11:161 'nulla mora est.' calamis agrestibus insonat ille
 11:162 barbaricoque Midan (aderat nam forte canenti)
 11:163 carmine delenit; post hunc sacer ora retorsit
 11:164 Tmolus ad os Phoebi: vultum sua silva secuta est.
 11:165 ille caput flavum lauro Parnaside vinctus
 11:166 verrit humum Tyrio saturata murice palla
 11:167 instructamque fidem gemmis et dentibus Indis
 11:168 sustinet a laeva, tenuit manus altera plectrum;
 11:169 artificis status ipse fuit. tum stamina docto
 11:170 pollice sollicitat, quorum dulcedine captus
 11:171 Pana iubet Tmolus citharae submittere cannas.

 11:172 Iudicium sanctique placet sententia montis
 11:173 omnibus, arguitur tamen atque iniusta vocatur
 11:174 unius sermone Midae; nec Delius aures
 11:175 humanam stolidas patitur retinere figuram,
 11:176 sed trahit in spatium villisque albentibus inplet
 11:177 instabilesque imas facit et dat posse moveri:
 11:178 cetera sunt hominis, partem damnatur in unam
 11:179 induiturque aures lente gradientis aselli.
 11:180 ille quidem celare cupit turpique pudore
 11:181 tempora purpureis temptat relevare tiaris;
 11:182 sed solitus longos ferro resecare capillos
 11:183 viderat hoc famulus, qui cum nec prodere visum
 11:184 dedecus auderet, cupiens efferre sub auras,
 11:185 nec posset reticere tamen, secedit humumque
 11:186 effodit et, domini quales adspexerit aures,
 11:187 voce refert parva terraeque inmurmurat haustae
 11:188 indiciumque suae vocis tellure regesta
 11:189 obruit et scrobibus tacitus discedit opertis.
 11:190 creber harundinibus tremulis ibi surgere lucus
 11:191 coepit et, ut primum pleno maturuit anno,
 11:192 prodidit agricolam: leni nam motus ab austro
 11:193 obruta verba refert dominique coarguit aures.

 11:194 Ultus abit Tmolo liquidumque per aera vectus
 11:195 angustum citra pontum Nepheleidos Helles
 11:196 Laomedonteis Latoius adstitit arvis.
 11:197 dextera Sigei, Rhoetei laeva profundi
 11:198 ara Panomphaeo vetus est sacrata Tonanti:
 11:199 inde novae primum moliri moenia Troiae
 11:200 Laomedonta videt susceptaque magna labore
 11:201 crescere difficili nec opes exposcere parvas
 11:202 cumque tridentigero tumidi genitore profundi
 11:203 mortalem induitur formam Phrygiaeque tyranno
 11:204 aedificat muros pactus pro moenibus aurum.
 11:205 stabat opus: pretium rex infitiatur et addit,
 11:206 perfidiae cumulum, falsis periuria verbis.
 11:207 'non inpune feres' rector maris inquit, et omnes
 11:208 inclinavit aquas ad avarae litora Troiae
 11:209 inque freti formam terras conplevit opesque
 11:210 abstulit agricolis et fluctibus obruit agros.
 11:211 poena neque haec satis est: regis quoque filia monstro
 11:212 poscitur aequoreo, quam dura ad saxa revinctam
 11:213 vindicat Alcides promissaque munera dictos
 11:214 poscit equos tantique operis mercede negata
 11:215 bis periura capit superatae moenia Troiae.
 11:216 nec, pars militiae, Telamon sine honore recessit
 11:217 Hesioneque data potitur. nam coniuge Peleus
 11:218 clarus erat diva nec avi magis ille superbus
 11:219 nomine quam soceri, siquidem Iovis esse nepoti
 11:220 contigit haut uni, coniunx dea contigit uni.

 11:221 Namque senex Thetidi Proteus 'dea' dixerat 'undae,
 11:222 concipe: mater eris iuvenis, qui fortibus annis
 11:223 acta patris vincet maiorque vocabitur illo.'
 11:224 ergo, ne quicquam mundus Iove maius haberet,
 11:225 quamvis haut tepidos sub pectore senserat ignes,
 11:226 Iuppiter aequoreae Thetidis conubia fugit,
 11:227 in suaque Aeaciden succedere vota nepotem
 11:228 iussit et amplexus in virginis ire marinae.

 11:229 Est sinus Haemoniae curvos falcatus in arcus,
 11:230 bracchia procurrunt: ubi, si foret altior unda,
 11:231 portus erat; summis inductum est aequor harenis;
 11:232 litus habet solidum, quod nec vestigia servet
 11:233 nec remoretur iter nec opertum pendeat alga;
 11:234 myrtea silva subest bicoloribus obsita bacis.
 11:235 est specus in medio, natura factus an arte,
 11:236 ambiguum, magis arte tamen: quo saepe venire
 11:237 frenato delphine sedens, Theti, nuda solebas.
 11:238 illic te Peleus, ut somno vincta iacebas,
 11:239 occupat, et quoniam precibus temptata repugnas,
 11:240 vim parat, innectens ambobus colla lacertis;
 11:241 quod nisi venisses variatis saepe figuris
 11:242 ad solitas artes, auso foret ille potitus;
 11:243 sed modo tu volucris: volucrem tamen ille tenebat;
 11:244 nunc gravis arbor eras: haerebat in arbore Peleus;
 11:245 tertia forma fuit maculosae tigridis: illa
 11:246 territus Aeacides a corpore bracchia solvit.
 11:247 inde deos pelagi vino super aequora fuso
 11:248 et pecoris fibris et fumo turis adorat,
 11:249 donec Carpathius medio de gurgite vates
 11:250 'Aeacide,' dixit 'thalamis potiere petitis,
 11:251 tu modo, cum rigido sopita quiescet in antro,
 11:252 ignaram laqueis vincloque innecte tenaci.
 11:253 nec te decipiat centum mentita figuras,
 11:254 sed preme, quicquid erit, dum, quod fuit ante, reformet.'
 11:255 dixerat haec Proteus et condidit aequore vultum
 11:256 admisitque suos in verba novissima fluctus.

 11:257 Pronus erat Titan inclinatoque tenebat
 11:258 Hesperium temone fretum, cum pulchra relicto
 11:259 Nereis ingreditur consueta cubilia ponto;
 11:260 vix bene virgineos Peleus invaserat artus:
 11:261 illa novat formas, donec sua membra teneri
 11:262 sentit et in partes diversas bracchia tendi.
 11:263 tum denum ingemuit, 'ne' que ait 'sine numine vincis'
 11:264 exhibita estque Thetis: confessam amplectitur heros
 11:265 et potitur votis ingentique inplet Achille.

 11:266 Felix et nato, felix et coniuge Peleus,
 11:267 et cui, si demas iugulati crimina Phoci,
 11:268 omnia contigerant: fraterno sanguine sontem
 11:269 expulsumque domo patria Trachinia tellus
 11:270 accipit. hic regnum sine vi, sine caede gerebat
 11:271 Lucifero genitore satus patriumque nitorem
 11:272 ore ferens Ceyx, illo qui tempore maestus
 11:273 dissimilisque sui fratrem lugebat ademptum.
 11:274 quo postquam Aeacides fessus curaque viaque
 11:275 venit et intravit paucis comitantibus urbem,
 11:276 quosque greges pecorum, quae secum armenta trahebat,
 11:277 haut procul a muris sub opaca valle reliquit;
 11:278 copia cum facta est adeundi prima tyranni,
 11:279 velamenta manu praetendens supplice, qui sit
 11:280 quoque satus, memorat, tantum sua crimina celat
 11:281 mentiturque fugae causam; petit, urbe vel agro
 11:282 se iuvet. hunc contra placido Trachinius ore
 11:283 talibus adloquitur: 'mediae quoque commoda plebi
 11:284 nostra patent, Peleu, nec inhospita regna tenemus;
 11:285 adicis huic animo momenta potentia, clarum
 11:286 nomen avumque Iovem; ne tempora perde precando!
 11:287 quod petis, omne feres tuaque haec pro parte vocato,
 11:288 qualiacumque vides! utinam meliora videres!'
 11:289 et flebat: moveat tantos quae causa dolores,
 11:290 Peleusque comitesque rogant; quibus ille profatur:
 11:291 'forsitan hanc volucrem, rapto quae vivit et omnes
 11:292 terret aves, semper pennas habuisse putetis:
 11:293 vir fuit (etÆtanta est animi constantiaÆiam tum
 11:294 acer erat belloque ferox ad vimque paratus)
 11:295 nomine Daedalion. illo genitore creatis,
 11:296 qui vocat Auroram caeloque novissimus exit,
 11:297 culta mihi pax est, pacis mihi cura tenendae
 11:298 coniugiique fuit, fratri fera bella placebant:
 11:299 illius virtus reges gentesque subegit,
 11:300 quae nunc Thisbaeas agitat mutata columbas.
 11:301 nata erat huic Chione, quae dotatissima forma
 11:302 mille procos habuit, bis septem nubilis annis.
 11:303 forte revertentes Phoebus Maiaque creatus,
 11:304 ille suis Delphis, hic vertice Cyllenaeo,
 11:305 videre hanc pariter, pariter traxere colorem.
 11:306 spem veneris differt in tempora noctis Apollo;
 11:307 non fert ille moras virgaque movente soporem
 11:308 virginis os tangit: tactu iacet illa potenti
 11:309 vimque dei patitur; nox caelum sparserat astris:
 11:310 Phoebus anum simulat praereptaque gaudia sumit.
 11:311 ut sua maturus conplevit tempora venter,
 11:312 alipedis de stirpe dei versuta propago
 11:313 nascitur Autolycus furtum ingeniosus ad omne,
 11:314 candida de nigris et de candentibus atra
 11:315 qui facere adsuerat, patriae non degener artis;
 11:316 nascitur e Phoebo (namque est enixa gemellos)
 11:317 carmine vocali clarus citharaque Philammon.
 11:318 quid peperisse duos et dis placuisse duobus
 11:319 et forti genitore et progenitore nitenti
 11:320 esse satam prodest? an obest quoque gloria multis?
 11:321 obfuit huic certe! quae se praeferre Dianae
 11:322 sustinuit faciemque deae culpavit, at illi
 11:323 ira ferox mota est "factis" que "placebimus" inquit.
 11:324 nec mora, curvavit cornu nervoque sagittam
 11:325 inpulit et meritam traiecit harundine linguam.
 11:326 lingua tacet, nec vox temptataque verba sequuntur,
 11:327 conantemque loqui cum sanguine vita reliquit;
 11:328 quam miser amplexans ego tum patriumque dolorem
 11:329 corde tuli fratrique pio solacia dixi,
 11:330 quae pater haut aliter quam cautes murmura ponti
 11:331 accipit et natam delamentatur ademptam;
 11:332 ut vero ardentem vidit, quater impetus illi
 11:333 in medios fuit ire rogos, quater inde repulsus
 11:334 concita membra fugae mandat similisque iuvenco
 11:335 spicula crabronum pressa cervice gerenti,
 11:336 qua via nulla, ruit. iam tum mihi currere visus
 11:337 plus homine est, alasque pedes sumpsisse putares.
 11:338 effugit ergo omnes veloxque cupidine leti
 11:339 vertice Parnasi potitur; miseratus Apollo,
 11:340 cum se Daedalion saxo misisset ab alto,
 11:341 fecit avem et subitis pendentem sustulit alis
 11:342 oraque adunca dedit, curvos dedit unguibus hamos,
 11:343 virtutem antiquam, maiores corpore vires,
 11:344 et nunc accipiter, nulli satis aequus, in omnes
 11:345 saevit aves aliisque dolens fit causa dolendi.'

 11:346 Quae dum Lucifero genitus miracula narrat
 11:347 de consorte suo, cursu festinus anhelo
 11:348 advolat armenti custos Phoceus Onetor
 11:349 et 'Peleu, Peleu! magnae tibi nuntius adsum
 11:350 cladis' ait. quodcumque ferat, iubet edere Peleus,
 11:351 pendet et ipse metu trepidi Trachinius oris;
 11:352 ille refert 'fessos ad litora curva iuvencos
 11:353 adpuleram, medio cum Sol altissimus orbe
 11:354 tantum respiceret, quantum superesse videret,
 11:355 parsque boum fulvis genua inclinarat harenis
 11:356 latarumque iacens campos spectabat aquarum,
 11:357 pars gradibus tardis illuc errabat et illuc;
 11:358 nant alii celsoque exstant super aequora collo.
 11:359 templa mari subsunt nec marmore clara neque auro,
 11:360 sed trabibus densis lucoque umbrosa vetusto:
 11:361 Nereides Nereusque tenent (hos navita ponti
 11:362 edidit esse deos, dum retia litore siccat);
 11:363 iuncta palus huic est densis obsessa salictis,
 11:364 quam restagnantis fecit maris unda paludem:
 11:365 inde fragore gravi strepitans loca proxima terret,
 11:366 belua vasta, lupus iuncisque palustribus exit,
 11:367 oblitus et spumis et sparsus sanguine rictus
 11:368 fulmineos, rubra suffusus lumina flamma.
 11:369 qui quamquam saevit pariter rabieque fameque,
 11:370 acrior est rabie: neque enim ieiunia curat
 11:371 caede boum diramque famem finire, sed omne
 11:372 vulnerat armentum sternitque hostiliter omne.
 11:373 pars quoque de nobis funesto saucia morsu,
 11:374 dum defensamus, leto est data; sanguine litus
 11:375 undaque prima rubet demugitaeque paludes.
 11:376 sed mora damnosa est, nec res dubitare remittit:
 11:377 dum superest aliquid, cuncti coeamus et arma,
 11:378 arma capessamus coniunctaque tela feramus!'
 11:379 dixerat agrestis: nec Pelea damna movebant,
 11:380 sed memor admissi Nereida conligit orbam
 11:381 damna sua inferias exstincto mittere Phoco.
 11:382 induere arma viros violentaque sumere tela
 11:383 rex iubet Oetaeus; cum quis simul ipse parabat
 11:384 ire, sed Alcyone coniunx excita tumultu
 11:385 prosilit et nondum totos ornata capillos
 11:386 disicit hos ipsos colloque infusa mariti,
 11:387 mittat ut auxilium sine se, verbisque precatur
 11:388 et lacrimis, animasque duas ut servet in una.
 11:389 Aeacides illi: 'pulchros, regina, piosque
 11:390 pone metus! plena est promissi gratia vestri.
 11:391 non placet arma mihi contra nova monstra moveri;
 11:392 numen adorandum pelagi est!' erat ardua turris,
 11:393 arce focus summa, fessis nota grata carinis:
 11:394 ascendunt illuc stratosque in litore tauros
 11:395 cum gemitu adspiciunt vastatoremque cruento
 11:396 ore ferum, longos infectum sanguine villos.
 11:397 inde manus tendens in aperti litora ponti
 11:398 caeruleam Peleus Psamathen, ut finiat iram,
 11:399 orat, opemque ferat; nec vocibus illa rogantis
 11:400 flectitur Aeacidae, Thetis hanc pro coniuge supplex
 11:401 accepit veniam. sed enim revocatus ab acri
 11:402 caede lupus perstat, dulcedine sanguinis asper,
 11:403 donec inhaerentem lacerae cervice iuvencae
 11:404 marmore mutavit: corpus praeterque colorem
 11:405 omnia servavit, lapidis color indicat illum
 11:406 iam non esse lupum, iam non debere timeri.
 11:407 nec tamen hac profugum consistere Pelea terra
 11:408 fata sinunt, Magnetas adit vagus exul et illic
 11:409 sumit ab Haemonio purgamina caedis Acasto.

 11:410 Interea fratrisque sui fratremque secutis
 11:411 anxia prodigiis turbatus pectora Ceyx,
 11:412 consulat ut sacras, hominum oblectamina, sortes,
 11:413 ad Clarium parat ire deum; nam templa profanus
 11:414 invia cum Phlegyis faciebat Delphica Phorbas.
 11:415 consilii tamen ante sui, fidissima, certam
 11:416 te facit, Alcyone; cui protinus intima frigus
 11:417 ossa receperunt, buxoque simillimus ora
 11:418 pallor obit, lacrimisque genae maduere profusis.
 11:419 ter conata loqui, ter fletibus ora rigavit
 11:420 singultuque pias interrumpente querellas
 11:421 'quae mea culpa tuam,' dixit 'carissime, mentem
 11:422 vertit? ubi est quae cura mei prior esse solebat?
 11:423 iam potes Alcyone securus abesse relicta?
 11:424 iam via longa placet? iam sum tibi carior absens?
 11:425 at, puto, per terras iter est, tantumque dolebo,
 11:426 non etiam metuam, curaeque timore carebunt.
 11:427 aequora me terrent et ponti tristis imago:
 11:428 et laceras nuper tabulas in litore vidi
 11:429 et saepe in tumulis sine corpore nomina legi.
 11:430 neve tuum fallax animum fiducia tangat,
 11:431 quod socer Hippotades tibi sit, qui carcere fortes
 11:432 contineat ventos, et, cum velit, aequora placet.
 11:433 cum semel emissi tenuerunt aequora venti,
 11:434 nil illis vetitum est: incommendataque tellus
 11:435 omnis et omne fretum est, caeli quoque nubila vexant
 11:436 excutiuntque feris rutilos concursibus ignes.
 11:437 quo magis hos novi (nam novi et saepe paterna
 11:438 parva domo vidi), magis hoc reor esse timendos.
 11:439 quod tua si flecti precibus sententia nullis,
 11:440 care, potest, coniunx, nimiumque es certus eundi,
 11:441 me quoque tolle simul! certe iactabimur una,
 11:442 nec nisi quae patiar, metuam, pariterque feremus,
 11:443 quicquid erit, pariter super aequora lata feremur.'

 11:444 Talibus Aeolidis dictis lacrimisque movetur
 11:445 sidereus coniunx: neque enim minor ignis in ipso est;
 11:446 sed neque propositos pelagi dimittere cursus,
 11:447 nec vult Alcyonen in partem adhibere pericli
 11:448 multaque respondit timidum solantia pectus.
 11:449 non tamen idcirco causam probat; addidit illis
 11:450 hoc quoque lenimen, quo solo flexit amantem:
 11:451 'longa quidem est nobis omnis mora, sed tibi iuro
 11:452 per patrios ignes, si me modo fata remittant,
 11:453 ante reversurum, quam luna bis inpleat orbem.'
 11:454 his ubi promissis spes est admota recursus,
 11:455 protinus eductam navalibus aequore tingui
 11:456 aptarique suis pinum iubet armamentis;
 11:457 qua rursus visa veluti praesaga futuri
 11:458 horruit Alcyone lacrimasque emisit obortas
 11:459 amplexusque dedit tristique miserrima tandem
 11:460 ore 'vale' dixit conlapsaque corpore toto est;
 11:461 ast iuvenes quaerente moras Ceyce reducunt
 11:462 ordinibus geminis ad fortia pectora remos
 11:463 aequalique ictu scindunt freta: sustulit illa
 11:464 umentes oculos stantemque in puppe recurva
 11:465 concussaque manu dantem sibi signa maritum
 11:466 prona videt redditque notas; ubi terra recessit
 11:467 longius, atque oculi nequeunt cognoscere vultus,
 11:468 dum licet, insequitur fugientem lumine pinum;
 11:469 haec quoque ut haut poterat spatio submota videri,
 11:470 vela tamen spectat summo fluitantia malo;
 11:471 ut nec vela videt, vacuum petit anxia lectum
 11:472 seque toro ponit: renovat lectusque torusque
 11:473 Alcyonae lacrimas et quae pars admonet absit.

 11:474 Portibus exierant, et moverat aura rudentes:
 11:475 obvertit lateri pendentes navita remos
 11:476 cornuaque in summa locat arbore totaque malo
 11:477 carbasa deducit venientesque accipit auras.
 11:478 aut minus, aut certe medium non amplius aequor
 11:479 puppe secabatur, longeque erat utraque tellus,
 11:480 cum mare sub noctem tumidis albescere coepit
 11:481 fluctibus et praeceps spirare valentius eurus.
 11:482 'ardua iamdudum demittite cornua' rector
 11:483 clamat 'et antemnis totum subnectite velum.'
 11:484 hic iubet; inpediunt adversae iussa procellae,
 11:485 nec sinit audiri vocem fragor aequoris ullam:
 11:486 sponte tamen properant alii subducere remos,
 11:487 pars munire latus, pars ventis vela negare;
 11:488 egerit hic fluctus aequorque refundit in aequor,
 11:489 hic rapit antemnas; quae dum sine lege geruntur,
 11:490 aspera crescit hiems, omnique e parte feroces
 11:491 bella gerunt venti fretaque indignantia miscent.
 11:492 ipse pavet nec se, qui sit status, ipse fatetur
 11:493 scire ratis rector, nec quid iubeatve vetetve:
 11:494 tanta mali moles tantoque potentior arte est.
 11:495 quippe sonant clamore viri, stridore rudentes,
 11:496 undarum incursu gravis unda, tonitribus aether.
 11:497 fluctibus erigitur caelumque aequare videtur
 11:498 pontus et inductas aspergine tangere nubes;
 11:499 et modo, cum fulvas ex imo vertit harenas,
 11:500 concolor est illis, Stygia modo nigrior unda,
 11:501 sternitur interdum spumisque sonantibus albet.
 11:502 ipsa quoque his agitur vicibus Trachinia puppis
 11:503 et nunc sublimis veluti de vertice montis
 11:504 despicere in valles imumque Acheronta videtur,
 11:505 nunc, ubi demissam curvum circumstetit aequor,
 11:506 suspicere inferno summum de gurgite caelum.
 11:507 saepe dat ingentem fluctu latus icta fragorem
 11:508 nec levius pulsata sonat, quam ferreus olim
 11:509 cum laceras aries balistave concutit arces,
 11:510 utque solent sumptis incursu viribus ire
 11:511 pectore in arma feri protentaque tela leones,
 11:512 sic, ubi se ventis admiserat unda coortis,
 11:513 ibat in alta ratis multoque erat altior illis;
 11:514 iamque labant cunei, spoliataque tegmine cerae
 11:515 rima patet praebetque viam letalibus undis.
 11:516 ecce cadunt largi resolutis nubibus imbres,
 11:517 inque fretum credas totum descendere caelum,
 11:518 inque plagas caeli tumefactum ascendere pontum.
 11:519 vela madent nimbis, et cum caelestibus undis
 11:520 aequoreae miscentur aquae; caret ignibus aether,
 11:521 caecaque nox premitur tenebris hiemisque suisque.
 11:522 discutiunt tamen has praebentque micantia lumen
 11:523 fulmina: fulmineis ardescunt ignibus imbres.
 11:524 dat quoque iam saltus intra cava texta carinae
 11:525 fluctus; et ut miles, numero praestantior omni,
 11:526 cum saepe adsiluit defensae moenibus urbis,
 11:527 spe potitur tandem laudisque accensus amore
 11:528 inter mille viros murum tamen occupat unus,
 11:529 sic ubi pulsarunt noviens latera ardua fluctus,
 11:530 vastius insurgens decimae ruit impetus undae
 11:531 nec prius absistit fessam oppugnare carinam,
 11:532 quam velut in captae descendat moenia navis.
 11:533 pars igitur temptabat adhuc invadere pinum,
 11:534 pars maris intus erat: trepidant haud setius omnes,
 11:535 quam solet urbs aliis murum fodientibus extra
 11:536 atque aliis murum trepidare tenentibus intus.
 11:537 deficit ars, animique cadunt, totidemque videntur,
 11:538 quot veniunt fluctus, ruere atque inrumpere mortes.
 11:539 non tenet hic lacrimas, stupet hic, vocat ille beatos,
 11:540 funera quos maneant, hic votis numen adorat
 11:541 bracchiaque ad caelum, quod non videt, inrita tollens
 11:542 poscit opem; subeunt illi fraterque parensque,
 11:543 huic cum pignoribus domus et quodcunque relictum est;
 11:544 Alcyone Ceyca movet, Ceycis in ore
 11:545 nulla nisi Alcyone est et, cum desideret unam,
 11:546 gaudet abesse tamen; patriae quoque vellet ad oras
 11:547 respicere inque domum supremos vertere vultus,
 11:548 verum, ubi sit, nescit: tanta vertigine pontus
 11:549 fervet, et inducta piceis e nubibus umbra
 11:550 omne latet caelum, duplicataque noctis imago est.
 11:551 frangitur incursu nimbosi turbinis arbor,
 11:552 frangitur et regimen, spoliisque animosa superstes
 11:553 unda, velut victrix, sinuataque despicit undas;
 11:554 nec levius, quam siquis Athon Pindumve revulsos
 11:555 sede sua totos in apertum everterit aequor,
 11:556 praecipitata cadit pariterque et pondere et ictu
 11:557 mergit in ima ratem; cum qua pars magna virorum
 11:558 gurgite pressa gravi neque in aera reddita fato
 11:559 functa suo est, alii partes et membra carinae
 11:560 trunca tenent: tenet ipse manu, qua sceptra solebat,
 11:561 fragmina navigii Ceyx socerumque patremque
 11:562 invocat heu! frustra, sed plurima nantis in ore
 11:563 Alcyone coniunx: illam meminitque refertque,
 11:564 illius ante oculos ut agant sua corpora fluctus
 11:565 optat et exanimis manibus tumuletur amicis.
 11:566 dum natat, absentem, quotiens sinit hiscere fluctus,
 11:567 nominat Alcyonen ipsisque inmurmurat undis.
 11:568 ecce super medios fluctus niger arcus aquarum
 11:569 frangitur et rupta mersum caput obruit unda.
 11:570 Lucifer obscurus nec quem cognoscere posses
 11:571 illa luce fuit, quoniamque excedere caelo
 11:572 non licuit, densis texit sua nubibus ora.

 11:573 Aeolis interea, tantorum ignara malorum,
 11:574 dinumerat noctes et iam, quas induat ille,
 11:575 festinat vestes, iam quas, ubi venerit ille,
 11:576 ipsa gerat, reditusque sibi promittit inanes.
 11:577 omnibus illa quidem superis pia tura ferebat,
 11:578 ante tamen cunctos Iunonis templa colebat
 11:579 proque viro, qui nullus erat, veniebat ad aras
 11:580 utque foret sospes coniunx suus utque rediret,
 11:581 optabat, nullamque sibi praeferret; at illi
 11:582 hoc de tot votis poterat contingere solum.

 11:583 At dea non ultra pro functo morte rogari
 11:584 sustinet utque manus funestas arceat aris,
 11:585 'Iri, meae' dixit 'fidissima nuntia vocis,
 11:586 vise soporiferam Somni velociter aulam
 11:587 exstinctique iube Ceycis imagine mittat
 11:588 somnia ad Alcyonen veros narrantia casus.'
 11:589 dixerat: induitur velamina mille colorum
 11:590 Iris et arquato caelum curvamine signans
 11:591 tecta petit iussi sub nube latentia regis.

 11:592 Est prope Cimmerios longo spelunca recessu,
 11:593 mons cavus, ignavi domus et penetralia Somni,
 11:594 quo numquam radiis oriens mediusve cadensve
 11:595 Phoebus adire potest: nebulae caligine mixtae
 11:596 exhalantur humo dubiaeque crepuscula lucis.
 11:597 non vigil ales ibi cristati cantibus oris
 11:598 evocat Auroram, nec voce silentia rumpunt
 11:599 sollicitive canes canibusve sagacior anser;
 11:600 non fera, non pecudes, non moti flamine rami
 11:601 humanaeve sonum reddunt convicia linguae.
 11:602 muta quies habitat; saxo tamen exit ab imo
 11:603 rivus aquae Lethes, per quem cum murmure labens
 11:604 invitat somnos crepitantibus unda lapillis.
 11:605 ante fores antri fecunda papavera florent
 11:606 innumeraeque herbae, quarum de lacte soporem
 11:607 Nox legit et spargit per opacas umida terras.
 11:608 ianua, ne verso stridores cardine reddat,
 11:609 nulla domo tota est, custos in limine nullus;
 11:610 at medio torus est ebeno sublimis in antro,
 11:611 plumeus, atricolor, pullo velamine tectus,
 11:612 quo cubat ipse deus membris languore solutis.
 11:613 hunc circa passim varias imitantia formas
 11:614 Somnia vana iacent totidem, quot messis aristas,
 11:615 silva gerit frondes, eiectas litus harenas.

 11:616 Quo simul intravit manibusque obstantia virgo
 11:617 Somnia dimovit, vestis fulgore reluxit
 11:618 sacra domus, tardaque deus gravitate iacentes
 11:619 vix oculos tollens iterumque iterumque relabens
 11:620 summaque percutiens nutanti pectora mento
 11:621 excussit tandem sibi se cubitoque levatus,
 11:622 quid veniat, (cognovit enim) scitatur, at illa:
 11:623 'Somne, quies rerum, placidissime, Somne, deorum,
 11:624 pax animi, quem cura fugit, qui corpora duris
 11:625 fessa ministeriis mulces reparasque labori,
 11:626 Somnia, quae veras aequent imitamine formas,
 11:627 Herculea Trachine iube sub imagine regis
 11:628 Alcyonen adeant simulacraque naufraga fingant.
 11:629 imperat hoc Iuno.' postquam mandata peregit,
 11:630 Iris abit: neque enim ulterius tolerare soporis
 11:631 vim poterat, labique ut somnum sensit in artus,
 11:632 effugit et remeat per quos modo venerat arcus.

 11:633 At pater e populo natorum mille suorum
 11:634 excitat artificem simulatoremque figurae
 11:635 Morphea: non illo quisquam sollertius alter
 11:636 exprimit incessus vultumque sonumque loquendi;
 11:637 adicit et vestes et consuetissima cuique
 11:638 verba; sed hic solos homines imitatur, at alter
 11:639 fit fera, fit volucris, fit longo corpore serpens:
 11:640 hunc Icelon superi, mortale Phobetora vulgus
 11:641 nominat; est etiam diversae tertius artis
 11:642 Phantasos: ille in humum saxumque undamque trabemque,
 11:643 quaeque vacant anima, fallaciter omnia transit;
 11:644 regibus hi ducibusque suos ostendere vultus
 11:645 nocte solent, populos alii plebemque pererrant.
 11:646 praeterit hos senior cunctisque e fratribus unum
 11:647 Morphea, qui peragat Thaumantidos edita, Somnus
 11:648 eligit et rursus molli languore solutus
 11:649 deposuitque caput stratoque recondidit alto.

 11:650 Ille volat nullos strepitus facientibus alis
 11:651 per tenebras intraque morae breve tempus in urbem
 11:652 pervenit Haemoniam, positisque e corpore pennis
 11:653 in faciem Ceycis abit sumptaque figura
 11:654 luridus, exanimi similis, sine vestibus ullis,
 11:655 coniugis ante torum miserae stetit: uda videtur
 11:656 barba viri, madidisque gravis fluere unda capillis.

 11:657 tum lecto incumbens fletu super ora profuso
 11:658 haec ait: 'agnoscis Ceyca, miserrima coniunx,
 11:659 an mea mutata est facies nece? respice: nosces
 11:660 inveniesque tuo pro coniuge coniugis umbram!
 11:661 nil opis, Alcyone, nobis tua vota tulerunt!
 11:662 occidimus! falso tibi me promittere noli!
 11:663 nubilus Aegaeo deprendit in aequore navem
 11:664 auster et ingenti iactatam flamine solvit,
 11:665 oraque nostra tuum frustra clamantia nomen
 11:666 inplerunt fluctus.Ænon haec tibi nuntiat auctor
 11:667 ambiguus, non ista vagis rumoribus audis:
 11:668 ipse ego fata tibi praesens mea naufragus edo.
 11:669 surge, age, da lacrimas lugubriaque indue nec me
 11:670 indeploratum sub inania Tartara mitte!'
 11:671 adicit his vocem Morpheus, quam coniugis illa
 11:672 crederet esse sui (fletus quoque fundere veros
 11:673 visus erat), gestumque manus Ceycis habebat.
 11:674 ingemit Alcyone lacrimans, motatque lacertos
 11:675 per somnum corpusque petens amplectitur auras
 11:676 exclamatque: 'mane! quo te rapis? ibimus una.'
 11:677 voce sua specieque viri turbata soporem
 11:678 excutit et primo, si sit, circumspicit, illic,
 11:679 qui modo visus erat; nam moti voce ministri
 11:680 intulerant lumen. postquam non invenit usquam,
 11:681 percutit ora manu laniatque a pectore vestes
 11:682 pectoraque ipsa ferit nec crines solvere curat:
 11:683 scindit et altrici, quae luctus causa, roganti
 11:684 'nulla est Alcyone, nulla est' ait. 'occidit una
 11:685 cum Ceyce suo. solantia tollite verba!
 11:686 naufragus interiit: vidi agnovique manusque
 11:687 ad discedentem cupiens retinere tetendi.
 11:688 umbra fuit, sed et umbra tamen manifesta virique
 11:689 vera mei. non ille quidem, si quaeris, habebat
 11:690 adsuetos vultus nec quo prius, ore nitebat:
 11:691 pallentem nudumque et adhuc umente capillo
 11:692 infelix vidi. stetit hoc miserabilis ipso
 11:693 ecce loco'; et quaerit, vestigia siqua supersint.
 11:694 'hoc erat, hoc, animo quod divinante timebam,
 11:695 et ne me fugiens ventos sequerere rogabam.
 11:696 at certe vellem, quoniam periturus abibas,
 11:697 me quoque duxisses: multum fuit utile tecum
 11:698 ire mihi; neque enim de vitae tempore quicquam
 11:699 non simul egissem, nec mors discreta fuisset.
 11:700 nunc absens perii, iactor quoque fluctibus absens,
 11:701 et sine me me pontus habet. crudelior ipso
 11:702 sit mihi mens pelago, si vitam ducere nitar
 11:703 longius et tanto pugnem superesse dolori!
 11:704 sed neque pugnabo nec te, miserande, relinquam
 11:705 et tibi nunc saltem veniam comes, inque sepulcro
 11:706 si non urna, tamen iunget nos littera: si non
 11:707 ossibus ossa meis, at nomen nomine tangam.'
 11:708 plura dolor prohibet, verboque intervenit omni
 11:709 plangor, et attonito gemitus a corde trahuntur.

 11:710 Mane erat: egreditur tectis ad litus et illum
 11:711 maesta locum repetit, de quo spectarat euntem,
 11:712 dumque moratur ibi dumque 'hic retinacula solvit,
 11:713 hoc mihi discedens dedit oscula litore' dicit
 11:714 dumque notata locis reminiscitur acta fretumque
 11:715 prospicit, in liquida, spatio distante, tuetur
 11:716 nescio quid quasi corpus aqua, primoque, quid illud
 11:717 esset, erat dubium; postquam paulum adpulit unda,
 11:718 et, quamvis aberat, corpus tamen esse liquebat,
 11:719 qui foret, ignorans, quia naufragus, omine mota est
 11:720 et, tamquam ignoto lacrimam daret, 'heu! miser,' inquit
 11:721 'quisquis es, et siqua est coniunx tibi!' fluctibus actum
 11:722 fit propius corpus: quod quo magis illa tuetur,
 11:723 hoc minus et minus est mentis, vae! iamque propinquae
 11:724 admotum terrae, iam quod cognoscere posset,
 11:725 cernit: erat coniunx! 'ille est!' exclamat et una
 11:726 ora, comas, vestem lacerat tendensque trementes
 11:727 ad Ceyca manus 'sic, o carissime coniunx,
 11:728 sic ad me, miserande, redis?' ait. adiacet undis
 11:729 facta manu moles, quae primas aequoris iras
 11:730 frangit et incursus quae praedelassat aquarum.
 11:731 insilit huc, mirumque fuit potuisse: volabat
 11:732 percutiensque levem modo natis aera pennis
 11:733 stringebat summas ales miserabilis undas,
 11:734 dumque volat, maesto similem plenumque querellae
 11:735 ora dedere sonum tenui crepitantia rostro.
 11:736 ut vero tetigit mutum et sine sanguine corpus,
 11:737 dilectos artus amplexa recentibus alis
 11:738 frigida nequiquam duro dedit oscula rostro.
 11:739 senserit hoc Ceyx, an vultum motibus undae
 11:740 tollere sit visus, populus dubitabat, at ille
 11:741 senserat: et tandem, superis miserantibus, ambo
 11:742 alite mutantur; fatis obnoxius isdem
 11:743 tunc quoque mansit amor nec coniugiale solutum
 11:744 foedus in alitibus: coeunt fiuntque parentes,
 11:745 perque dies placidos hiberno tempore septem
 11:746 incubat Alcyone pendentibus aequore nidis.
 11:747 tunc iacet unda maris: ventos custodit et arcet
 11:748 Aeolus egressu praestatque nepotibus aequor.

 11:749 Hos aliquis senior iunctim freta lata volantes
 11:750 spectat et ad finem servatos laudat amores:
 11:751 proximus, aut idem, si fors tulit, 'hic quoque,' dixit
 11:752 'quem mare carpentem substrictaque crura gerentem
 11:753 aspicis,' (ostendens spatiosum in guttura mergum)
 11:754 'regia progenies, et si descendere ad ipsum
 11:755 ordine perpetuo quaeris, sunt huius origo
 11:756 Ilus et Assaracus raptusque Iovi Ganymedes
 11:757 Laomedonque senex Priamusque novissima Troiae
 11:758 tempora sortitus; frater fuit Hectoris iste:
 11:759 qui nisi sensisset prima nova fata iuventa,
 11:760 forsitan inferius non Hectore nomen haberet,
 11:761 quamvis est illum proles enixa Dymantis,
 11:762 Aesacon umbrosa furtim peperisse sub Ida
 11:763 fertur Alexiroe, Granico nata bicorni.
 11:764 oderat hic urbes nitidaque remotus ab aula
 11:765 secretos montes et inambitiosa colebat
 11:766 rura nec Iliacos coetus nisi rarus adibat.
 11:767 non agreste tamen nec inexpugnabile amori
 11:768 pectus habens silvas captatam saepe per omnes
 11:769 aspicit Hesperien patria Cebrenida ripa
 11:770 iniectos umeris siccantem sole capillos.
 11:771 visa fugit nymphe, veluti perterrita fulvum
 11:772 cerva lupum longeque lacu deprensa relicto
 11:773 accipitrem fluvialis anas; quam Troius heros
 11:774 insequitur celeremque metu celer urget amore.
 11:775 ecce latens herba coluber fugientis adunco
 11:776 dente pedem strinxit virusque in corpore liquit;
 11:777 cum vita suppressa fuga est: amplectitur amens
 11:778 exanimem clamatque "piget, piget esse secutum!
 11:779 sed non hoc timui, neque erat mihi vincere tanti.
 11:780 perdidimus miseram nos te duo: vulnus ab angue,
 11:781 a me causa data est! ego sim sceleratior illo,
 11:782 ni tibi morte mea mortis solacia mittam."
 11:783 dixit et e scopulo, quem rauca subederat unda,
 11:784 se dedit in pontum. Tethys miserata cadentem
 11:785 molliter excepit nantemque per aequora pennis
 11:786 texit, et optatae non est data copia mortis.
 11:787 indignatur amans, invitum vivere cogi
 11:788 obstarique animae misera de sede volenti
 11:789 exire, utque novas umeris adsumpserat alas,
 11:790 subvolat atque iterum corpus super aequora mittit.
 11:791 pluma levat casus: furit Aesacos inque profundum
 11:792 pronus abit letique viam sine fine retemptat.
 11:793 fecit amor maciem: longa internodia crurum,
 11:794 longa manet cervix, caput est a corpore longe;
 11:795 aequora amat nomenque tenet, quia mergitur illo.'