Pagina:Berchet, Giovanni – Poesie, 1911 – BEIC 1754029.djvu/329

Da Wikisource.

12. E dolce i templi vagheggiar’ del cielo. Vitale áeris auras volvere in ore licere, et coeli tempia tueri. (T. Lucretius Caro, De rerum natura , lib. vi). 13. Della latina donna regale. — «Iam Messalina facilitate adulterorum in fastidium versa, ad incognitas libidines profluebat» (C. C. Taciti, Annales, liber 11). Intravit calidum veteri centone Inpanar, et cellam vacuam atque suam; tunc nuda papillis constitit auratis, titulum mentita Lyciscae, ostenditque tuum, generose Britannice, ventrem. (I. Iuvenalis, sat. 6). 14. Clodio menti gonnella. — C. G. Cesare fece divorzio da Pompea, «adulterarti opinatus a Publio Clodio, quem inter publicas ceremonias penetrasse ad eam muliebri veste tam constans fama erat, ut senatus quaestionem de pollutis sacris decreveril-» (C. Svetonius, in Caesare, capo 6). 15. A violar di Bona i penetrali. — I riti di Bona si celebravano ne’ ginecei, né vi poteva intervenire uomo alcuno. Sacra Bonae maribus non adeunda deae. (Tibull., lib. 1, elegia 6). «Cornelius Labeo... eamdem esse Bonam deam et terram, ex ipso ritu occultiore sacrorum doceri posse confirmat» (Macrobius, Saturnalia, lib. 1, cap. 12). 16. O fortunati... vostr’alme. — Tisbe, veduto morto il suo carissimo Piramo, ... optato pectus mucrone sub imum incubuit ferro, quod adhuc a caede tepebat. (P. Ovid., Metamorph., lib. iv). 17. E la divina morte. — «I lacedemoni poi hanno de’ tempii non solamente al Timore, ma anche alla Morte» (Plutarco, Vita di Cleomene ). «Vicino alle statue di Pausania [a Sparta] vi è quella di Venere Ambologera, dedicata per oracolo; anche il Sonno e la Morte vi hanno i loro simulacri» (Pausania, nella Laconia, capo 18). Multa boum circa mactantur corpora Morti, setigerosque sues, raptasque ex omnibus agris in flammam iugulant pecudes. (Virgilius, Aeneid., lib. n). Ecco tempii, simulacri, sagrifici alla Morte fatta divinitá; e divinitá benefica, s’egli è vero che «ex omnibus bonis, quae homini tribuit natura, nullum melius tempestivi morte» (C. Pljn., Naturalis historia, lib. xxviii, cap. 1). G. Berchet, Opere - 1 .