Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VII.djvu/219

Da Wikisource.

Historia Rætica 205

Ls Vultlinas-chs interim scrivan in Helvetia e a tuots ls princips d Italia (schi, vain eir dit, chi’els hagien tramiss a Bergamo [p. 77] lur mess pro ls regients venetians, inua els pero fuon pauc accets) s gloriand dal crudellissem mordaretsch. A Roma venn tramiss Pater Ignazi, capucin, l qual l prüm tschantschet à Lugan, in Helvetia, cul nuncio apostolic Sarego. Da la, die 16. Augusti, giet el à Roma pro l papa, chi’el excus(s)as, l fat e procuras da turnantar la Valltellina al rescovo Cuoiro. Chia l papa nun hagia approbà l mordaretsch e violentas actiuns, ha Ignaz istess quai requaintà al D. Fortunat Sprecher. Siond eir alchiün temp dapo ngü in Roma Jacob Paribell, intem, dapo quel, Joann Ant. Pravicin, arcipret da Sondre, cu l preir da Caspan, refereschen alchiüns, chia l papa al Pravicin et als auters hagia improvà quella violenza et dumandà inter auter, perchie eir els nun hagien quel fat l prüm laschà a savair al sez apostolic, siond, sco els dischen, ch’i eira da far per la religiun. Mo chi’els s hagien excusads, ch’i fuossen stats sainza dubit alchiüns cardinals da factiung francesa e venetiana chi havessen manifestà l fat. Els tramaten pro l arciduca Leopold ad Horazi Torello, ün jesuiter vultlinas-ch. Pro l duca da Savoia tramaten els a Joann Abundi Venosta, jurist, chi eira stat podestà ad Eporedia in l domini dal Piemunt. Mo quel gienerus(s)is[s]em princip, l qual agia lhura provideiva à chie riva quella gieneratiun [n]giss, schi nun s adegnet el taunt brich a l tadlar. Schi chi venn eir miss in stampa ün public scrit, l prüm stampà à Milan e dapo adampchià in Giermania, cun quaist titel: „Ragiuns e motifs dal cus[s]aigl fat dals Vultlinas-chs contra la tirannia dals Grischuns et heretics“. Inua, masdont els aint bleras chiaussas faussas e plainas d invilgia, plaunschan els dall’oppressiun dalla religiun catholica, per causa dals moings eisters sc[hi]atschads e dals jubileos et indulgientias prohibidas, item dalla grond’injüstia in caus[s]as civillas, et criminallas, pustüt dals tribunals da Tusaun (qua vain eir fat mentiung dalla mort dal arcipret da Sondre) e da Tavau, suponind, ad els esser stat licit da ngir a quels consaigls, pustüd siond chia ls Vultlinas-chs sung suotaposts als Grischuns, brichia taunt co vairs subgiets o vasals, mo sajen plü bod lur conföderats, sco eir dallas capitulatiuns [p. 78] appara; et haviond ls Rhætiers diminui eir al vescovo da Cuoira da sia possanza. Lhura metten els pro, chia ls Vultlinas-chs, quai chi’els fin qua haun fat, hajan els fat cun consens, voluntà, et cus[s]ailg da la meldra part dals Grischuns, e citeschan capitullatiuns inspiadas et suotamissas A° 1513 ad Ilanz in publica dietta, tratadas inter l vescovo da Cuoira et las 3 Lias e dits Vultlinas-chs, dschond, chia ls principals puncts da quellas s possa chiattar à Cuoira in ls archivis e cancellaria.