Alte Sprüche (surselvisch)

Da Wikisource.
romancio

1901 Indice:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, II.djvu Alte Sprüche (surselvisch) Intestazione 13 febbraio 2016 25% Da definire

Questo testo fa parte della raccolta Rätoromanische chrestomathie
Vol. II

[p. 231 modifica]Ina autra schiba era bessa à la spusa, ne à la cara, il mat clomava:

Schiba, scheiba! peglia, peglia quella bialla schibeta mia cara! Era à las persunas de distinctiun vegneva ei bess ina schiba. Aschia al mistral reghent. A quel clomaven ei:

Schiba, scheiba! pegliai, pegliai quella bialla schiba signur mistral! Mava ina schiba mo pauc, ne stizava ella gleiti, sch' era quei in „tgiagiarar“ e quelas eran adina per las matteuns, ch' ei levan vilentar. Survegniev' ina in „tgiagia rar“, era quei per ina matta bunamein ina zanur. Tier in tgiagia rar clomaven ei:

Schiba, scheiba! pegliai, pegliai quella Tgagia rara N. N!

Era tut finiu et ils casets barschai ora, sche vegnieven ei tratgs da part, la cotgla e tschendra bessa della pleunca giu cun grir e giblar. Suenter vegneven ils giuvens giu el vitg e maven per las patleunas, il pli tuts ensemen. In setergieva en empau de herlekin, cun ina hazra cassacca et in schierl si dies e quel mava ordavon; els maven casa per casa, nua ch' ei era matteuns … e mintgina deva in tiglier plein patleunas. Lura vegnevan els en l' ustria e svidaven ora las patleunas sin meisa, fagievan gromma tier e stevan legher entochen la dameun.




Alte Sprüche.

I.
Dieus termetti quatordisch bials aungels:
Dus de tgau e dus de peis,
Dus da maun dretg e dus da maun seniester,
Dus mi cuvierien, dus mi scuvierien
5 E dus, che meinan egl Sogn Parvis.

II.
Buna notg e dorma bein!
Niessegner termetti quatordisch bials aungels:
Dus da maun dretg e dus da maun seniester,
Dus da peis e dus da tgau,
5 Dus, che cuvieren e dus, che scuvieran,
Dus, che meinian el sogn Parvis.

III.
En num de Diu
Vi jeu ir à dormir,
Miu tgau vi jeu cuvrir;
Niessegner tarmetti otg aungels giu da tschiel:
5 Dus si de tgau,

[p. 232 modifica]232 Alte Sprüche

Dus giu da peis,
E quater sper mei.
Sogn Pader mei durmenti,
Sogn Fegl mei laventi,
10 Sogn Spert meini la via
Dil salid dell' olma mia.
O, Maria, bialla flur,
Pertgiri mei e mia honur,
L' honur de tut ils mes
15 De petschen ensi!
IV.
Mes pucaus vi jeu relaschar,
Otg augels en tschiel vi jeu rugar,
Dus da pei e dus da tgau
E dus da mintga maun miu letg;
5 Nossa cara dunna spera mei
E Niess car Segner, che pertgiri mei;
Sogn Pader, che mei laventi,
Sogn Spert, che mei dormenti.
Ussa viva, o Jesus e Maria,
10 Il cor dell' olma mia;
O dultscha purschalla beada
Seigies po da mei compignada
Ussa e sill' ura de mia mort!
V.
Oz mun jeu à letg;
Damaun marvegl sai jeu bucc,
Sch' jeu pos levar ne bucc;
Sch' jeu pos bucca levar,
5 Sche clom' jeu ils aungels e Niessegner per miu bab,
Nossadunna per mia mumma,
Il sogn aungel Gabriel per miu frar,
Sogn Gion Baptesta e tut quels, ch' an mei gidau egl sogn batten, per
mes parents. Amen.
VI.
Questa sera vi jeu ir à letg;
Sapi po Dieus, sch' jeu pos levar damaun ner buc;
Persort, che mia olma levass avon che miu tgierp,
Sche vi jeu prender niess car Segner per miu bab,
5 Nossa cara Dunna per mia mumma,
Sontga Maria Magdalena per mia Sora,
Sogn Gion Baptesta per miu frar,

[p. 233 modifica]Alte Sprüche 233

Sontg' Antoni, sontg Luregn, sontg Bistgeun, sontg Placi e sontg
Sigisbert per mes parents.
Tuts quels glorius sontgs e sontgas,
10 Ch' ein en la perpetnadat dil Sontg Parvis,
Veglien mei po pertgirar e schurmigiar
De tut prigel dell' olma e dil tgierp
Ussa e sill' ura della mia mort.
VII.
Questa sera mum jeu à letg,
Damaun sai jeu buc, sch' jeu pos levar.
Tutts ils aungels en tschiel vi jeu clamar;
Niess car Segner vi jeu prender per miu bab,
5 Nossa Dunna per mia buna mumma,
Il sogn aungel Gabriel per miu frar,
Sogn Gion Baptesta per miu parents;
Sco rugar il Segner Diu
Tut enten il num de niess car Segner Jesus Christus.
10 Nossa Dunna meini mei en letg,
Nossa Dunna mei durmenti,
Nossa Dunna mei laventi,
Sco ei han enzinau il calisch,
Il bien sogn paun benediu
15 Tut enten il num de niess car Segner, Jesus Christus. Amen.
VIII.
Enta letg vi jeu passar,
La sontga a buna Barla vi jeu rugar,
Ch' ella laschi prender penetienzia e sepervergiar,
Avon che morir.
5 Jeu vi rugar Niessegner, ch' el tarmetti
Otg aungels giu da tschiel,
Dus da tgau e dus da peis
E quater spera mei.
Sogn Pader mei dormenti,
10 Sogn Fegl mei laventi,
Il Sogn Spert meini mei en salid de mi' olma!
IX.
En quest letg vi jeu passar,
La bun' e sontga Barla vi jeu rugar,
Ch' ella laschi po bucca murir
Senza quei ault e niebel sogn Sacrament digl Altar.
5 Questa sera mundel jeu à letg;

[p. 234 modifica]234

Alte Sprüche

Damaun sai jeu buc,
Sch' jeu pos levar ner buc.
Clomel jeu, Niessegner sei miu bab,
Sogn Giusep sei miu padrin,
10 Sogn Gion Baptesta sei miu frar,
Sontga Elisabeth sei mia sora,
Ils auters Sogns e sontgas seigien mes parents et amitgs
Et stetien po tier ussa e sill' ura della mia fin!
X.
Vi da tschei maun la mar
Ei ina capluta, baghiada
Cun aur, entscheins e mirha,
Dadens bein maliada, dado sulerada;
5 Lau era nossa cara Dunna, Sontga Maria,
Che scheva: Tgei fagieis, durmis ne ruaseis?
Jeu ne diermel ne ruausel;
Jeu hai semiau questa notg in grond e grev siemi,
Che miu fegl seigi vegnius crucifigaus.
10 Quel, che schess mintga di quell' oraziun
Avon ni beiber, ni magliar,
Vegness ad el il Parvis a schenghiar,
E rauba de siu proxim mai schar schigiar.
XI.
Vi da tschei maun la mar
En ina capluta d' aur, d' entscheins e mirha
Seseva nossa cara Dunna giu
E legieva per siu pauper pievel,
5 Che veva de viver.
O Jesus, miu car fegl!
Jeu hai semiau,
Che ti seigies vegnius pigliaus dals Giedius
E mess vid il lenn della Sontga Crusch,
10 Tia costa seigi cun la lontscha punschida,
Tia fatscha tut en ina sanganada,
Ils peis seigien cun guotas engutai,
Ils mauns cun clavellas clavegliai,
Tiu sogn tgau encorunaus cun spinas.
XII.
Rosa dil mund!
Aulta, divina clara,
Tarmessa giu da tschiel

[p. 235 modifica]Alte Sprüche

235

Sco quest Sogn suleilg,
5 Bien di, bien di, purschala!
Port' à nus questa nova, nova nuviala,
Quest pettenbrot da Nies Salvader.
Si, si vid il lenn della Sontga crusch,
Pleina de dolurs,
10 Pleina de tristezias,
Vus essas honorada, santificada.
Tgi bein vus cartessas?
Vossas grondas dolurs e tristezias
E plidar cun vossa cara dulschezia.
15 Tgi, che vul dir questas oraziuns
Cun siat Aves Marias,
Vul Nossa Dunna esser da vard dretga,
Salidar, trer, spartgir e retscheiver
Noss' olma el schierm de la Santissima Trinitat. Amen.
XIII.
Dieus pertgiri dil nauscha vischin,
Dil maun Cumin e dil fiuc perpeten.
XIV.
Ave Maria!
Jesus Christus, Jesus Nazarenus!
Dieus pertgiri dal maun cumin,
Dal nauscha vischin,
5 Dal nauscha spert,
Dalla mort anetga,
Avon fomaz, avon murias
Avon calistrias,
Avon tutta nauscha glieut. Amen.
XV.
Ave Maria de Nazareth!
Rogal Nies Signur et il bien Sogn Luregn,
Ch' el pertgiri da nauschas lieungas e da nauscha far, dal nauscha
spert, dalla mort anetga, avon murias, avon curastias; e Dieus
partgiri da tutta mala glieut.
XVI.
Sontga Barla e Sogn Tschamun,
Pertgirien dell' aua, dil fiuc e dil tun.

[p. 236 modifica]236

L' Ave Maria dils signuns
L' Ave Maria dils signuns.
L' Ave Maria!
E l' Ave Maria!
E l' Ave Maria!
Sontga Maria laudi Dieus cun sia sontga buna compagnia,
5 Cun Jesus, Jesus Christus. Amen.
E l' Ave Maria laudi Dieus!
Ed il car, bien sogn Pieder, a' l car, bien sogn Paul!
E l' Ave Maria laudi Dieus!
A 'l car, bien sogn Murezi, a' l car, bien sogn Stiaffen!
10 E l' Ave Maria laudi Dieus!
Il car, bien sogn Dunau, a sogn Cundrau, a sogn Uclau!
Quels pertgirien a schurmegian avon tut maldurdau!
E l' Ave Maria laudi Dieus!
Il car, bien sogn Martin a sogn Flurin!
15 A' l car a bien sogn Walentin!
Quels pertgirien a schurmegien e laschien mai muncar à bucchin,
E l' Ave Maria laudi Dieus!
Il car, bien sontg Gudegn a sontg Luregn
A' l car, bien sontg Vinschegn!
20 Quels pertgirien a schurmegien avon tut mal striegn!
El l' Ave Maria laudi Dieus!
Il car, bien Sontg Giachen, il car, bien Sontg Placi!
E l' Ave Maria laudi Dieus!
Il car, bien Sontg Giusep, a' l car, bien Sontg Antoni!
25 E l' Ave Maria laudi Dieus!
Il car, bien Sontg Wuender!
Quel laschi mai nuscher ne prender.
E l' Ave Maria laudi Dieus!
Il car, bien Sontg Victur!
30 Quel partgiri biestgia e pistur de bein e d' honur.
E l' Ave Maria laudi Dieus!
Il car, bien Sontg Gion!
Quel pertgiri e schurmegi avon tuts dons.
E l' Ave Maria laudi Dieus!
35 Il car, bien Sontg Tschamun, a 'l car, bien Sontg Balun!
Quels pertgirien e schurmegien avon tuttas mallas auras e dil tun.
E l' Ave Maria laudi Dieus!
Il car, bien Sontg Rumetg!
Quel pertgiri e schurmegi tut quei, ch' auda el muletg.

[p. 237 modifica]237

40 E l' Ave Maria laudi Dieus!
Il car, bien Sontg Benedetg!
Quel pertgiri e schurmegi tut quei, ch' aud' en stavel e sut tetg,
Ch' ei steti tut bein sidretg.
E l' Ave Maria laudi Dieus!
45 La cara, buna Sontga Anna, e la cara, buna Sontga Lisabeth!
E l' Ave Maria laudi Dieus!
La cara, buna Sontga Brida!
E l' Ave Maria laudi Dieus!
La cara, buna Sontga Urschla cun las endischmelli purschalas!
50 E l' Ave Maria laudi Dieus!
La cara, buna Sontga Nescha e la cara, buna Sontga Theresa!
E l' Ave Maria laudi Dieus!
La cara, buna Sontga Cathrina, e la cara, buna Sontga Cecilia!
E l' Ave Maria laudi Dieus!
55 La cara, buna Sontga Mierta e la cara, buna Sontga Mengia!
E l' Ave Maria laudi Dieus!
La cara, buna Sontga Sara e la cara, buna Sontga Clara!
E l' Ave Maria laudi Dieus!
La cara, buna Sontga Luceia!
60 Quella meini po nus tuts silla dretga veia.
A l' Ave Maria laudi Dieus!
La cara, buna Sontga Gada e la cara, buna Sontga Barla!
Quellas meinien po nus tuts seuns a casa.
A l' Ave Maria laudi Dieus!
65 Seigi clomau si en laud e honur de Diu e de tuts Sontgs e Sontgas
Si enten tschiel e la Sontga Trinitat! Amen.
Ussa vi jeu senzinar cun l' enzena della Sontga crusch.
(vegn fatg treis sontgas cruschs sin l' alp.)
Ussa vai jeu s' enzinau cun l' enzena della Sontga crusch.
O Dieus, sei cun nus oz e semper a semper! Amen.
70 Dieus pertgiri avon tutta mala glieut!
Dieus pertgiri avon tuttas malas auras!
Dieus pertgiri avon tuts strofs e castitgs! Amen.
Salvi Dieus e pertgiri Dieus! a mintgin,
74 In e scadin sei Amen.

[p. 238 modifica]238 Il burschin de Sontg Valentin — La canzun de Sontgia Margriatha

Il burschin de Sontg Valentin.

Pli daditg tschentava il pastur de vaccas en l' alp in burschin en il
terratsch sper la biestga, entochen ch' el mava à gientar. Suenter haver
tschentau il burschin steva el enschanuglias et urava:
„O bien Sontg Valentin!
Jeu mettel in burschin.
Pertgira mia biestga, entoch' jeu vom
Et entoch' jeu veng.
Jeu vi dir in paternies
E far alla biestga ina crusch sil dies.“
Sinquei scheva el in paternies e fagieva à scadin biestg la crusch sin
il dies. Alura mav' el à gientar.
Suenter il retuorn curclav' el en il burschin cun terratsch et urava
puspei in paternies per engraziament.
La canzun de Sontgia Margriatha.
Sontga Margriatha ei stada siat stads ad alp
Mai quendisch dis meins.
In di eis ella ida dil stavel giu,
Dada giu sin ina nauscha platta,
5 Ch' igl ei scurclau siu bi sein alv.
Paster petschen ha quei adaguri catau.
„Quei sto nies signun saver,
Tgeinina ventireivla purschalla nus vein.“
„E sche tiu signun sto quei bucc saver,
10 Sch' à ti vi jeu dar treis biallas camischas,
Che pli ti scarvunas e pli alvas, ch' ellas vegnen.“
„Quei vi jeu bucc, quei prend' jeu bucc,
E quei sto nies signun saver,
Tgeinina ventireivla purschalla nus vein.“
15 „E sche tiu signun sto quei bucc saver,
Sch' à ti vi jeu dar treis biallas nuorsas,
Che ti pos tunder treis ga egl onn,
E mintga ga ventga - quater crenas leuna.“

[p. 239 modifica]La canzun de Sontgia Margriatha 239

„Quei vi jeu bucc, quei prend' jeu bucc,
20 E quei sto nies signun saver,
Tgeinina ventireivla purschalla nus vein.“
„E sche tiu signun sto quei bucc saver,
Sch' à ti vi jeu dar treis biallas vaccas brinas,
Che ti possias mulscher treis ga il gi,
25 E mintga ga siu bi curte latg.“
„Quei vi jeu bucc, quei prend' jeu bucc,
E quei sto nies signun saver,
Tgeinina ventireivla purschalla nus vein.“
„E sche tiu signun sto quei bucc saver,
30 Sch' à ti vi jeu dar in bi curtgin,
Che ti possias segar treis ga igl onn
E mintga ga siu bi ladretsch fein.“
„Quei vi jeu bucc, quei prend' jeu bucc,
E quei sto nies signun saver,
35 Tgeinina ventireivla purschalla nus vein.“
„E sche tiu signun sto quei bucc saver,
Sch' à ti vi jeu dar in bi mulin,
Che mola il di seghel e la notg salin,
Senza mai metter si bucc' in.“
40 „Quei vi jeu bucc, quei prend' jeu bucc,
E quei sto nies signun saver,
Tgeinina ventireivla purschalla nus vein.“
„E sche tiu signun sto quei saver,
Sche te possias fundar entochen culiez!“
45 „O buna Sontga Magriatha!
O gidi po si mei!“
„Quei sto nies signun bucc saver.“
Cu 'll' a gidau o, ha 'l puspei entschiet a dir:
„Quei sto nies signun saver,
50 Tgeinina ventireivla purschalla nus vein.“
„E sche tiu signun sto quei saver,
Sche deis ti fundar treis tschuncheismas aul.“
Allura va Sontga Margriatha dabot
E da tut ella pren pietigott:
55 „Pietigott, ti miu bien signun!
E pietigott, ti mia buna caldera!
Pietigott, ti mia buna panaglia!
Pietigott, ti mia buna fueinetta!
Ch' jeu durmevel adina cun tei.“
60 — „Pertgei fas quei, miu bien paster?“ —
„Pietigott, mias bunas vachettas!


Indice

Scarica in formato ePub Märchen 
Scarica in formato ePub Novellen   di  Autori vari  (1901)
Scarica in formato ePub Sagen (surselvisch) 
Scarica in formato ePub Sprichwörter 
Scarica in formato ePub Landwirtschaftsregeln 
Scarica in formato ePub Rätsel (surselvisch) 
Scarica in formato ePub Kinderlieder (surselvisch) 
Scarica in formato ePub Kinderspiele (surselvisch) 
Scarica in formato ePub Volksgebräuche 
Scarica in formato ePub Alte Sprüche (surselvisch) 
Scarica in formato ePub [[|]] 
Scarica in formato ePub [[|]]