qua mihi plurimum situm esse videtur, utrum
omnia, quæa nos justa, et honesta esse tenemus,
Juris naturalis sint, an eorum saltim plurima
ad aliud quodpiam Jus veluti Divinum positium,
aut humanum pertineant? Ita enim rem se habere
videmus; sunt aliqua, quæ omnium populorum
opinione, et institutis injusta, et
turpia esse reputantur, ut vulnera, ut cædes, ut vim,
ut dolum nulla natio unquam probavit.
At aliæ res plurimæ sunt, quæ non æque apud
omnes justæ, aut injustæ esse exstimantur. Non
enim pauca sunt, quæ nos injusta, inhonesta,
turpia esse judicamus, quæ tamen apud alias
nationes recepta, et probata esse videmus. Quod
et antiquissimis temporibus multis, maximisque
in rebus apud varios populos usu venisse,
veteres Historici memoriæ prodiderunt.
Quid igitur hisce de rebus, de quibus diversa, et
inter se opposita variarum nationum indicia
sunt, sentire, et judicare debemus? Huic
ego quæstioni ita soleo respondere: quædam esse,
quae homo solo Instinctu suo sentiat, et quæ sentit,
ratione manifeste, ac sine ulla suspicione
errandi comprehendat. Sic nemo est, qui non
Instinctu ipso rapiatur ad manus porrigendas ei,
qui prope se in vicinam foveam, in amnem, in
mare cadat; sic etiam nemo est, qui non ipso
Instinctu ducatur ad intelligendum, jus non esse,
immerentem trucidare, in hostes, in insidias,
in vim paratam imprudentem, et innocentem
sine ulla causa inducere, aut rem
quam quis in manibus gerat, sive domi suæ custodiat,
ei sine ulla necessitate, aut caussa eripere.
Horum enim aspernatio facinorum, et ab ejus-
