Pagina:Vico, Giambattista – Le orazioni inaugurali, il De Italorum sapientia e le polemiche, 1914 – BEIC 1965567.djvu/137

Da Wikisource.

CAPUT I

I

De vero et kacto Latinis «verum» et «factum» idem — Quid * intelligere» — Quid «cogl tare» — Quid * ratio» — Homo «rationis particeps» dictus — Verum est ipsum factum — Cur in Deo primum verum — Cur id infinitum — Cur exactissimum — Quid scire sii— Hominis cogitatio, intelligentia Dei propria — Verum divinum imago rerum solida, humanum plana — Scientia est cognitio modi quo res fiat — Cur antiquis Italiae philosophis verum idem ac factum— In nostra religione distinguenda res est — Cur Sapientia divina «Verbum» appellatimi. Latinis «verum» et «factum» reciprocantur, seu, ut Scholarum vulgus loquitur, convertuntur; atque iisdem idem est «intelligere», ac «perfecte legere», et «aperte cognoscere». < Cogitare» autem dicebant, quod nos vernacula lingua dicimus «pensare» et «a?idar raccogliendo». «Ratio» autem iisdem significabat et arithmeticae elementorum collectionem, et dotem hominis propriam, qua brutis animantibus dififert et praestat: hominem autem vulgo descrii ebant animantem «rationis participem», non compotem usquequaque. Altrinsecus, uti verba idearum, ita ideae symbola et notae sunt rerum: quare quemadmodum legere eius est, qui colligit dementa scribendi, ex quibus verba componuntur; ita intelligere sit colligere omnia dementa rei, ex quibus perfectissima exprimatur idea. Hinc coniicere datur, antiquos Italiae sapientes in haec de vero placita concessisse: verum esse ipsum factum; ac proinde in