Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/231

Da Wikisource.
437 circumlitio circumsedeo 438


circumlitio, onis, f. (circumlino), tinta, colore, che si sapeva dare al marmo, spalmandolo con cera ed olio, Sen. ep. 86, 6.

circumlocutio, onis, f. (circum e loquor), circonlocuzione, Quint. ed a.

circumlucens, entis (circum e luceo), che splende intorno, trasl.: fortuna, Sen. ad Marc. 2, 5.

circum-luo, ere, bagnarc intorno, tergum ac latera insulae (del Reno), Tac.: quo (mari) pars (arcis) circumluitur, Liv.

circumlustrans, antis (circum e lustro), che illumina intorno, Lucr. 5, 1435.

circumlúvio, onis, f. (circumluo), distacco di un tratto di suolo in forma d’isola, avvenuto per il continuo penetrare e rodere delle acque di un fiume, circumluvione, plur., in Cic. de or. 1, 173.

circum-mitto, misi, missum, čre, mandare intorno, Caes. e Liv.

circum-mūgio, ire, muggire intorno, alqm, delle vacche, Hor. carm. 2, 16, 33 e sgg.

circum-munio, ivi, itum, īre, cingere all’intorno, for ificare, spec. con muri ed opere di fortificazione, Caes. ed a.

circummunitio, onis, f. (circummunio), circonvallazione, il chiudere attorno una città, opere d’assedio, opere di circ., Caes. e Auct. b. Hisp.

circum-navigo, ävi, äre, navigare attorno, circumnavigare, sinus Oceani, Vell. 2, 106, 3.

circumpădānus, a, um, che si trova attorno al Po (Padus), Liv. e Plin.

circum-penděo, ere, pendere intorno, Curt. 8, 9 (32), 24.

circum-plaudo, ere, accogliere con applausi da ogni parte, alqm, Ov. trist. 4, 2, 49.

circumplector, plexus sum, plecti (circum e plecto), abbracciare intorno, trasl. = cingere, circondare, domini patrimonium circumplexus quasi thesaurum draco, Cic.: eas (conjunctiones) undique, raccogliere, tenere insieme, Cic.: collem opere, trincerare all’intorno, Caes.

circum-plico, ävi, ätum, äre, avvolgere, avvincere, avviluppare, alqm, ovv. alqd, di serpi, ecc., Cic. ed a.

circum-pono, pusúi, positum, ére, mettere, porre attorno, col dat., Hor., Tac. ed a.

circumpotatio, onis, f. (circum e poto), il bere in giro, il bere al banchetto funebre, Cic. de legg. 2, 60.

circum-quaque, avv., tutto all’intorno, Aur. Vict. de or. gent. Rom. 17, 6.

cireumretio, ivi, itum, ire (circum e rete), irretire intorno, trasl., alqm, Lucr.: te circumretitum frequentia populi Romani esse video, Cic.

circum-rodo, rosi, ere, corrodere intorno, escam, Plin.: trasl., dudum enim circumrodo, quod devorandum est, mastico a lungo, ciò che debbo pur in fine sforzarmi a dir apertamente, Cic.: qui dente Theonino cum circumroditur, morso dal dente di Teone (oltraggiato), Hor.

circum-saepio, saepsi, saeptum, ire, circondare, cingere, corpus armatis, Liv.: stagnum aedificiis, Suet.

circum-scindo, čre, stracciar di dosso ad alc. gli abiti, lacerare intorno, del littore, Liv. 2, 55, 5.

circum-scribo, scripsi, scriptum, ĕre, circoscrivere, segnare, tracciare intorno, definire, delimitare per mezzo di una linea, I) in gen. 1) propr.: lineas extremas umbrae, Quint.: alqm virga ovv. virgula, Liv. e Cic. 2) trasl.: a) limitare, segnare, fissare, determinare, orbem, Cic.: exiguum alci vitae curricu culum, Cic.: alci quasi c. habitandi locum, Cic.: ante circumscribitur mente sententia, la mente concepisce il pensiero in maniera precisa, Cic.: nullis terminis jus suum circumscr. aut definire, Cic. b) limitare, restringere, a) ogg. mater.: corpus suum et animo locum laxare, Sen.: dolorem, paralizzare, Sen. B) di pers.: alqm, Sen. nat. qu. 5, 1, 3: alqm alqa re. Cic., Phil. 6, 3, 5: partic., segnare ad un magistrato i limiti da non oltrepassarsi nell’esercizio delle sue funzioni, tribunum plebis, Cic.: praetorem, Cic. c) con parole, definire, determinare, rem simplicem assumpta elocutione, Cornif. rhet. 4, 43. d) prendere nelle reti, irretire, a) = ingannar con parole, fallacibus et captiosis interrogationibus circumscripti atque decepti, Cic. 3) = imbrogliare, adulescentulos, Cic.: ab alqo HSIOOO circumscribi, Cic. e) eludere, frodare, testamentum, Plin. ep. f) palliare, sacrilegium facetis iocis, Justin. 39, 2, 5. II) partic., chiudere tra parentesi e quindi trasl., escludere, scartare, allontanare, separare, eas sententias, quas etc., Cic.: genus hoc aratorum (cioè dagli altri pro cessi), Cic.: omne tempus Sullanum ex accusatione, Cic.

circumscriptē, avv. (circumscriptus). in modo preciso, a) generic.: c. complecti singulas res, Cic. b) come t. t. di retor., con stile bellamente arrotondato, c. numeroseque dicere. Cic.

circumscriptio, onis, f. (circumscribo), circoscrizione, definizione, delimitazione, 1) propr., concreto: a) cerchio, tracciato, ex illa circumscriptione excedere, Cic. b) circuito, terrae, Cic. 2) trasl.: a) definizione, temporum, Cic.: verborum, Cic.: onde concreto (come t. t. di retor.), periodo, Cic. or. 204. b) irretimento, a) inganno per via di parole (anche al plur.), Sen. B) sopruso, frode (anche al plur.), adulescentium, Cic.

circumscriptor, oris, m. (circumscribo), ingannatore, frodatore, Cic. e Sen. rhet.

circumscriptus, a, um, partic. agg.(circumscribo), circoscritto, trasl., a) arrotondato, conciso, ambitus verborum, Cic.: brevis et circumscripta quaedam explicatio, Cic. b) conciso, di oratori, circumscriptior, Plin. ep. 1, 16, 4.

circum-seco, sectum, äre, I) tagliare intorno, alqd serra, fare con una sega un buco rotondo in q.c., Cic. II) partic., c. alqm, circoncidere alc. (come i Giudei), Suet. Dom. 12.

circum-seděo, sēdi, sessum, ere, sedere attorno ad alc. o q.c., I) generic.: alqm, Sen. ep. 9, 9. II) partic., in senso ostile, mettere il campo intorno, cingere, Cic.: Luceriam omnibus copiis, Liv.: alqm (la casa di