Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VIII.djvu/89

Da Wikisource.

Als seis convaschins da Schuls 79

Familias, & facoltads, pativen fams, guerras, & pestas etc. — Qual da nus Politics in huossa fuoss usche religius, [p. 13] usche Patriot, usche constant usche sabi, & scient da dispitar cun ils plü eleterâts Prers catholics papals, supra Dogmas da Religiun, & tras la S. Scritüra, & lur saun inclet ils covenscher? far splendurir üna glüm, sco haun fat avant temp ils saimpels Baurs, il Sigr. Travers in Samaden, in Süs il saimpel Coluoster, in Fetan il Vulpio, & our sur Munts il immortâl Aihorn da Flæsch. — Leain nuo üna quantitá da bels cudeschs religius, Cathechisems, Historias, Poesias, insomma üna quantitâ da similas bellas ouvras concepidas, & fat stampâr dils velgs, sco di simil autra quantitâ da documaints in scrit, d’ogni sort materia concepits sublimamaing con terms, & pleds expresivs, positivs, jüsts, & civils: ils nos Protocolls da Dretüra & Commün tgnüts con exacteza, ch’ingiün in huossa in nos Commün ais habil di concepir da similes Scritüras. Presaintamaing ne in stampa ne in scrit non compara ingiünas da similes ouvras [p. 14] in nos’Oengadina — ingio chia nellas autras parts del Canton, & eisters pajais, chi s’avauntzen plü co nuo nel savair, ais qua vi’ e plü compars ouvras sublimas à glüm del publico, tant per l’instructiun della Religiun, co per autras scientias, & arts. — Che ais il motiv da quest nos star, & tour inavo dels auters Compatriots? — La pitschna cognoschenscha, & dalet pro il belg & bön. — Guardain be quanta vergognia ins faun in quest cass nos convaschins ils pouvers Tirolers, chi non sun auter co sclavs, & suddits; non ostante s’haun usche avantzats nellas scolas Commünas, chia ogni pitschen infant d’ün dels plü pouvers Baurs da Nauders presentamaing ais in cass da leer, & scriver, è far quint, melger di quai chi saveiven, & saun præsaintamaing ils velgs Gerichtsschreibers, velgs Anvolts, ils velgs Vorstehers — quals tuots per lur affars haviand da præsentâr avant qualchün in scrit faun saimper scriver [p. 15] per lur infants, non saviand els usche bain concepir ne scriver. — Scha subgiets per usche dir sclavs s’haun savü, & podü usche bain avantzâr, schi quant ma plü puo & sto far chi voul esser liber nel dar seis parair in public, & privat, accio non haja da depender baut d’ün baut del auter. —

Und pled eir supra quels chi practican our d’ Patriâ, — Quant necssari ais per quels, ch’els avant da partir da chiasa lur, sajen bain informâts nels vair principis dellà lur Religiun, nel oblig chia els haun vers lur Genituors, Patria, & vers ogni auter Crastian, sapgian bain scriver, & far quints. Sch’els quest tant saun, taunt plü algrezgia, à consolatiun poun spettâr di els lur Genituors. Sgüramaing non haun quels temma chia lur infants croden gio della lur vaira Relligiun, metten in schmanchianza lur oblig vers ils Genituors, ne Patria, ne pür vegnen fats da tort in lur affárs da Comerzi, saviand svess quels essequir, & scha bsöng