Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/257

Da Wikisource.
489 commentatio comminuo 490


mentārium, i, n. (sc. volumen) (commentus da comminiscor), I) commentario, abbozzo, schizzo, fascicolo, memorie, cose memorabili (cronaca), notizie, diario, libro di ricordi (per lo più al plur.), Cic. ed a.: rerum urbanarum, Sulpic. in Cic. ep.: in commentarium referre, Cic.: al sing. anche dei singoli libri d’un compendio, ecc., superiore commentario (cioè nel libro 7%), Hirt. b. G. II) partic.: A) protocollo giuridico, Cic. Verr. 5, 54. Tac. ann. 6, 47: commentarii Senatus, Tac. ann. 15, 74. B) raccolta di esempi, estratti di cose lette per poterli richiamare e ricordare, Quint. 1, 8, 19. - 0 note scritte dallo scolaro, dettato, Quint. 3, 6, 59.

commentatio, onis, f. (commentor), I) accuruta considerazione, studio d’una cosa, preparazione, Cic.: mortis (sulla m.), Cic.: come figura retor. èveúna (V. enthymema), Quint. 5, 10, 1. II) meton., trattato, dissertazione, abbozzo, Plin. ed a.ù

commenticius, a, um (commentus, a, um), inventato, nuovo (in opposiz. al già esistente), o immaginato, finto, ideale, in senso cattivo, falso (in oppos. al reale fisico o morale), Cic. ed a.

1. commentor, atus sum, äri (comminiscor), I) considerare accuratamente q.c., ponderare, meditare, parlare anticipatamente o abboccursi intorno a q.c., alqd, Cic.: de alqa re, Cic.: partic. perf. passivo, commentata oratio, Q. Cic.: sua commentata et scripta, Cic. II) pregn.: A) abbozzare per iscritto q.c. di meditato, tratture, mimos, Cic.: alqd in reum, Cic. B) illustrare, commentare, carmina, Suet. gr. 2.

2. commentor, oris, m. (comminiscor), inventore, autore, uvae, di Bacco, Ov. fast. 3,

commentum, i, n. (commentus da comminiscor), q.c. di ritrovato, a) in oppos. alTesistente, invenzione, trova o, C. miraculi, Liv.: opinionum commenta (chimere), Cic.: commienta mortalium, Liv.: iis commentum placet, Ter.: quindi a) progetto, astuzia, novum et insigne c., Flor.: commenta nefanda, Justin. B) fig. retor. (chiamata anche commentatio) èveúunua (V. enthymema), entimema, Visell. in Quint. 9, 2, 107. b) in oppos. al vero, invenzione, finzione, menzogna, milia rumorum commenta, Ov.: commenta retexit, Ov.

com-měo, ävi, ätum, äre, tirure 0 trarre, camminare, passare, andare, condurre, viaggiare, andare e venire, partire e avviarsi, entrare e uscire, intraprendere una spedizione o viaggio, di esseri anim., navigli, costellazioni ed a. sogg. inan., partic. spesso cong. con ultro citroque (di qua e di là, qua e làj, Cic. ed a.: eadem, Caes.: eo undique cum mercibus, Cic.: ad furta, far viaggi (per raggiungerli), di una nave, Cic.: crebro illius litterae ab aliis ad nos commeant, trovano la loro via fino a noi, Cic.: trasl., di astr., cujus in hortos libidines omnium commearent, Cic.

commercium, i, n. (com e merx), I) commercio dei mercanti, traffico, Sall. e Tac. meton., diritto di compra e vendita, diritto di commercio, di mercato, salis, Liv.: istarum rerum, Cic. II) trasl., A) commercio in genere, pratica, unione, relazione, plebis, Liv.: cum Musis, Cic.: linguae, tra due nazioni che s’inten dono l’una l’altra, Liv.: sermonis, colloquio, Liv.: epistularum, carteggio, Sen. e Vell.: belli, negoziati col nemico intorno alla pace, al riscatto dei prigionieri, ecc., Verg. e Tac. B) partic., commercio amoroso, Suet. ed a.

com-mercor, atus sum, äri, comprare, fare incetta, arma tela aliaque, Sall. Jug. 66, 1.

com-měreo, měrui, meritum, ère, I) meritare, aestimationem (poenae), Cic.: numquam commerui, ut etc., Ter. II) trasl., commettere, rendersi colpevole, culpam, Ter.: quid commerui aut peccavi? Ter.

com-měrĕor, ritus sum, ēri, aver colpa, quae numquam quidquam erga me commerita est, Ter. Hec. 486.

com-métior, mensus sum, mētīri, I) commensurare, misurare, siderum ambitus inter se numero, misurare tutto insieme riguardo al numero, Cic. II) trasl., misurare con, dietro q.c., paragonare, commisurare, negotium cum tempore, Cic. de inv. 1, 39.

commēto, are (intens. di commeo), andare, recarsi da alcuno, praticare, ad mulierculam, Ter. heaut. 444.

commigratio, ōnis, f. (commigro), migrazione, emigrazione, aliunde alio, Sen. ad Helv. 6, 7.

com-migro, ävi, ätum, äre, migrare, passare, huc habitatum, Ter.: ex Andro huc viciniae, Ter.: e Germania in Gallias, Tac.: Romam, Liv.: in domum suam, Cic.

commilitium, i, n. (com e miles), I) comunanza del servizio militare, compagnia tra soldati, l’essere camerati (nell’esercito), Vell. ed a. II) trasl., comunanza degli studi, Ov. ex Pont. 2, 5, 72.

1. com-milito, äre, essere commilitone, compagno di guerra, militare insieme, luna quasi commilitans cum dea (Fortuna), unendosi colla fortuna quasi come commilitone (fratello d’armi), Flor. 3, 5, 23.

2. commilito, ōnis, m. (com e milito). commilitone, compagno d’armi, compagno di guerra, camerata, Cic. ed a.: e trasl., c. dii, Flor.

comminatio, ōnis, f. (comminor), comminazione, minaccia, assol., Sen.: col genit. sogg., orationis ipsius tamquam armorum est ad usum comminatio, ci serve del discorso stesso, per minacciare, come coll’armi, Cic.: plur., comminationes Hannibalis, Liv.

com-mingo, minxi, mictum o minctum. ere, I) scompisciare, bagnar di orina, lectum, Hor. sat. 1, 3, 90. II) trasl., imbrattare, in genere, con qualche umore nauseante, Catull. 77, 8 € 99, 10.

com-miniscor, mentus sum, minisci, immaginare, ideure, I) cose non vereinventure, fingere, deos, Cic.: crimen ex re fortuita, Liv.: partic. perf. pass., commenta funera, Ov.: II) non ancora esistente = inventure, trovare, vectigal, Liv.: litteras novas, Suet.

com-minor, atus sum, ári, minacciare, pugnam, Liv.: alci necem, Suet.: assol., pronunciar minaccie, Suet.: inter se, Liv.: col dat. pers.: alci cuspide, minacciare, Suet.

com-minuo, minui, minūtum, ĕre, fare a pezzi, rompere, spezzare, triturare, sminuzzare, sfracellare, I) propr.: a) generic.: sta-