 |
Questa pagina è ancora da trascrivere o è incompleta. | |
Landrichter Peter Antoni de Latour 691
croda en l' epoca dell' uniun della Rhäzia cun la Helvezia, ei stau de speziala importonza per sia cariera politica. In figl dellas alps rhäticas, in montognard furius sco las bovas e lavinas denter las qualas el fuva cerschius si: desiderava el ina libra, independenta Rhäzia, della quala el carteva, ch' ella fussi en tuts riguards possenta avunda per seconserver e 5 sesvillupar independentamein En consequenza de quels principis fuva el in incarnau inimitg della Helvetica. Cun las armas enten maun ha el battiu enconter quella, marschont 1798 cun ses Sursilvans tochen Domat enconter las armadas de Loison.
Dil temps della Helvetica et ils emprims ons della mediaziun steva il 10 giuven Pe(r)ter Antoni ferm seraus vid il pievel, al qual la nova republica plascheva aschi pauc sco ad el. Igl on 1807 compara el per l' emprima gada sco mistral della Cadi en il cussegl grond. En quella auctoritat, en la quala el ha represesentau siu cumin 25 ons, haveva el plaun e plaun acquistau ina extraordinaria influenza, schia ch' ins auda eunc oz il di, 15 ch' el havevi ils deputai della ligia grischa vid ina corda. Igl on 1809 ei el vegnius bundsstatthalter e 1813 passa el en il cussegl pign sco landrichter. … Sco enconoschent setractava ei giest de quei temps per la definitiva uniun della republica rhätica cun la confederaziun. En uniun cun auters energics caracters sco Rud. Salis, barun Heinr. Salis, regens Putscher e 20 plirs auters, ha Latour cargau il tgamun della partida anticonfederala. In dils pli extrems acts de sia activitat ei l' insurecziun dils purs della [val] Surses stada, ils quals ein tras sia influenza compari a Cuera, et han sforzau il cussegl grond de puspei introduir la constituziun ch' existeva avon 1792, d' anullar tuttas convenziuns fatgas cun la confederaziun, pia de restabilir 25 la veglia independenta republica rhätica.
Quest conclus provocaus tras la forza, incommensuraus allas relaziuns, sbittaus della possenta e numerusa partida confederala, ei malgrad l' energica opposiziun de Latour e sia partida, puspei vegnius dismess, e la Rhäzia ei sco cantun Grischun daventada in commember della confederaziun svizzera. 30 Per raschun che la contrapartida de Latour haveva il surmaun, e per raschun che quella saveva, che quel fussi in perigulus inimitg della situaziun nova, ei el era per in entir deceni buca vegnius elegius pli en las superiuras auctoritats cantonalas. Plaun e plaun ein las hostilitats poli[ti]cas e personalas … secalmadas; vid ina independenta Rhäzia saveva era Latour buca 35 patertgar pli, et aschia ei era el silmeinz dadoravi sereconcilaus cun las relaziuns novas. Igl on 1823 ei el puspei passaus en il cussegl pign; era ils ons 1825, 28, 31 e 36 ei el staus commember de quella auctoritat. En autras auctoritats cantonalas ha el luvrau quasi senza interrupziun tochen ils emprems quaronta ons. En la Cadi ei el tochen sin quei temps staus 40 il factotum. Sut il titel „Sia Sabientscha“ godeva el leu in general credit, il qual el ha manteniu tochen tier ils viriveris dil „Sonderbund“. Che la nova confederaziun plascheva ad el eunc mender che la veglia, capescha
