Noebel Clinoet da l'Orma

Da Wikisource.
Joan Pitschen Salutz

Indice:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VI.djvu cristianesimo Noebel Clinoet da l'Orma Intestazione 8 agosto 2020 75% Da definire

Capuciner Genesis
Questo testo fa parte della raccolta Rätoromanische chrestomathie
Vol. VI

[p. 351 modifica]

Noebel Clinoet da l' Orma tras Joan Pitschen Salutz. MDCLVII.

[f. 6b] ILG BAP NOS.

Miss a chiantar, in la Notta dalg Psalm 46.

Deis ais nos sciüd e forza.

PAB NOS.

Zernetz.

IN nossas Vrazgiunse,

Nos cours deck pro nos Bap,
Voluains, sco eir tuots bunse
Da tuot temps quai haun fat,
Nos ais quel: meis e teise
Sulet pusaunt vair Deise.

Tuot bœn uain sul da quel.

Quel chi èsch in ils tschèls.
Susch.

Nos Dret Bap, brick in Terra.

Chiatains mo aint in Tschèl.
Tras quai our d’quista S’guerra
Aluains nos Cours pro ell.
La sù chiatains Rapause.
Ils fats dalg Muund sun fause,

Mainans pro tai in Tschèl.

[f. 7a] Fat Song vengia teis Nuon.

Laguin.

Teis Nuom, teis fats e vœlgia.

Ais tuot Songk e perfet.
Ta glœrgia Zainza dœlgia,
Faa ch’nuo tscherchian indret,
Cun Cour, plæds, in tuot fatse.
T’ufferran sù tals trattse,

Ch’teis Nuom vengia fat Songk.

Teis Raginom vengia naun pro Nuo.
Guarda.

Pro Nuo teis Raginomme,

Vengia, o Deis eir quij.

Tras teis plæd e Spiert lomme,
[p. 352 modifica]
Regna in nos Cour frij.

Da qui in Tschél an maina,
Aquaa in glœrgia plaina.

Taij Lauden in ætern.

Tia Vœlgia d’uainta, sco in Tschèl, uschea eir in Terra.
Dardez.

Ta Vœlgia, brick la Nossa.

Da Nuo d’uainta ilg Muond.
Chia tuot quella far possa.
Con teis Spiert giùd zuond.
Sco faun ils teis Songs Aunguels.
D’Ludont vengen me staunguels,

Eir nuo quai fetschan prompt.

[f. 7b] Nos paun diminchiadi da a nuo hoz.

Ftaun.

Nos paun diminchiadije,

Dans hoz e saimperma.
Dintaunt ch’nuo stain aquie.
Ch’nos corp veng sustanta.
Dalg nœs chia nuo ns containten.
Vtruo nos cour nun rainten.

Dependen deck da taij.

Pardunnans nos puchiads.
Scuol.

Puchiads uain Nuo fat blerse,

Vain zuond ùn grond dabit.
Suot tai nos Deis in Tschèlse
Ach chiassans giuo quel scrit
Culg Saunck da teis chiar filgie.
Ach Bap con nuo fa l’melgie.

Per gratzgia ch’nuo d’ruguains.

Sco Nuo pardunain nos debitadours.
Sent.

Quels chia contra nuo fallan

Lains pardunar da cour.
Schabain ch’els ma nun chiallen.

Eir nuo fallain tras our.
[p. 353 modifica]
Surcuor nossa fraschleza.

In taij dans tù fermeza.

Ch’nuo fetschen teis Cumond.

[f. 8a] E Nus manar in prouamaint.

Ramuosch.

Blers latschs anuo sun taisse,

Nuns m’nar in prouamaints.
Satan ha fausas Raijdse,
Milli Sort d’tantamaints.
D’la chiarn, Muond ingianaiuels
D’nuo S’ues èschens tuotts flaiuels.

Saluans con teis ferm bratsch.

Mo Spendrens dalg Maal.
Tschlin.

Mo spendrens da tuot Maale

Dalg Muond Satan Infiern.
Chi nuns nuoschen; partale.
Teis spiert ans fetscha ferms,
Ch’in nuo maal nun S’ragischa.
Zuofflalg dauent sco bischa,

Ch’alg bœn fetschan da Cour.

Parchie teis ais ilg Raginom, la pausaunza, & la glorgia, in æternum. AMEN.
Engadina tuotta.

A chi dens Adurare?

Clamar aint in nos bsœngs?
Auter co ta Bap chiare.
Chi fasch tuot nos astents.
Teis ais ilg Raginomme.

D’pusaunza hasch ilg puomme.
[f. 8b]                   Laud & hunur lapro.
In Tschèl & eir in terra,

La Maar & in Infiern.
Tuot sta suot tia serra.
Eèr, hotz, & in ætern.
Stou tout far teis Cumonde
In quel Creess usche gronde

Ourduart brick S’muantar.
[p. 354 modifica]
Nos Cour con ferm fidaunza,

S’rainta sulet uij d’taij.
Vains qua la Sgùra staunza,
Ch’tù saluasch a tuots faij.
Con quai schi wlains sarare,
Daij fgùr ans fidare.

E dijr AMEN da Cour.

Aqui circa la fidela oratium, pilgia bain cour.

Chia taunter tuot las bunnas oufras, chia Dieu da nuo seis vffauns retscherchia, saija Zainza ingiun dubi, la Principa la deuota e fidela oratiun.

La fidela oratiun, da a Dieu sia debita hunur

1. Chel cunguoscha tuot, nos manglamaints; nos plæds, nos interiurs suspirs da nos cours, bsœng e desideri, bler mèlg co nuo nun sapgian insues.

2. Chel possa quai tuot chia nuo manglain via dalg corp e lorma, eir faar, & ans compartir, taunt co ùn omnipotaint Dieu.

3. Chel uœlgia & vengia eir sgùr ans exudire e far con Nuo, tuot quai chia bœn ais, taunt co ùn gratius Bap, & duardat in sias impromissiuns.

[f. 9a] La fidela oratiun, maina con sai, in ilg cour dalg Christaun.

1. Contschentscha da seis manglamaint. Parchiè nuo giavuschain dün auter, quai chia nuo nun hauain Sves, & bsœng vains da furfngir.

2. Vaira humiltad, auaunt lauta Maiestad da Dieu, a comparair auaunt ell ünna taunt miserabla e pechiadrischa Creatüra.

3. Tscherta fidaunza e Cretta via da Dieu, parchie da chi nuo nuns fidain inguotta, de quel nun ruguainuo eir inguotta.

Eir Circa l’oratiun, uains gronda differentia con Nos papals. Eaus ans nomnan, (quai ch’els sun) hæreticks e dischen, chia in quist poungk, sco in ils auters, sèa nossa Religiun, Nouva, fausa, & inspiada, da zuinglij, Caluin & auters?

Tuœert e forza ans fauni, sco in auters fats, uschea eir in quist prœpi, e que inconter scientia e conscientia.

Considerescha deck la oratiun dalg Bap nos Dschai impa, papals, chi ans ha musa quel mœd da d’urar? chi ha quel comanda da saluar, a la vaira Baselgia & a tuotta seis vffauns? Esai forza Calvinus? u Zvinglius? Mo Naa: mo ilg ës Christus, ilg filg dalg vair e viff Deis, nos Sulet e perfet Saluader. [p. 355 modifica]

Dijdt impa, papals, ès quel mœd da d' urar, ünna Religiun Noua u velgia; vaira u fausa; inspiada da la Lgeut, u amusada da Dieu? Scha quella ais dretta vaira, nun fussiada e da Dieu parschandüda; Sco vuo staij Cuffassar chi sea vschea, scha bain chia vuo fessat incontra stommi. Schi dschainuo, chia quella saia prœpi Nossa, & vschea saia nossa Religiun e Cretta la dretta, vaira velgia, Christiauna, Apostolica & Catholica Cretta. [f. 9b] Vdij impa, meis papals, Nuo dalg Euangelij, nun ns' voluain inlgur auter, in nossas Oratiuns tuottas in fats dalg Salùd, co via dalg ætern, uair e viff nos Deis e Bap Cælestial. Laij sauair la chiaschun? schi udij Cuort e cler nos fundamaint:

1. Parchie, chia Dieu ans ha quai cumanda, con quist clers expres plæds: Clomma Amai in agüd in teis bsœngs Et Eau t' vœlg exudir, & lur deisch amai ludar psal: 50. v. 15.

2. Parchie chia ilg filg da Dieu nos Saluader Christus Iesus ans ha eir uschea amusad: Cura chia vuo ura (disch ell) schi dschai: Bap Nos Luc: 11. 2.

3. Parchie chia ilg Spiert. S. chi ns' maina in tuota vardat, ans muossa alg madeschen; chia nuo dessan clamar Sco amuossa Paulus Rom. 8. 15. Abba BaP. 2.

Quel nos Deis ans ha zainza dubi amusa ad urar indret, sco chi ais ad el plaschaiuel, & a Nuo Salüdaiuel. Nuo dependain da d' el, & urain sco el ans ha comandââ: Chi ans po in quai dar tüœrt? u chi ans voul per quai blasmer u s' almantar chel nun blasma & salmainta in quel mæd eir da Dieu? Da vuo, papals, da vuo, spo Dieu in quist fat appusaiuel almantar, & Nuo dalg Euangelij con Dieu insembel, parchie vuo hauai banduna la funtauna da la vitta, & uai chiaua tschisternas chi nun haun agua ingünna.

Vuo uai banduna ilg Creader, & s' vai vouts in Tschel, pro songs e Sonchias chi nun sun auter co Creatüras. Vuo, uai driza sü Songs e Sonchias a vos plaschair, ils quals auaunt Dieu nun haueiuan forza sanctitad ingünna; & clama quels in agüd in vos bsœngs, ilgs quals sun forza in vffiern, & nun pon giüdar a saisves inguotta, taschair ad auters!

Vuo clama in agüd Songs e Sonchias, in Tschèl ilgs quals ma nun sun stats, niaunchia in terra!

[f. 10a] Vuo Sinsnolgia, e fadt vossas oratiuns, via da d' imagnas, chia vuo uai fat, u fat far ad auters, d' Aur d' Argient, d' bruontz, d' crap, dlain, oder schmaliadas con maun da Crastiauns. Las qualas haun œls, mo nun vezan; uralges mo nun auden; buoquas mo nun tschauntschen; mauns, mo nun palpen; chiommas, mo nun chiaminnan ne pon chiaminar Ne ais alchün [p. 356 modifica] flaad aint in lur vittas. Prœpi quai tuot di(c)s[c]h ilg Psalm. 115. da las imagnas dals paiauns, ilgs quals nun veiuan ingünna Salùdaifla congoscentia da Dieu Dessan Chrastiauns faar sco quels haun fat?

Dijdt impa vuo papals, chi s’ha musa, quel mœd ad vrar? Tschert Dieu brick; ilgs profeets brick; Christus brick; Et ils. S. Apossels eir brick. parchie, quels haun musaa tuot autrangin. Quai parschenda naun dals paiauns. Scha vuo lai plaschair a Dieu, e d’vantar fals, schi Adura, deck alg vair Deis, con nuo insembel e bandunâ quels chi s’muossan autrangin,

parchie chi s' mainan incondemnabels erruos; sco faa vossa Baselgia.



[f. 10b] LA CREADENTSCHA DALS APOSTELS.

La quala ais eir propriamang da tuots quels dalg Euangelij. Et ais sulettamang, la dretta, uaira, Vèlgia e Salüdaifla CRETTA CATHOLICA. Missa a chiantar in la notta, dalg Psalm 31. Eau spraunza nai sün taij Singur, &c.

Engadina tuotta in general.

Eug craij in UN DEIS.

DEck in VN DEIS chia nuo craiain,

Ilg qual ilg Muond, & nuo sustain.
Funtauna da tuot dunse,
Our duart da quel, ingüns predschain.
Quai craien eir tuots bunsse.
Quel ais ün SPIERT d’ætern innaun,
Da saisues, brichia, d’utruo naun,
Ais da partuot praschainte.
Ais inuisibel & tuot poo.
Ilg qual eir tuot uiuainta.
Sco ilg Muond haa dèck ün Sulaij.
El Crastiaun ün orma d’faij.
Vschè Nuo deck ün Deise.
Quel ais dalg tuot sufficiaint
Palg bsœng da tuot ils seisse.
In quel VN DEIS persunnas trais
Ilg plæd da Deis muossa chi ais.

Æternas e perfettas.
[f. 11a]               Ilg Bap, ilg filg, & ilg Songk spiert.
Ingualas zainza lettas.
[p. 357 modifica]
     Nuo quist scret aint in quist Muond,

Chiapir perfet nun pudains zuond.
Ais rasaluad in tschéle.
Cunguoscher ngins lur e giudair,

A quist nos Deis fidele.

In ilg Bap omnipotaint, Creatur dalg tschèl & da la terra.
Zernetz.

     D’La TRINITAD persunna prùma,

Ilg BAP nomnad quel uain adùnna.
Vain dijt omnipotainte.
D’la terra, tschél, eir Creatur,
Tngain pùr bain adimainte.
     Nos BAP uain el per quai nomna.
D’ætern innaun ch’la urdina,
A Nuo par seis vffaundse.
In Tschèl tras Christum ans manar,
Tras gratzgia Nuo & taundse.
     Omnipotaint quel Deis uain dit,
Brick deck chel ha ilg Muond scaffid
Mo eir contùn mantengia,
E rèdscha tuotta quai ch’ais laint.

Aut, bass, & tuot sustengia.

Et in Jesum Christum, seis unigenit filg nos Senger.
Susch.

     In Iesum Chr[i]st uair fîlg da DEIS.
[f. 11b]               Craij eau: Quel ais ilg Senger meis,
Iesus ais meis Saluader.

Christ meis profeet, Raij, Sacerdot,

Sulet meis uair spendrader.

Ilg qual ais Concepijd dalg spiert songk Naad da la vergina Maria.
Lagiun.

     Dalg spiert Song ais quel concepijd,

D’Natùra Deis. Crastiaun ngùd.
In unna deck persunna.
Nuo ch’eiran perss per ns’delibrar
Our d’suot d’tnginna furtùnna.
     In quel temp ch’eira ordinad,

Da d’unna vergina ais Naad.
[p. 358 modifica]
Eira seis Nuom Maria,

O beads Nuo, chia quai sauain,

Ch’ins da Cufort plain quia.

Ha indùrad suot pontio pilato, crucifichiad, mort, sapulid, ijd giuo ad infiern.
Guarda.

     Suot pontz pilat hal indùra.

Ais mort, sulet par nos puchia,
Sùn ilg lain da la crusche.
Et quella saira sepulij,
In ün hüœrt, ch’eira strusche,
     Painas d’lginfiern steiuens patir,
Quellas par Nuo hal stù sufrir,
Quai ais ijr ad infierne.
Chi l’ha fat sùar guotts d’saunck,

Et bragir usche fierme.

[f. 12a] In ilg tertz dij, ais el rasústad sú dals morts, ais ijd sú in ils Tschèls inua chel seza dalg dret maun da Dieu Bap omnipotaint.
Dardetz.

     Finna da qua seis bassamaint,

Huossa uain seis aduzamaint.
In quai ch’lais Rasûstade,
Ed ijd atschél pro l’Bap pusaunt.
Da seis dret maun tschantade.
     Con tuot quai, ais stat daclara,
Zuond suottamis ch’laij ilg puchia,
L infierne Satan proe.
In Tschél ùn Lœ ns’haia pina.

Pro ell; da gnir eir Nuoe.

Innuonder ch’el uain a ngir a iüdichiar, sura dals vifs & sura dals morts.
Ftaun.

     Da ngir da tschél alg guardains ngond,

Sco Nuo craiain eir cufassond,
Iùdisch da tuot ilg Muonde.
Als infidels per condemnar,
Al seis dalibrar zuonde.
     Quel dij als buns zuond allagrus,

Als filgs d’quist Muond zuond stramantus.
[p. 359 modifica]
Parmur dla stramùdada.

Chi uain ad esser in tuots fats

Pro d’tuotta sort d’braiada.

[f. 12b] Eau Craij in ilg songk spiert.

Scuol.

     La tertza in la TRINITAD.

Parsunna ais: disch la vardat
Ilg spiert songk e uair Deisse:
Vn spiert ais ell CVFORTADVR.
In tuots bsœngs, meis, e teisse:
     Songk uain el eir par quai nomnad,
Ch’el ais Autur d’la Sanctitad.
Ch’in Nuo sachiatta tuotta.
Taunt aint ilg Cour co dadour uart

In tuotta nossa vitta.

Vnna sonchia, comùna, Christiauna Baselgia, chi ais ùnna Communiun dals songks.
Sent.

vQuist fundamaint da nos Salùd,

Ais agien d’un pœuel scharnùd
E quels, sun quels chi craien.
In DEIS, BAB, FILG, & ilg SPIERT SONCK.
Sco tuots prus far quai daien.
     BASELGIA ùnna tal Craiains,
Da tuot fidels comúnna dschains.
D’partuot ilg Muond rasada,
Dùra infin la fin dalg Muond.
Pro d’tuotta sort d’braiada.
     Christus sulet ais cheu da quella,
Seis spiert la faa sonchia e bella,

Deck in quella splandura,
[f. 13a]              Ilg uair, perfet cler plæd da Deis,
Pro quella saimper d’mura.

Remissiun dalg puchiads.
Ramuosch.

     Quista BASELGIA ha bain TRAIS.
Fins priuilegis plù co Raijs.
[p. 360 modifica]
Chi sun seis agiens zuonde,

Lùn aunt, lauter, aint in la fin,
Ilg tertz dauo quist Muonde,
     Remissiun dals puchiads seis,
Suruengia quella AVNT da Deis.
Siond sun quel fu(u)[n]dada,
Sulet tras gratzg, elg miert da Christ.

Dalg spiert songk uain Sgùrada.

Rasústaunza da la chiarn.
Tschlin.

     Da la BASELG ilg uair cufort,

La rasùstauntz ais fin la mort,
Vain in la fin dalg Muonde,
La vusch da CHRIST uain a s udijr,
Da partuot strasunonde.
     Ngij meis pitschnets sch’bùtads vffauns,
Vzaa vos cheaus, schladai vos mauns.
Cun maij ngij pro vos DEISE.
Ilgs auters sparten d’Nuo dauent.
Chi s’haun miss taunt in peisse.
     Aint in quel dij, O tü papal
Co uousch ngir larg lur da taunt maal,

Nungiùdont qua plù Messas?
[f. 13b]              Ne pappa, ne pardun da prears,
Quai ais tuot idt in pezas.

     Inuo uousch ijr lur a pagiar,
Par tēis puchiads, dret a t’purgiar,
Nun siond Bargiatœlij?
Ourduart ilg Tschéél ais deck Infiern.
Inu vousch comprar œlij?
     Teis Marchiadauns sun zuond falids.
Tuot ils lur Croms sun eir d’finids.
Ingún quai plü nun sœngia
Sün quai chia tü t’fidauesch taunt,

Ais main ch’ünna fanzœngia.

Engadina tuotta insembel, fa la conclusiun & disch:
Et la vitta æterna. AMEN.

     Dauo ch’quist Muond ha ünna fin.
Hauair la vitt æterna ngin
[p. 361 modifica]
Sü in Tschéél pro nos Deisse

Pro Christus e tuot seis tscharnüds
Fidels, & Aunguels seisse.
     QELLA ilg Bap, ns’ha ordinaa
Et ilg seis filg permeritaa
El’spiert songk quai inseigla
Aint in nos cours: La cretta faa
Nuo sgúrs da quella zeigla.
     Alg prétsch sgür quella da surfngir,
Da d’ùn ch’ais DEIS quai steiua ngir.
Perfet par esser zuonde.
Sco nir ùn vair nett Chrastiaun,

A Deis par far avuonde,
f. 14a]                   Ourduart ilg filg da Deis, CHRISTVS,
Nun ais chiatad ne ün ne plüs,

Chi maa haien quai fatte.
Parmur da quel, ans vain sulet,
La vit æterna datte.
     La Cretta uair CATHOLICAA:
Ais quista stat, e saimper staa,
Finna la fin dalg Muonde.
S’fenda ilg pap u papalins,
Schais quella nossa zuonde.
     Quist és usché quella DOCTRINNA:
Chi uain pradgiad in Engadina
Nossa Religiunne.
Quella cufessa pitschn e grond.
Iminchün chi ais bunne.
     Quista sulet ais nossa CRETTA.
Chi ais eir dals Apostels statta.
Nun vain müdad ün tüttel,
Vn chi voul drjr auter co quai,
Ais sgür ùn grond daschûttel.
     Cuntuot nun polla ngir dit NOVA.
Ne cun vardat po ngir fat prouva.
Chia quaij saij la vardade.
Alg seis principi uain da Tschéél
Dür in æternitade.
     La nun uain naun da Jon Caluin,

Mo ais ilg cler, nett plæd Diuin.
[p. 362 modifica]
Nun ais eir Lutherauna.

Musada ais da quels, sco d’Nuo,
Ais sgür Doctrinna sauna.

     Huossa dij naun meis papalin.
[f. 14b]              Chie sasch dijr da nos ngadin?
Ans vousch d’cheu condemnare,

Con ans trametter in infiern,
Et our dalg Tschéél sarrare?
     Nuo tngain pauck quint d’teis iüdichiar.
Amuo blear main d’eis condemnar,
Nun dependain da taije.
Mo deck da CHRISTVS nos SINGVR.
Quai dschains con tuotta faije.
     Quel Nos singur las clafs dalg Tschéél
Haa: po sarar, e dafrir ell.
Vains quâ ilg Nos recuorse
Pro saij hal impromis dans mnaar.
In Tscheel, tras sas duluorse.
     Viond vos pappa el las clafs,
Pro ilg vos tscheel, schi eschet brafs.
Nun vaij dubij da QVELLE.
A Nuo nun lasch el antrar aint,
Idt pür Vuo aint pro ELLE.
     Quel tschéél s’vulains laschar avuo,
Mo quel da Christ laschans a NVO.
Parchie usché stou esser
Par da plü fats ilg vos ais vnal.
Cumpralg pür Zainzincrescher.
     Ilg pretsch palg Nos chia NVO stain daar
Sch’nuo dessan aint in quel antrar,
Ais gia dalœng Numbrade.
CHRISTVS ha tuot quai fat per NVO.
Elg tschèèl ns’hal congüstade.
     Fain usche la conclusiun
Con quaista cler CONFESSIVN.

Ch’Nuo sean la BASELGIA.
[f. 15a]              Da CHRISTI ilg vair filg da Deis.
Tuots srits in sia zeigla.

     Cumbain ch’nuo èschen pechiaduors,

Subgiets a da plü sort d’Erruors.
[p. 363 modifica]
E grond infirmitadse.

Craiains in Deis, Bap Filg, Songk, spiert
Chi ns’vengen pardunadse.
     Quai ils Apostels, ns’haun mussa,
E da partuot ilg Muond pradgia,
Sco eir tuot Vair Ductuorse.
Quai ais pür sgùr chia Crair aqueus
Nun po esser Erruorse.
CVNTVOT o Iesu Nos singur,
Nun ns’bandunar qui, ne inlgur.
Cun teis spiert ans cuforta.
Dafendans d’Satan e d’uot maal,
Aunt, & eir in la Morte.
     Mantengia tù Nos Engadin,
Cun teis bun spiert e pled Diuin,
Ens maina bot pro taije.
Aint in teis song aut Raginom.
Senger exaudans quaije.
     Ach fans Tü quai per tij amur
Ataij auda glœrg & hunur.
In tuot æternitade
Pro taij mantengans fin la fin.

Cun quai wlains vair Sarade

AMEN AMEN.