Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/524

Da Wikisource.

1023 exsterne

exsterno, avi, atum, are, costernare, alqm, Catull.: partie. externatus, costernato, impau- rito, spaventato, di pers., Catull. e Ov.: di ca- valli, spaventato, imbizzarrito, Ov.

ex-stillo, avi, are, stilare, uscire a stille, lacrumis, diffondersi în lacrime, Ter. Phorm. 975.

exstimuùlatoòr, oris, m. (exstimulo), sti- molatore, tras]., rebellionis acerrimus, Ll'esti- gatore più attivo, Tac. ann. 3, 40.

ex-stimtilo, avi, Atum, are, stimolare, trasl., algm, Ov. e Tac.: cessantia fata, far che la morte segua presto, Ov.

exslinetio, Onis, f. (exstinguo), estinzione, annientamento, Cic. Tusc. 1, 117. Cic. Hortens. fr, 97 (90).

exslinetdr, doris, m. (exstinguo), spegni- tore, I) propr.: non exstinctor, sel auctor in- cendii, Cic. Pis. 26. II) trasl., distruttore, an- mientatore, oppressore, patriae, Cic.: regiae domus, Justin.: conjurationis, Cic.

ex-stinguo, stinxi, stinctum, dre, estin- quere, spegnere del tutto, annientare spegnendo, 1) propr.: incendium, Cic.: calorem, Cic.: ane- diale exstingui = spegnersi, consumptus ignis exstinguitur, Cic. II) trasl.: 1) disseccure, aquam rivis, Liv.: sucum, Curt. 2) spegnere = acquetare, calmare, sitim, Ov. e Sen.: fa- imem maligne (miseramente, poveramente), Sen. 3) spegnere uno, togliere la vita, ecc. seni animam, Ter.: e spesso alqm, uccidere, Ter., Liv. ed a.: algm morbo (della sorte), Liv.: e mediale, exstingui, morire, partic. «ad un tratto, innanzi tempo, Cic. cd a. 4) annien- tere, cancellare distruggere, opprimere, cl pas- s(vo = spegnersi, deperire, ridursi al nulla, formam, Ter.: exstincto senatu, Cic.: gratiam alcjs, Cic.: furorem alcjs, invidiam, Cic. Par- tic., cancellare la memoria di q.c., porre q.c. in oblio, fur dimenticare, nel passivo == spe- gnersi, cadere in dimenticanza, memoriam pu- blicam, crimina sua, Cic.: vocem alcjs teme- rariam silentio, Liv.: rumor exstinguitur, Cic.: sermo oblivione posteritatis exstinguitur, Cic.

exsltirpo, avi, atum, are (ex e stirpo), estirpare, svellere, sradicare, trasl., vitia, Cic.: humanitatem ex animo, Cic.

exsto (exto), are, sporgere, esser fuori, emer- gere; essere eminente, rilevato, I ) propr., di ess. anim., milites capite solo ex aqua exstant, Caes.: super aequora celso collo, Ov.: e così (fuori dall'acqua) summo pectore, Caes.: e modo pectore modo ore tenus, Tac.: di c. inan.: exstabat ferrum de pectore, Ov.: ossa exsta- bant sub lumbis, Ov. II) trasl., A) en gen.: quo magis id quod erit illuminatum exstare atque eminere videatur, affinchè le parti illu- minate sieno tanto maggiormente în evi- denza, Cic. de or. 3, 101: B)pregn.: 1) pre- sentarsi chiaramente, rendersi cvidente, saltare agli occhi, exstant hujus fortitudinis vestigia, Cic.: exstat studium, meritum, Cic.: apparet atque exstat (appare manifestamente, risulta chiaramente), utrum... an ete., Cic. 2) esserci ancora, esistere, exstant epistulae Philippi, Cic.: domina exstat, Hor.: quod eorum monu- menta certa in litteris exstent, Cic.: exstat (è storicamente dimostrato) seg. dall’acc. e l’in- fin., Cic.

1024

exsiruetfo, Onis, f. (exstruo), costruzione, fabbricazione, esecuzione, exstructiones tecto- rum, Cic.: villarum, Suet.: assol., ea exstr., quae etc., Cic.

ex-strio, struxi, structum, ère, innalzare U strati, edificare, costruire, stabilire, fondare, I) propr.: 1) în gen.: rogum, Cic.: aggerem, Caes.: magnum acervum librorum Dicaearchi sibi ante pedes, Cic.: sepulcrum, Cic.: turres, Caes.: templum suà pecunia, Plin. ep.: mare, Sall.: fig., in area sibi civitatem arbitratu suo, Cic. 2) partie.: a) accumulure, anmassare, Stra- menta in acervum, Col.: divitias in altum, Hor. b) pregn., ammonticchiare, focum lignis, Hor.: partic., dettv dell’imbandire riccamente una Incensa, ecc., mensae conquisitissimis epulis exstruebantur, Cic.: exstructa mensa non con- chyliis aut piscibus, sed multa carne subran- cida, Cic.: e così sempl. mensae exstructae, riccamente imbandite, Cic.: exstructa canistra, (di cibi bellamente disposti), Hor. IL) trasl.: exstrue animo altitudinem excellentiamque

exsultans

virtutum, lascia che giganteggi davanti al

tuo spirito tutta l'altezza e l'eccellenza deile virtù, Cic.: verba ad poéticum quendam ex- structa numerum, Cornif, rhet.: accurate non imodo fundata, verum etiam exstructa disci- plina, Cic.

ex-silcus, a, um, senza sugo, secco, trasl., arido, orator, Quint. 12, 10, 4.

ex-sildo, avi, atum, are, /)intr., sudare, trasudare, exsudat humor, Verg. ge. 1, 88. [I)tr.,stillure, mandar fuori sudando, a)propr.: sucum, Plin.: acidum liquorem, Col. b) trasl., sudare nel fare una data cosa, affaticarsi, sop- portare, sostenere, de integro laborem, Liv.: certamen ingens, Liv.: causas, Hor.

ex-Ssigo, suxi, suctum, cre, succhiare, sug- gere, venenum, Suet.: exsucta medulla, Hor.: corpus exsuctum, smunto, Sen.

exsùl (exUl), sulis, c. (ex e solum), ché dn seguito a circostanze politiche, od a delitti politici, vive fuori del patrio suolo, esule, bandito, Cic. ed a.: exsul Hypermnestra, Ov.: col genit.: patriae, Hor.: orbis terrarum, Curt.; ejusdem loci, Tac.: mundi, Ov.: mentis do- musque, forsennato ed esule, Ov.: coll’abl., nunc vero exsul patria, domo, scacciato da, ecc., Sall. Jug. 14, 17.

exsiùlatio (exùUlatio), onis, f. (exsulo), esilio, exsulatione multare alqm, Flor. 1, 22, 3.

exsulo (exUulo), avi, atum, are (exsul), essere senza patria, esulure, esser esiliato, a) propr.: T'elamo exsu'ans, Cic.: Romae, Cic.: apud alqm, Cic.: per oras extremas, Ov.: Protei ad usque columnas, andare errando, Verg.: Suessam Pometiam exsulatum ire ovv. in Volscos ex- sulatum abire, andare n dando, liv.: aptis- simus ad exsulandum locus, Cic. b) trasl., in regno, Curt.: domo exsulo, n0x posso andar a casa, Ter.: rem publicam exsulare, sia di venuta senza patria = non esista più, Cic.: cum manent corpore, animo tamen exsulant atque vagantur, Cic.

exsultabundus, a, um (exsulto), esut- tunte, festante, Justin. 18, 7, 10.

exsultans, antis, I)partic. di exsulto (V.. II) esultante, festivo, saltellante, di parole che