Baretuca Rossa

Da Wikisource.
Fratelli Grimm

Ernesto Majoni Coleto fiabe letteratura Baretuca Rossa Intestazione 13 novembre 2015 50% Da definire

Baretuca Rossa

dei

Fardiei Grimm

Lea na ota na nona, na mare e na pizoreta.

Chera pizoreta r ea na beleza: sa mare r ea tanto contenta de era e par sò nona, che ra i vorea no sei cuanto ben e ra i fejea un grun de done, l ea na consolazion. Un dì sò nona ra i à donà un bel erlo de velù ros col capuzo. Da in chel dì ra pizoreta ra s à betù senpre e solo chel erlo, e poco dapò negun ra ciamaa pi col sò gnon, ma solo Baretuca Rossa.

Un dì ra nona ra s à marà, e sa mare i à dito a ra pizoreta: “Baretuca, paricion algo da magnà par ra nona. Tol su doi copete de conserva e beti inze inze chel zesto. E pò, va ‘sò inze ciaena a tuoi na boza de vin e un scorzeto, par piazer”.

Intanto, sa mare ra s à betù a inpastà na bela fogaza trenda e a paricià alcuante biscote de chi pi boi. Inze un vede e no ede, l ea bonador de farina, zucar e vanilia par duta ra cojina. Sa mare r à fato su ra fogaza bela ciouda inze un toaiol, r à betù inze i biscote inze un pegnato e r à fenì de paricià l zesto con Baretuca.

“Ca l é duto: na fartaia, alcuante frute, i copete de conserva, el scorzeto, ra fogaza, i biscote e l vin. No mancia nuia.”

Sa mare r é ‘suda a scorse Baretuca sun sorei, ra i à dà l zesto e ra i à fato alcuanta racomandazios. “Fesc cemodo che t ei dito: inze l bosco no lascia mai el troi pi gran. No te pos te perde, son ‘sudes nossicuanta otes da chera. Va senpre dreta e no i dà abado a negun.

Se no te lasces el troi, no te ciataras ‘sente catia. E co te rues, saluda tanto ra nona anche par me. Dai na man, stai nafré daejin e pò vientin a ciasa: te speto ignante che l sol fiorisce”.

“No n ebe festide, mama, conoscio l troi” r à dito ra pizoreta. “T inprometo che ‘siarei alolo da ra nona e no i dajarei abado a negun.” Baretuca r à buscià sa mare, ra s à tolesc el zesto sote l brazo e r à ciapà de oga el troi che l menaa inze inze l bosco. LUn pas drio l outro, ra pizoreta r à fato un gran toco de strada zenza mai fermasse. L ea un bel dì de maso, pien de lun e de bonador. Inze l bosco ciantaa i ouzeluche e delongo l troi crescea r erba noa e biei fiore. Ra ciasa de ra nona r ea propio agnoche fenia el troi, dapò del bosco, sora un col d agnoche l ea na beleza a vardà ‘sò. Ra pizoreta caminaa zenza festide. Ma ra no s aea inacorto che calchedun el ra smiraa: scondù inpó un gran brascion l ea un loo. Gran, col pelo longo e scuro. Un loo infamentà, che l brodonciaa: “Ce na bela pizoreta, ce un bon bocon. Ei na gran chiza de i soutà sora e me ra magnà, ma no pos.”

El loo l ea svijà e l saea benon che soutà inze l troi par se magnà ra pizoreta l ea paricolos. El bosco l ea pien de guardiacazes e poco indalonse da là louraa alcuante boschiere. L aea da ciatà algo de pi seguro par se magnà chel bocon zenza festide.

“Bondì, bela pizoreta. Ce asto gnon?” l à dito, fin che l vienia fora da inpó l brascion e l i fejea vede doa files de dentes ben spizade. Baretuca Rossa ra no n aea festide de el, parceche ra no n aea mai vedù un loo. Zenza pensà a ra racomandazios de sa mare, incantada a vede chera bela bestia col pelo fis e scuro, ra i à dito: “Bondì. Ió son Baretuca Rossa, e tu ci sosto?”.

“Son el loo e stago inze sto bosco. Agnó vasto coscita bonora, e ce asto inze inze l zesto?”

El loo el s aea ormai pandù, e l s à tirà pede ra pizoreta, che r ea contenta de podé fei na ciacolada con chel siesto.

“Son drio a ‘sì da mè nona: ra stà inze chera ciasa su in son del col, fora del bosco. R é marada e i porto vin e fogaza par i dià a meorà”. “Braa. Vieno anche ió con te par un tocheto, se no te despiaje. Ei propio da ‘sì da chera.”

Dito chesto, el loo l é ‘sù de troto drio ra pizoreta par un toco de strada. “Scota mo, Baretuca, parcé no te fermesto a curà calche fior par tò nona? Son seguro che r arà tanto acaro de ciapà un mazeto da bonador” l i à dito co na ojeta fouza. “Vedesto? Là ‘sò l é un pra pien folà de fiore. Da là moe un troi che l mena dreto su in son del col. L é na curta: te l digo ió. Te rues da tò nona inze un vede e no ede. Ades besen che m in vade. Te preo, feji tante augure a chera veceta anche par me.”.

Ra pizoreta ra no n é gnanche ‘suda adora a i dì gramarzé e a saludà el loo, che l se r aea beleche taiada. Chel canipa l aea ormai algo par ra testa.

El s à betù a core e inze poco l é ruà fora del bosco, sodalpè del col. De d ignante el no n aea mai oussà bete l nas de là del bosco, ma l troi el someaa seguro. Cazadore no s in vedea, i contadis i ea fora par ra canpagna e inze strada no n ea negun. El s à ranpinà su par el col, scondù sote ra cejes che crescea sul voro del troi. L ea straco morto, ma a se pensà de chel gran disnà che l lo spetaa, l à spessegà ancora de pi. L ea beleche ruà: vera là, ra ciaseta de ra nona!

E Baretuca Rossa? Chera stupidela ra s aea desmenteà ce che i aea dito sa mare e ra s à lascià tentà da chel che i dijea l loo. Inze de era r à dito: “Ce un caruzo che l é sto loo. Son segura che ra nona r arà acaro de un bel mazeto de fiore: i sà tanto biei!”

E coscita ra s à tirà fora del troi e r é ‘suda inze inze l bosco, fin dal pra che l i aea dito el loo. Almanco par via de chel, chel malandreto el no n aea dito boujies: Capuzeto ra s à ciatà inze un pra pien de ruoses salvatghes, bonazenes, cianpaneles e malgretes. R à poià ‘sobas el zesto e r à scomenzà a curà un fior, pò un outro e ancora un outro. E intanto l tenpo passaa …

E l loo? L ea ormai che l petaa su par ra porta de ra nona. “Ci elo?” r à damandà ra veceta, piena de festide. “Sosto tu, pizoreta?” “Aì, son Baretuca, nona” l à respondù el loo co na osc fina fina, che ra vorea ‘sì drio chera de ra pizoreta. “T ei portà na gota de vin e na fogaza”.

“Oh ce polito! Daerse e vien inze. Ió no pos leà su, tu vien pura.” El loo l no se l à fato dì doi colpe: l à tirà su l batel, l à sarà danoo polito ra porta e inze un vede no ede l é soutà sora ra nona. Chera por vecia ra no n é gnanche ‘suda adora a dì na rechia, che l loo el se r à magnada inze un bocon. Chera burta bestia ra s à betù su i ociai de ra nona, ra sò baretuca sun testa e l scial su ra spales, e ra s à cazà sote ra cuertes. Spontaa fora solo l nas.

Intanto ra pizoreta r aea fenì de curà fiore e r aea ciapà l troi che l i aea mostrà el loo. A ra dì s-ceta, chel troi el no n ea pi curto, ma l fejea un gran ‘siro inze l bosco par dapò se ‘sontà al troi pi gran ‘sodalpè del col.

Solo che Baretuca ra no podea l saé, e coscitata r é ruada su in son del col che l sol l ea oramai outo.

R à ciatà ra porta sarada e r à petà. “Ci elo?” r à damandà na ojeta rouca. “Son ió, nona. Son Baretuca. T ei portà l disnà”. “Tira su l batel e ‘son inze” l à dito el loo, con na osc che someaa chera de ra nona.

Baretuca Rossa r à tirà su l batel e ra porta ra s à daerto. “Ce scuro che l é ca inze, nona” r à dito Baretuca, fin che ra ‘sia ves el lieto.

“Ei na fiora da caal e mal de testa, e ei acaro min stà al scuro.” el i à respondù el loo, e l se scondea pi che l podea sote i lenzuos. “’Son ca, pizoreta, lascete vede nafré meo. Vien e bete l zesto ca sul lateral.”.

A Baretuca ra osc de sò nona ra i someaa propio stragna. E anche ra sagoma che ra vedea inze l scuro i someaa un outra: ra nona l ea na veceta menuda coi ciaei bianche, e chera conzada ‘sò inze lieto l ea na nona granda e grossa! “L é ra prima ota che vedo mè nona inze lieto col scial e ra baretuca sun testa”, r à pensà ra pizoreta, ruada pede l lieto.

“Nona, ancuoi te me somees un outra ” r à oussà i dì Baretuca a osc outa. “Ce na osc rouca che t as!”
“L é par te parlà meo, pizoreta” l i à respondù el loo.
“Ce braze longhe che t as!”
“L é par t inbrazorà meo, pizoreta”.
“Ce rea grandes che t as!”
“L é par te scotà meo, pizoreta”.
“Ce oce grei che t as!”
“L é par te vardà meo, pizoreta”.
“Ce mas grandes che t as!”
“L é par te ciapà inze meo, pizoreta”.
“Ma nona, ce na bociona da fei paura che t as!”
“L é par te magnà meo!”. In chera, el loo l é vienù fora del lieto, l i é soutà sora chera por Baretuca e l se r à magnada inze un bocon.

Na ota desbramosà, co ra lasta che l aea sul stomego, el loo l s à bicià ‘sò sul lieto. “L ea un toco che no fejee na magnada coscita”, l à dito, e l spadeaa come nossicé. “Par parà ‘sò ra nona e ra neoda, me vorarà esse na bela dromida. Ra veceta r ea nafré dura. Canche me descedo, se ei ancora fame, merendarei co ra fogaza e ra conserva”. L à sbrodoncià algo che no se capia e l s à indromenzà. Inze un vede e no ede, el ronciaa: e ce sussuro che el fejea!

El sofiaa, l sustaa, l vaiaa, l soutaa su, e l se despreguraa coscita tanto che l siolo el s à betù a tremà. I mure i ciociaa, e parea che un teremoto el sgorlasse chera ciaseta.

Iusto in chera, su par el troi del col vienia su un cazador. El conoscea polito sò nona de Baretuca Rossa, e l saea che ra veceta ra no stajea polito. Co l é ruà daante ciasa, l à sentù che vienia fora un gran sussuro, che l fejea tremarlà finamai ra lastres. “Varda ti, cemodo che ra roncia chera veceta …”

El cazador el s à fermà un iejo a pensà sora. L é ‘sù sun funestra, ma l ea massa scuro par podé vede inze. “No r ei mai sentuda roncià a sta moda. No vorae che i fosse vienù mal. Voi ‘sì a i dà un ociada”. Ra porta r ea tirada pede. El cazador l é ‘sù inze.

“Fegura porca!” l à craià l cazador, co l à vedù che el loo el s aea scondù inze l lieto. “Ah ah! L ea un toco che te tendee, lasaron. Ades te fejo ben vede ió, malandreto, coscita t inpares a te magnà ra por veces”.

L à ciapà su l s-ciopo e el l à pontà ves el loo. L ea drio a i sbarà, canche l s à intaià che algo inze ra panza el se moea. “Vosto vede che ra nona r é ancora viva?” l à dito el cazador inze de el. L à poià ‘sobas el s-ciopo, e pian pian l é ‘sù là dal loo. L à tirà su ra cuerta e l lenzuó. L aea proprio rejon: ra panza ra boligaa.

“E ades?” l à pensà l cazador. El s à ruscià ra barba, zenza saé ce fei. “Se sbaro, và a fenì che copo anche ra veceta. Ei da me sentreà.

Mancomal che chel malandreto el drome come un tas: el no se descedarae gnanche s i rua na saeta sun testa.”

Dito e fato, el cazador l à tirà fora l marsango e con un colpo solo l à daerto ra panza del loo. Cemodo che l é restà, co l à vedù che dal tai l é spontà fora un capuzo ros de velù …

“Baretuca Rossa, sosto ca anche tu?” l à abù dito.

“Ce festide che ei abù: là inze l ea duto scuro, e tanto cioudo” r à dito ra pizoreta, fin che ra soutaa fora da ra panza del loo.

E pò r à dià l cazador a fei vienì fora anche ra nona. Ra veceta ra stentaa a tirà l fiado, ma r ea ancora intiera.

El cazador e ra pizoreta i à fato scentà ‘sò ra nona e i à dà na gota de aga. Dapò de nafré, ra veceta ra s à tornà. “Baretuca” l i à dito chel òn, “a chel lasaron vorae i fei un bel scherzo. Vien con me fin là dal ru: asson da curà su alcuante sasc biei grosc”.

I é ‘sude dal ru, che l vienia ‘sò pede ra ciaseta, i à tolesc su alcuante sassoi a spizon e i à betude inze inze un saco. Canche i l à enpì, i é tornade a ciasa. “Vardà mo ben ce che fejo ades” l à dito l cazador a ra nona e a sò neoda. L à tolesc i sasc, l i à fracade inze inze ra panza del loo e pò l à cojì su duto polito.

“On solo da spetà che sto canaia el se descede. El ciaparà ce che l se merita.”

Ra nona, Baretuca e l cazador i é ‘sude e se sconde inpó na ceja, poco pi in là de ra ciaseta, e i s à betù a spetà. Dapò de nafré, el loo l à scomenzà a reoltà e l s à descedà. “Sacrabolta, cuanto che ei magnà!” l à brontolà. “No cardee che nona e neoda es me restasse sul stomego. Ei propio na lasta, gnanche se aesse magnà sasc inveze de na pizoreta e na vecia … Me farei cuatro pasc fin ‘sò dal ru. Na gota de aga ra me fejarà ben.” Co na gran fadia, el loo s à tirà su del lieto e, co ra mas su ra panza, l à daerto ra porta.

El no n aea fato gnanche tré pasc sun sorei che l no inpodea beleche pi dal pes e dal mal de panza. In chera, l à tirà na gran urlada e l sin é tomà ‘sobas, morto seco.

El cazador, ra nona e Baretuca i ea contente de se r aé caada. L òn l à scorteà alolo el loo, el s à ciarià ra pel su sun schena, l à saludà Baretuca e sò nona e l sin é ‘sù, a vende ra pel al mercà par tirà alcuante sode.

Baretuca e sò nona es sin é tornades a ciasa. Ra nona ra s aea ciapà na scutrida coscita granda che ra no n aea pi gnanche ra fiora, ma i ea vienù na gran fame, e ra i à dito a sò neoda: “Pizora, ‘son inze, vedon ce fijicaries che te m as portà.” Es a paricià ra toura, es a disnà co ra fogaza, el scorzeto e ra fartaia e es sin a beù anche na gota par ra fortuna che es aea abù a ciatà l cazador che l aea copà l loo.

“Nona, r aea rejon mama a me dì de i tende. T inprometo che no i desobedirei mai pi. No me tirarei fora del troi e no scotarei pi ce che disc i loe” r à dito Baretuca.

R à saludà sò nona e r é tornada alolo a ciasa da sò mare che, canche r à sapù ce che i ea capità, ra i à cridà ma dapò ra se r à strucada su e ra r à slecada, beata che ra sò pizora ra fosse danoo a ciasa sana e salva.