Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/288

Da Wikisource.
551 confutarlo conglomero 552


disordinatamente l’un sopra l’altro, Verg.: c. erat contio, era un miscuglio disordinato, Liv.: oratio c., Cic.: clamor, Liv.: spectandi morem confusissimum ordinavit, Tac. II) sconcertato, confuso, turbato, sbigottito, smarrito, confusus animo, o sempi. confusus, Liv.: confusus somnio, Suet.: ex recenti morsu animi, vultus c., Liv.: confusior facies, Tac.

confutatio, ōnis, f. (confuto), confutazione, Cornif. rhet. 1, 4.

con-futo, ävi, ätum, äre, abbattere, reprimere, mitiyare, calmare, I) in gen.: dolores, audaciam, Cic. II) partic.: 1) tenere uno a segno, chiudergli la bocca, alqm verbis o dictis, Ter. 2) dimostrare la nullità di un’asserzione, farla cadere, e solo in questo senso confutare, abbattere, argumenta Stoicorum, Cic.

con-futuo, ĕre, unirsi carnalmente, quidquid est puellarum, confutuere, Catull. 37, 5.

congelatio, onis, f. (congelo), congelamento, meton. = massa congelata, Sen. nat. qu. 4, 3, 6.

con-gělo, ävi, ätum, äre, I) tr., far congelare, agghiacciare q.c., al passivo congelarsi completamente, A) propr.: congelatur oleum, Cic. B) trasl., condensare, indurire, rictus in lapidem, Ov. II) intr., congelarsi completamente, ister congelat, Ov. trist. 3, 10, 30: trasl., condensarsi, indurirsi, Ov. met. 6, 307 e 15, 415: fig., cong. otio, congelarsi, cioè divenire inoperoso, Cic. ep. 2, 13, 3.

con-gemino, ävi, ätum, äre, raddoppiare, crebros ensibus ictus, Verg.: securim (i colpi della scure) viro, Verg.

con-gemo, gemúi, ĕre, I) intr., gemere, Cic. e Suet.: poet. d’un albero caduto, supremum congemuit, Verg. II) tr., compiangere, lamenture vivamente, mortem, Lucr. 3, 932.

conger, gri, m. (yórypos), grongo (pesce di mare), Ter. ed a.

congeries, ei, f. (congero), quantità di cose gettate senz’ordine l’una sull’ultra, congerie, ammasso, mucchio, I) propr.: A) ingen: armorum, Tac.: silvae (alberi della foresta), Ov. B) partic., 1) = mucchio di legno, catasta, pira, Ov. e Quint. 2) del caos, Ov. met. 1, 33. II) trasl., figura retorica, accumulazione, greco suvabpoloμóc, Quint. 8, 4. § 3 e 26 e sgg.

con-gero, gessi, gestum, ĕre, portare insieme, I) propr., porture, trasportare, gettare, accumulare insieme, raccogliere in un punto, accumulare, a) in gen.: ligna, Auct. b. Afr.: humum, Tac.: undique saccos, Hor.: undique quod idoneum ad muniendum putarent, Nep.: salis magnam vim ex proximis salinis, Caes.: maximam vim auri atque argenti in regnum suum, Cic.: tritici grana in os alcjs, Cic.: scuta alci (sopra alcuno) pro aureis donis, Liv.: vim magnam sparti ad rem nauticam, Liv. Partic. accumuiare sul corpo di alcuno o sulle sue parti, premendo, battendo, gettando, oscula, imprimere l’un sull’altro, Ov.: alias plagas mortuo, contare, dare, Phaedr.: tela, undique tela, scagliar dardi da ogni parte, Tac.: e tela in alqm, coprire di dardi, Curt. b) pregn., radunando, apparecchiare, preparare, a) una somma di denaro e simili, per alcuno mettere insieme, preparare, alci viaticum, Cic. o per sè accumulare, ammassare, sibi divitias fulvo auro, Tibull.: auri pondus, Ov.: opes, Ov. e Plin. 3) innalzare un edifizio col raccogliere materiale, costruire, edificare, di uomini, aram sepulcri arboribus, Verg.: oppida congesta manu, Verg.: di insetti e uccelli, portar dentro un nido o per un nião, costruire, nidificare, coll’acc., lucifugis congesta cubilia blattis, Verg. ge. 4, 243: assol., locus, quo (dove) congessere palumbes, Verg. ecl. 3, 69. II) trasl.: a) in gen., accumulare, si omnia simul congesserit, Brut. in Cic. ep. ad Brut. 1, 16, 7. Partic. nel discorso o nello scritto, raccogliere, mettere insieme, operarios omnes, Cic.: argumenta (contr. dissolvere), Quint.: ex diversis orationem, Quint.: turbam patronorum in hunc sermonem, Cic.: res temere congestae, Quint. b) pregn., accumulare sopra qualcuno, ecc. un bene o (raram.) un male, procacciargli in gran quantità, ingentia beneficia in alqm, Liv.: plus aequo in amicitiam, Cic.: omnia ornamenta ad alqm, Cic.: congerantur in unum omnia, tutto ciò può sopraggiungere ad un solo, Cic., Tusc. V, 117. Partic. nel discorso o scritto, accumulare q.c. sopra qualcuno, praetervehenti fausta omnia et eximias laudes, applaudire ripetutamente, Suet.: maledicta in alqm, Cic.: quae (quali accuse) postea sunt in eum congesta? Cic.: omnes vastati agri periculorumque imminentium causas in alqm, Cic.: gratias laudesque alci, Suet. ento.

congestīcius, a, um (congero), trasportato, accumulato, fatto su con, ille congesticius ex materia fuerat agger, Caes. b. c. 2, 15, 1.

congestus, us, m. (congero), adun ammassamento, I) propr.: A) in gen.: congestu copiarum, per ammassar provvisioni, Tac.: congestu magnarum opum, Tac. B) partic. (cfr. congero nº I, b, 3), il «portare insieme» degli uccelli, il costruire, nidificare, avium, Cic. de div. 2, 68. II) meton., mussa, mucchio, avenae, Lucr.: lapidum, Tac.: trasl., tantus rerum ex orbe toto coëuntium C., Sen.

congiarium, i, n. (congius), misura (congius) d’olio, vino, grano, sale in natura o più tardi comun. l’equivalente in denaro, distribuita come regalo ai poveri, anche talv. ai soldati o a singoli favoriti o clienti, largizione, distribuzione, Cic., Liv. ed a.

congius, i, m., cogno, misura romana per i liquidi sei sextarii, Liv. ed a.

con-glăcio, are, agghiacciarsi, congelursi, frigoribus conglaciat aqua, Cic. de nat. deor. 2, 26. — trasl., Curioni nostro tribunatus conglaciat, si agghiaccia = passa inoperoso, Cael. in Cic. ep. 8, 6, 3.

conglobatio, ōnis, f. (conglobo), ammucchiamento, agglomeramento, Sen. e Tac.

con-globo, avi, ätum, äre, I) aggomitolare, arrotondare, serrare in forma sferica, per lo più al passivo, Cic. ed a. II) trasl.: A) raccogliere insieme, in massa esseri anim., riunire, comun. rifl. se conglobare e passivo con forza mediale conglobari, raccogliersi in massa, riunirsi, uti quosque fors conglobaverat, Sall.: c. se o conglobari in unum, Liv.: eos Agathyrnam, Liv.: in ultimam castrorum partem conglobari, Liv. B) c. inan., ammucchiare, agglomerare, definitiones, Cic. part. or. 55.

con-gloměro, ävi, ätum, äre, avvolgere