Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VIII.djvu/615

Da Wikisource.

Predgia festala 605

il mez da communicaziun il plü efficace, cha spiert uman cognuoscha, non ais inguotta main ed inguott’oter, co ün valent pass inavant in quaista direcziun — vers quaista mira; üna peidra principala nel edifizi da sviluppaziun plü generala, plü sgüra, plü libra della populaziun engiadinaisa in Engiadina. Ed uossa domandain: Sarà eir in quaist pass la benedicziun del Segner, sco ella ais statta cun noss antenats? Tants da quels convaschins, chi aman cordialmaing lur vallada, temman, cha que non saja il cas, cha costüms esters, sovenz main buns e main pürs, intran, temman cha intra ün’agitanta chatscha zieva il mammon, servilismo viavant ils portadurs da tal — insomma, cha l’Engiadina non sarà plü la veglia, solida Engiadina.

Ad ais tschert, diletta raspada, cha intran eir elemaints zuond esters e contraris a nos möd da pensar e da resentir, tendenzas brich adequatas al spiert ed al cour dell’Engiadina. Que non poderans tschertamaing brich impedir, ma que cha podains ais: conservar e dar saimper nova forza e vita al bun spiert, alla buna vaina, cha ils antenats ans han acquistà e relaschà. Dain forza e vita a quel, usche cha el s’imprima als elemaints inadequats e suottametta quels al bön.

Ün spiert da solida lavur inspiraiva ils vegls, avain nus dit. Scha nus l’avain amò, schi renovain hoz la lia con quel e tgnain be davent da nus oravant tuot il spiert laschantiv, il spiert da non reala lavur, il spiert da lotteria nella lavur, schi, sforzain a tai eir tuots elemaints contraris e’ ns preservain da servilismo, ans conservain independenza individuala. Perche in tal spiert füt Dieu eir con ils antenats, perche Dieu ais il spiert da reala, solida, plana, consecutiva — be pass per pass progredienta lavur. In istess temp animaiva noss babuns ün spiert d’eroica resoluziun, avain nus dit. Fain lia eir con quel, eu craj, cha qualchosa da tal ais amo avant man — tschertas resoluziuns praisas nels ultims ans testifichan que. Lontans da tuotta vana speculaziun e da tuotta tentativa sainza testa e fondamaint, tendain vers ün’ota, nöbla, güdiziusa mira, con tuotta forza, con interas trattas: in tal spiert ais Dieu, al curaschus güda Dieu.

Con il spiert da solida, reala, ma eir resoluta, curaschusa lavur as collia assaimper ün spiert da modestia e simplicità. Eu ha remarchà viavant co cha tants da noss antenats han lavurà con success e’ s han adozats a florizanta benestanza. Els avettan pro que continuamaing occasiun da gnir in contact con il plü grand luxo. Il bel füt, ch’els savettan conservar ün spiert democratic, modest, simpel, chi resguardaiva ogni lavurius, real crastian sco pari infant del creatur, degn d’esser onurà e respettà. Dain hoz nova forza e punta a tal spiert, tgnain insembel a dar nova