Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/1397

Da Wikisource.
2769 ususfructus ut 2770

2769 ususfructus

B) parkie.: 1) commercio CON Persone, pra- tica, dimestichezza, a) tra amici, compagni : domesticus usus et consuetudo, Cic.: conjun- ctus magno usu familiaritatis, Cic.: inter nosmet vetus usus intercedit, Cic.: quocum (cam Volumnio) mihi est magnus usus, Cic.: cum M. Fabio mihi summus usus est, Cic. b) commercio carnale, Tibull. ed Ov. 2) come t. t. giurid.: a) usus et fructus, usus fructus- que, usufrutto d'una proprietà altrui, usus enim ejus fundi et fructus, Cic.: horum usus fructusque, Sen.: usus fructus omnium bono- rum, Cic. b) uso che crea il diritto di pos- sesso, usufrutto, nella locuzione, usus et auctoritas 0vv. usus auctoritas, V. auctoritas n° I,1, 2.

II) trasl.: 1) uso = esperienza pratica, pratica, usus atque exercitatio, Cic.: amicitia, quam nec usu (empiricamente) nec ratione (razionalmente) habent cognitam, Cic. habere magnum in re militari ovv. in castris usum, Caes.: habere usunì belli, Caes.: nullius usus imperator, Caes. 2) utilità, utile, levis fructus, exiguus usus, Cic., magnos usus affert ad na- vigia facienda, Cic.: esse usui civitati, Cic.: alci prius oneri quam usui esse, Sall.: magno usui esse, Cic.: ex usu esse, Cic. 3) 27 neces- sario, necessità, bisogno, a) generic.: usus pro- vinciae, Cic.: usus vitae necessarii, Cic.: quae belli usus poscunt, Liv.: qua quemque suorum usuum causae ferrent, Liv. b) usus est 0vv. usus adest ovv. usus venit, si fa sentire la ne- cessita (il bisogno), è necessario, fa bisogno, @) usus est, x) assol.: si quando usus esset, Cic.: de ceteris studiis alio loco dicemus, si usus fuerit, Cic. 83) co/l’abl.: si quid erit quod extra magistratus curatore usus sit, Cic.: na- ves, quibus consuli usus non esset, Liv. yY) con ut e dl cong., an quoiquamst usus homini se ut cruciet (ma v'è alcuno a cui sia utile èl tor- mentarsì 2), Ter. heaut. 81. dè) collinfin., non usus factost mihi nunc hunc intro sequi, ora non ho bisogno di seguirlo dentro, non c'è bisogno ch'io gli vada dietro, Ter. Hec. 327. 8) usus adest, asso/., ut equites Pompe- janorum impetum, cum adesset usus, susti- nere non possent, Caes. b. c. 3, 84, 4. y) usus venit, p. es. sì usus veniat, Caes. c) usu venit (falso evenit), viene per necessità = si fa sentire necessariamente (realmente, comune- mente), accade, avviene necessariamente (real- mente, gencralmente), si presenta necessuria- mente (realmente, comunemente), accade, 0c- corre, quid homini potest turpius usu venire ? Cic.: mihi usu venturum non arbitrabar, ut etc., Cic.: haec de Vercingetorige usu ven- tura, Caes.: causam sibi dicendam esse sta- tuerat jam ante quam hoc usu venit, Cic.: separato, quod usu memorià patrum venit, Cic. — Arcaico, cesus, Cic. de legge. 3, 10.

Gsusfruetus, ùs, m., V. usus 2° 7, B, 2,2.

ŭt, forma origin. ŭtī, avv. e cong., I) avv.: A) (come ἵνα) come avverbio di luogo, dove, Catull. 11, 3; 17, 10. Verg. Aen. 5, 329. Ov. met. 1, 15.

B) per indicare il modo, in cui appare una data condizione, in quel modo, in quella guisa, come, 1) per indicare il rapporto d’una condizione con un’altra, come, a) assol.: Ciceronem et ut rogas amo et ut meretur et ut debeo, Cic.: perge ut instituisti, Cic.: homo demens, ut isti putant, Cic.: facilius est currentem, ut aiunt, incitare, quam commovere languentem, Cic. b) coi correlat. sic, ita, omnia sic constitueram mihi agenda, ut tu admonebas, Cic.: ut optasti, ita est, Cic.: ita ut res sese habet, narrato, Ter.

2) nell’enunciare paragoni, a) quando due concetti vengono confrontati l’uno coll’altro, per lo più con uno dei correlat. sic, ita, item, così... come, sic, ut avus hic tuus, ut ego, justitiam cole, Cic.: uti initium, sic finis est, Sall.: ut ille solebat, ita nunc mea repetet oratio populi origines, Sall.: non item in oratione ut in versu numerus exstat, Sall. b) quando due concetti vengono addotti l’uno accanto all’altro come equivalenti, come... così pure, così bene... come pure, ut cum Titanis, ita cum Gigantibus, Cic.: ut credere, ita malle, Liv. c) quando vengono congiunti l’uno coll’altro due concetti, di cui l’uno viene ammesso accanto all’altro, sebbene ciò non si dovesse aspettare, come... così, Saguntini ut a proeliis quietem habuerant... ita non nocte, non die umquam cessaverant ab opere, Liv.: ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse quis non videt? Cic. d) nell’espressione: ut quisque col superl.... sic o ita col superl., quanto più... tanto più, quanto... tanto, ut quisque est vir optimus, ita difficillime esse alios improbos suspicatur, Cic.: ut quidque primum gestum erit, ita primum exponetur, Cic.: preceduto da ita, colendum esse ita quemque maxime ut quisque maxime virtutibus erit ornatus, Cic.: senza ita, facillime ad res injustas impellitur, ut quisque altissimo animo est, gloriae cupiditate, Cic.: senza ita unitamente al superl., ut quaeque retro etc., Liv. 30, 10, 17. Quando nella proposizione principale non si trova alcun superl., ut quisque col superl. serve a mettere innanzi separatamente ad uno ad uno e successivamente gli oggetti che vengono mentovati nella proposizione, corripitur flammis ut quaeque altissima (est) tellus, Ov.: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae objectus, Liv.: ut quisque aetate antecedebat (== maximus erat), ita sententiam dicebat, Cic. Si trova anche tanto nella proposizione principale quanto nella secondaria un altro grado, major societas est, ut quisque proxime accederet, Cic.: uti longe a luxuria, ita famae propior, Tac. e) nella locuz.: ut quis col compar. o posit., secondo che, in quanto... così, ut quis districtior accusator, velut sacrosanctus erat, Tac. f) in giuramenti ed asseverazoni, come è vero che, come io desidero che e sim., ita vivam, ut maximos sumptus facio, Cic.: sic me di amabunt, ut me tuarum miseritum est fortunarum, Ter.: ita mihi meam voluntatem comprobet, ut ego accepi, Cic.

3) per dare una spiegazione dichiarativa, come, Cicero ea, quae nunc usu veniunt, cecinit ut vates, Nep. Quindi anche per dare una norma, secondo cui deve venir compreso un giudizio pronunciato: ciò accade, a) mediante un sostantivo od aggettivo congiunto come apposizione, come, siccome, per, laeti ut