Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/608

Da Wikisource.
1191 habeo habilis 1192

quid relinquitur, pro munere habituri sitis (considerare come un dono), Liv. δ) col dat. determinante == considerare, reputare come q.c., porre come, in conto di q.c., contare come q.c., riguardare per q.c., alqd religioni, farsi scrupolo di q.c., Cic.: duritiam voluptati, Sall.: paupertas probro haberi coepit, esser considerata come vergogna, Sall. ε) con avv.: parum habere, coll’infin., non contentarsi, non tenersi pago. Sall.: contr. satis habere, contentarsi, tenersi pago, id (di ciò), Nep., coll’infin., Sall. e Nep., con si, Nep. 5) tenere q.c. == fare che abbia luogo, a) == tenere, ordinare, disporre, apparecchiare, imprendere, intraprendere, comitia, concilium plebis, senatum, Cic.: auspicia, Liv.: nihil sine auspiciis, Cic.: dell’intraprendere un viaggio, una marcia, iter, quod habebat, omnes celat, Nep.: iter Sardiniam, Cic.: iter ad legiones, marciare incontro alle legioni, Caes. b) == oralmente, tenere, esporre, proporre, presentare, querelas apud alqm de alqo, presentare dinanzi ad alc. accuse contro uno, Cic.: orationem in senatu, Cic.: orationem ovv. sermonem cum alqo ovv. inter se, tenere un discorso con, ecc., Cic. habere verba, ragionare, discorrere, parlare, Cic. ed a.: cum alqo, Sall., in alqm, Tac.: habere dialogum, tenere == scrivere, Cic. c) passare un tempo (a bella posta), condurre così e così, habere aetatem procul a re publica, Sall.: ubi adulescentiam habuere, Sall. 6) tenere == conservare, ordines, Sall. Jug. 80, 2. 7) meton., dare, concedere, offrire q.c. ad alc., alci honorem, dare, pagare un onorario ad alc., Cic., ovv. rendere onore ad alc., Tac. ed a. 8) rifl., se habere e sempl. habere, a) trovarsi, stare, essere, di pers., dello stato fisico e di condizioni, graviter se, esser gravemente malato, Cic.: se bene, praeclare, Cic.: Tullia nostra recte valet, Terentia minus belle habet, Cic.: ut se haberent, rogitans, Liv.: sic habemus, ci troviamo in questo stato, Cic. b) di c. inan., trovarsi, stare, andare, essere, mores ita se habent, Sall.: res sic ovv. ita se habet, e sempl. sic ovv. ita se habet, Cic.: ut nunc res se habet, Liv.: res praeclare se habeat, si etc., andrebbe a meraviglia, se, ecc., Cic.: male enim se res habet, Cic.: e sempl. bene habet, sta bene, Cic.: sic habet, così è, Hor.

B) in senso lato: 1) in gen.: 2) avere == possedere, habere jus actionis, Quint.: habere suae vitae modum, il proprio piano di vita, Ter.: dimidium facti qui coepit habet, Hor. b) per lettera, sapere, avere, intendere, sentire, da alc., habes, ut brevissime potui, genus judicii et causam absolutionis, Cic.: habes consilia nostra, eccoti, ecc., questi sono, ecc., Cic.: tantum habeto, questo sappi, Cic. c) aversi (ciò che si desidera), tenersi pure == sopportarne le conseguenze (come formola di chi concede contro voglia), habeas, abbiti, Ter.: immo habeat, Ter.: vincerent ac sibi haberent, Suet. 2) aver dal di fuori == ottenere, ricevere, toccare, nonnullam invidiam habere ex eo, quod etc., attirarsi, acquistarsi qualche malevolenza, perchè, ecc., Cic.: habere dissimiles naturas, casus, Cic.: habere talem vitae exitum, Nep. 3) avere in una certa relazione ovv. in una certa condizione, coll’acc. predic. == avere come o per ecc. ovv. con inter e l’acc. o con pro e l’abl., a) con l’acc. predic.: α) di un sost.: alqm in consulatu censuraque collegam, Nep.: alcjs sororem uxorem, Eutr.: alqm sui consilii participem, Cic. β) dell’agg. ovv. partic. perf. pass.: αα) dell’agg.: habeo alqm acerbum, io ho uno come aspro, cioè uno si mostra aspro verso di me, Cic.: alqm inimicum, avere come nemico, Ter.: multos adversos, Sall.: habebantur fidelissimi, erano tenuti per, ecc., cioè si mostravano, ecc., Sall.: habeo te ereptum ex etc., io ti ho == io ti vedo, ecc., Curt.: virtus clara aeternaque habetur, la virtù è nobile ed eterno possesso, Sall. ββ) del partic. perf. pass., per indicare il risultato completo di un’azione, ubi milites congregatos habebat, Eutr.: auctoritate legum domitas habere libidines, tener raffrenate, Cic.: principum philosophorum percepta habere praecepta, tener profondamente impressi, Nep.: antiquitatem diligenter cognitam habere, possedere un’esatta conoscenza, ecc., Nep.: fac ut habeas, nos quidem ita scriptum habemus, fa, che tu (così è scritto nei tuoi libri) abbia, ecc., Cic. b) con inter e l’acc.: inter fideles socios habebantur, Curt. c) con pro e l’abl.: audacia habetur pro muro, si ha in conto, si tiene per un muro, Sall. 4) come ἔχειν e avere, a) coll’infin. == aver la possibilità di fare q.c. == potere, essere in grado, habeo etiam dicere, potrei ancora aggiungere, Cic.: haec habui dicere, Cic.: pro certo illud habeo affirmare, Cic.: an melius quis habet suadere, ha o sa alc. consigliar q.c. di meglio, Hor. b) seg. da prop. relat. o interrog. == sapere, nihil habeo, quod ad te scribam, non ho, non so che scriverti, Cic.: ecquid habes, quod dicas? Cic.: nihil habeo, quod incusem senectutem, Cic.: incipe, si quid habes, Verg.: e seg. da prop. interrog., non habeo, quid scribam, non so che scrivere, Cic.: nec quid mandem habeo (non so che incarico debba dare), nihil enim praetermissum est; nec quid narrem, novi enim nihil, Cic. c) seguito dal part. fut. pass. == dovere, avere da, statuendum, respondendum habere, dover stabilire, dover rispondere, Tac.: habemus enitendum, ci dobbiamo adoperare, Plin. ep. — Arcaic. habessit == habuerit, Cic. de legg. 2, 19.

hăbĭlis, e (habeo), I) facile da maneggiare, maneggevole, trattabile, pieghevole, mobile, arrendevole, cedevole, elastico, arcus, Verg.: currus, Ov.: papillae, Ov.: coll’abl. (per), gladius brevitate habilis, Liv.: navis velis habilis, che facilmente fa vela, veleggia, Tac.: di pers., haec habilis (maneggevole) brevitate sua est, Ov. II) trasl., maneggevole == comodo, adatto, atto, opportuno, conveniente, proprio, acconcio, abile, capace, destro, 2) fisic.: α) di c. inan., juventa, Tac.: vigor, Verg.: corpus minus habilis, debole, fiacco, Vell.: col dat., figura corporis habilis et apta ingenio humano, Cic.: habilis lateri clipeus, Verg.: aetas feturae habilis, Verg.: con ad e l’acc., calceus habilis et aptus ad pedem, Cic.: gladius ad propiorem habilis pugnam, Liv.: con in e l’acc., naves habiles in omnia, quae usus posceret, Flor. β) di pers., col dat., exercitus habilis gubernaculo, facile a comandare, Vell.: gens equis tantum habilis, usitabile solo