Pagina:Sextarius Pergami saggio di ricerche metrologiche.djvu/139

Da Wikisource.

139

(Hultsch, Proleg. in Metr. Scr. 1 p. 89 Nota 3; per gli Arabi v. Saigey, Métrol. p. 85). L’uso di ragguagliare sui grani i minutissimi pesi si mantenne. Prisciano (de Ponder. v. 10 seg. in Metr. Scr. 2 p. 88) canta:

Semina sex alii siliquis latitantia curvis
attribuunt scriplo, lentis vel grana bis octo,
aut totidem speltas numerant tristesve lupinos
bis duo;

nel Carmen de libr. part. v. 20 (ibid. p. 100.):

ultimus est calcus ciceris duo granula pensans;

in Isidoro (Etymol. 16, 25 ibid. p. 112, 3): Calcus, minima pars ponderis, quarta pars oboli est constans lentis geminis granis; nella Tabula Cod. Bernensis (ibid. p. 128, 9): siliqua grana ordei III.; nella Tabula Cod. Mutinensis pr. (ibid. p. 132, 9): Siliqua est humillimum genus ligni nascentis in littoribus maris, fulliculos VI habens, vel genus farris, cuius sex grana scripulum faciunt. Calculus est ciceris grana duo; negli Excerpta ex Isidoro (ibid. p. 138, 24): Ponderum pars minima calculus est, qui constat ex granis ciceris duobus, et apud quosdam siliqua pensante, quae tribus granis hordei declaratur in pondere. Nè mancano esempi medievali di questo costume (v. in Du Cange s. v. Esterlingus). Negli Statuti di Edoardo I. d’Inghilterra vi ha: denarius Angliae, qui vocatur Sterlingus, rotundus sine tonsura ponderabit triginta duo grana frumenti in medio spicae, et viginti