Pagina:Teofrasto - I Caratteri.djvu/48

Da Wikisource.

il filosofo teofrasto

prima che tu la sposi. Eppure, bisogna che tu guardi sempre quel viso e che sempre tu dica che è bello, affinché non creda, se mai tu guardi un’altra, che lei non ti piaccia. La devi chiamar signora, il suo compleanno lo devi festeggiare, devi giurarle che desideri la sua salute e ch’essa ti sopravviva, devi far cortesia alla sua nutrice, alla cameriera, al cameriere particolare, al servo che lei si è allevato, all’accólito belloccio, al suo amministratore impomatato; all’evirato... eunuco».

Primum enim impediri studia philosophiae nec posse quemquam libris et uxori pariter inservire. Multa esse quae matronariom usibus necessaria sint, pretiosae vestes, aurum, gemmae, sumptus, ancillae, supellex varia, lecticae, et esseda deaurata. Deinde per noctes totas garrulae conquestiones: illa ormatior procedit in publicum; haec honoratur ab omnibus, ego in conventu feminarum misella despicior. Cur aspiciebas vicinam? Quid cum ancillula loquebaris? De foro veniens quid attulisti? Non amicum habere possumus, non sodalem: alterius amorem, suum odium suspicatur, si doctissimus praeceptor in qualibet urbium fuerit, nec uxorem relinquere, nec cum sarcina ire possumus. Pauperem alere difficile est; divitem ferre, tormentum: adde quod nulla est uxori electio, sed qualiscumque obvenerit, habenda. Si iracunda, si fatua, si deformis, si superba, si fetida, quodcumque vitii est, post nuptias discimus; equuus, asinus, bos, cants, et vilissima mancipia, vestes quoque et lebetes, sedile ligneum, calix et urceolus fictilis probantur prius et sic emuntur: sola uxor non ostenditur, ne ante displiceat quae ducatur. Attendenda semper eius est facies, et pulchritudo laudanda: ne sti alteram aspexeris, se existimet displicere. Vocanda domina, celebrandus natalis eius, iurandum der salutem illius ut sit superstes optandum; honoranda nutrix eius, et gerula, servus patrinus, et alumius el formosus assecla et procurator calamistratus, et in longam securamque libidinem exsectus spado... E altre cose aggiunge Teofrasto che sono squisitamente dette nel latino di Girolamo; a che sarebbe troppo lungo ripeter tutte, e fuor di luogo, qui dove a noi preme soltanto rilevare come fresco e vibrante dovesse essere il dettato teofrasteo di questo opuscolo sul matrimonio, e come richiamino allo stile dei «Caratteri» le que-


40