Eneide: ricordi di un reduce troiano in dialetto genovese/I

Da Wikisource.
I.

../ ../II IncludiIntestazione 21 agosto 2009 75% poesie

Eneide: ricordi di un reduce troiano in dialetto genovese II


 
1Appenn-a han visto Enea tiâ sciû ö mandillo
Sciûsciase ö naso e mettise a scraccâ,
Tutti han çercôu dove pösâ ö bacillo,
Pe sentilo ciû comodi a parlâ.
5Quando l’é stæto ognûn quieto e tranquillo
Che se pûeiva sentî ûnn-a mosca sghæuâ,
Enea, dall’äto dö so caregon
Ö commensa, c’ûn pö de commozion:

2Mi nö fasso pe dî, bèlla reginn-a,
10Ma se parlo, mi ö fasso pe vosciâ
Quando penso ai mæ caxi, ä mæ rovinn-a,
A morte de Creûsa e dö pappâ,
Mi ghe confesso che n’ho a mussa pinn-a
Sciâ scûse l’esprescion, ma chi a ghe stâ,
15E invece de contâ di avvenimenti
Mi tieivo zû di tacchi e di aççidenti.

3Ma andemmo là, sebben segge za l’ôa
D’andâse a inghœûgge in mezo a duî lensœû,
Benché sente ö magon, serrâme a gôa
20E me vegne ö sappin comme ai figgiœû,
Se sciâ vœû che ghe conte, câ scignôa
Mi m’arrendo e faiô comme sciâ vœû,
E ghe desteghiô zû tutta a mæ stoia
E l’incendio terribile de Troia.

254Sti bonægia de greci inveninæ
De no pûeinelo mette ciû derë,
Doppo avei caccioû via sangue e dinæ
Senza costrûto e mette avanti ûn pë,
Comme tûtti i batösi e i mandilæ
30Han misso man ai færi dö mestë,
All’inganno, ai manezzi, all’impostûa:
Arti che riescian dacché ö mondo ö dûa!

5Sciâ s’immagine ûn pô, che han misso man
Con di travi e de tôe ben cömentæ,
35A ûn cavallo che ö l’ëa scinn-a doman,
Äto comme i balûardi da çittæ;
Poi finzendo, i ruffien, de fûtte ö can,
Han piggioû sporta e færi e son filæ,
Ma lasciando i ciû bûlli e i ciû batôsi
40Dentro da pansa dö cavallo ascösi.

6Pe contro a Troia, forse sciâ ö saviâ,
Gh’é un’isöa comme quella de Berzezzi,
Ûnn’a votta, fiorente e popolâ,
Aôa ûn mûggio de sasci, a picco e sgrezzi;
45I greci, fando mostra de filâ,
Se ghe son fermæ dietro in sce i ormezzi;
Noî, cose serve dighe ûnn-a bôxia,
Semmo stæti bedûin, l’emmo sciorbia!

7Sciâ se pœû immaginâ quant’allegria
50Quanto sciato, che fö, che ramadan!
Stemmo allegri figgiœû che a le finîa,
Sti brûttöî finalmente se ne van!
Chi s’abbrassa, chi spaxima, chi cria,
Chi s’ammalocca, chi se tocca a man,
55E chi sâta, chi balla, chi sgambetta,
Chi cianze da-o piaxei, chi s’incicchetta!

8Comme quande se sente ö campanin
Che ö l’é ö segno dö termine da schœûa
Tûtti quanti i scolai, grendi e piccin,
60S’asbrian, se spuncian, pe sciortî de fœûa,
Pensando za a-e delizie dö scrollin,
Dö pampano e da lippa all’Accassœûa,
Cosî noi, quæxi imbriæghi, invexendæ
S’asbriemmo a futti cû, fœûa da çittæ.

659E lì tûtti pe-o campo abbandonoû
Chi da ûn canto e dall’âltro a frûgattâ;
Chi gh’ëa e navi, se dîva, chi accampoû
Gh’ëa Diomede, chi quello mandilâ
D’Ulisse, chi Achille ö se retioû;
70Chi gh’ëa ö stato maggiö, chi gh’ëa l’armâ,
Chi gh’ëa a primma caxon dö noströ gûao
Quello becco fottûo de Menelao.

10Ma tûtti da-o cavallo s’ëan fermæ,
E ciascûn tiava a mezo a so opinion,
75Chi vueiva tiâlo dentro da çittæ,
Chi dâghe fœûgo sensa remiscion,
Chi scì, chi nö, s’ëan tanto inveninæ,
Da dâse dö brütô, dö belinon
E ö cæto ö s’ëa za fæto coscì grosso,
80Che se stavan pe mette e man addosso.

11Tutt’assemme Laoconte, ûn de comando,
Che ö l’aveiva ciù musse che dinæ,
Ö s’asbria in sce a ciassa giastemmando
Co-a faccia rössa e i œûggi stralûnæ;
85E comme a l’é st’affare, ö cria, da quando
Séi vegnûi coscì nesci, abbelinæ?
E piggiæ pe beduin quelle pellisse
De greci e quello mandilâ d’Ulisse?

12Cose gh’é? cose fæ? ma in mæ davvei
90Me pâ che raxonæ dall’ombrisallo
Ma comme se pœû dâ che nö veddei
Per côse han lascioû chi questo cavallo?
Ma nö fæ da figgiœû, fæme ö piaxei,
Mandæ a fâ fûtte i greci e ö so regallö,
95Per mi, tant’è l’affare a no l’é liscia
E in Troia stö cavallo ö nö ghe piscia.

13E coscì, senza azzunze ûnn’a parolla
Ö te piggia l’amîa con a so lansa,
E con tûtta a so forza ö te ghe-a molla
100Che a se ghe va a ciantâ drita in ta pansa;
Ö cavallo dä botta, ö scroscie, ö scrolla,
E ö rimbomba con tanta risonanza,
Che ghe vœiva ûnn-a manega de matti,
Pê nö vedde che ö l’ëa pin de sordatti.

10514Tutt’assemme ûnn-a strœûppa de paisen
Portan davanti a-o re, che ö l’ëa arrivoû,
Ûn zûenotto co-a faccia da putten,
Streito comme ûn salamme e ammanettoû;
Ö l’ëa ascoso, dixeivan, in tö fen,
110E appenn-a che l’han visto, ö se mostroû,
E lö da asperti, pe savei chi ö fösse,
Te l’han ligoû senza fâ tante mösse.

15Stö zûenotto, ö l’ëa ûn greco, che d’inteisa
Con quella remenâ de mandilæ,
115Morto pe morto, ö s’ëa piggioû l’impreisa
De fâli cö cavallo, intrâ in çittæ.
Aôa attenta, scignöa, che chi ghe a speisa
Sciâ sente che regîö, che abilitæ!
E da stö greco sciâ i conosce tûtti,
120Cose son sti ruffien, sti farabûtti.

16Quande l’han visto, mi ghe lascio dî!
Ghe vosciûo i savi e i matti pe salvalö!
Lascian tûtti ö cavallo, pe corrî
A veddilo dappresso, a circondalo;
125Vœûan vedde tûtti, tûtti sta a sentî,
Dîghe tûtti ûnn-a cosa e cuggionalo
E lé o strenzeiva ö cû dâ scagabûggia
Da nö pöeighe ciû infiâ mancö ûn’agûggia.

17Poi, ö se misso a criâ: Poviö Schenön!
130Te ghe l’han proprio missö e rebattûo,
I troien, me vœan morto, e con raxön,
I mæ conçittadin, m’han zà fottûo,
Vöî dæghe ö restö senza compasciön,
Ammazzæme figgiœû, che ve sprezûo,
135Me ciû cao de finîla in t’ûnn-a votta,
Che provâ questo spaximo de potta!

18Ö l’aveiva ö singûlto, ö crescentin,
Ö tegniva ö respïo comme i figgiœû
Tanto che ö Re con tûtti i çittadin,
140Ch’ëan za prönti a crövilo de rissœû,
N’han avûo compasciön; divan: meschin,
Andæ là, n’aggiæ püia, fæve dö chœû,
E inscisteivan, pregandolo che ö disse
Cose ö fâva, chi ö l’ëa, donde ö vegnisse.

14519E lë che ö voeiva fâne ingoâ de vesce,
Rivolgendose a-o re, che ö l’ëa presente:
Sciâ no credde, scignor, che mi ghe tesce
Di romanzi, ö che immagine, che invente;
Mi son greco, anzi scì, no me rincresce
150De dîghelo in sce-a faccia avertamente
Che mi son ûn bellinön a çento döggie
Ma nisciun m’ha mai dito: contacöggie.

20Sciâ l’aviâ, za m’immagino, sentîo
Parlâ de Palamede, rinomoû
155Comme ommo valoroso, onesto e ardîo,
Che i greci per invidia han ammazzoû.
Quando lë pe sta guæra ö le partîo,
Pe vôéntæ dö papà, l’ho accompagnoû;
Vivo lë mi ho sciûscioû sempre in coverta
160E nisciûn se azzardoû de dâme a berta.

21Ma lë morto, pe invidia e tradimento.
De quello brûtto mandilâ d’Ulisse,
Mi n’ho sentîo tanto rincrescimento.
Che no saveivo ciû cose me disse!
165Ho sbraggioû comme un matto, e mæ zûamento,
Se no ghe l’ho picchæ, ghe l’ho promisse,
L’ho provöcoû, g’ho ditö cose ö l’ea
Pendin da forca, avanzo de galea.

22E da quello momento ö s’é sprezûoû
170Stö vile, stö brutû, de fame a pelle;
Nö ghe diô, cose ö l’agge immanegoû
De regii, perché desse in ciampanelle
E ö non ha dæto fondo, ö n’ha quietoû,
Scin che Calcante consûltando e stelle...
175Ma cose staggo chi a sciûgaghe e balle?
Son chi son, zû unn-a botta, e che a nö falle!

23Ma noî, za punti dâ cûrioxitæ
S’eimo missi a pregalö comme i santi,
Perché ö nö ne lasciesse lì â meitæ
180Ö se fesse coraggio e ö tiasse avanti,
Saveivimo che i greci ëan mandilæ
E n’aveivimo avûo prœûve bastanti,
Ma quandö pe derê ö s’ha da piggiâ
Son tûtte cuggie, no se pœu sarvâ.

18524Lë, finzendo ûn momento d’inçertezza,
Ö se reiso, e coscì ö l’ha continûoû
Stæme dunque a sentî: l’ëa za ûnn-a pezza
Che fra i greci s’ëa dîto e combinoû
De çercâ, con l’andasene a sarvezza,
190Vedendo che ö l’ëa ûn caxo disperoû,
Ma e battaglie, a burrasca, a pestilenza
N’han sempre fætö ritardâ a partenza;

25Aôa poi, ch’ëan decisi de filâ,
Prontö ö cavallo e i ordini za dæti
195Se mette torna ö vento de meistrâ
E besœûgna stâ lì, cöi baûli fæti;
Ma sciccome nö gh’ëa da zinzannâ
Pe poi no se trovâ torna in ti cæti,
Euripilo han spedìo, perché ö sentisse
200L’oracolo de Delfo cose ö disse;

26E a risposta ve a chì: se pe vegnî
Aveivan piggioû a pelle a ûnn-a zûenotta,
Aôa poi che l’ëa ö caxo de partî,
Besœûgnava fâ come l’atra votta,
205Ma co-a diverscitæ... miæ che brûtûi,
Che ghe vueiva ûn belin, non ûnn-a potta,
Cioè pe parlâ comme se fa in famiggia
Ghe sæiva vosciûo ûn masccio e nö ûnn-a figgia.

27Quande se propaloû questo verdetto
210Ognidûn se sentîo strenze o panê
No savendose ancon chi sæ l’eletto
E temendo ognidûn d’esilo lë,
Ma mi poi, che saveivo da ûn pessetto
Che çercavan de mettiméo derê,
215No me ghe vosciûo gûæi a mangiâ a lamma
E a vedde ûn tiö de quello pellegramma.

28E de fæto, Calcante, interrogoû
(A l’ëa cosa za inteisa e combinâ)
Perché ö disse chi ö l’ëa sto disgrazioû
220Che se sæiva dovûo sacrificâ,
Ö se reiso all’invito, ö se cegoû
Doppo d’esise fæto ûn pô pregâ,
E comme me l’aveivo zâ previsto
Chi ö le andæto a çercâ? mi poviou Cristo!

22529Ghe lascio dî, comme se son resciôæ
Quando a scelta a l’é chéita adosso a mi,
Tutti a reo se son parsci recoviæ
De vedde e cose andâ a finî coscì.
M’han sûbito ligoù pe l’anscietê
230Che mi no ghe ne desse ûn cianto lì,
E in quinta e sprescia, han preparoû l’artâ
E legne, ö fœûgo, i sacri anghæsi, a sâ.

30Me son visto fottûo! primma de mûi
Ho vosciûo, sacranon, veddighe drento,
235Ho aspëtoû quande tûtti ëan a dormî,
E me son deslìgou in t’ûn momento,
E lì dalli, in te quante ö staggo a dî
Me son trovoû fœûa dell’accampamento,
E poi mettime a andâ comme ûnn-a leccia;
240Pe sta votta Calcante ö no me beccia.

31Pin d’anscietæ, de spaximo, de puia,
Senza pûeime sfamâ c’ûn pô de pan,
Scin che n’ho visto ch’ëan andæti via,
Mi son stæto ammûggioû in t’ûn pâtan
245Quande poi... ma a mæ storia a le finia,
Mi son chi che me metto in tê so man,
Sciâ ne fassan de mi, cose se sæ
Ma sciâ m’aggian un’ombra da caitæ.

32Cose serve! ö n’ha tanto inverdûgoû
250Che cianzeivimo quæxi comme lê
Quindi ö re pe so bocca ö l’ha ordinou
Che ö se desmanettasse in sce döi pë
E ö ga dîto: va là, ti ë perdonoû;
D’aôa in poi, ti no sæ ciù prexonné,
255Ti restiæ con noi atri e ti troviæ
Ûnn-a patria in te Troia, e in noi, di fræ.

33Ma contine ûn pittin cose vœû dî
Questo enorme cavallo che han lascioû;
Han fæto ûn voto primma de partî,
260O l’ë inganno o magía che han preparoû?
A quarcosa, perdie, ö l’ha da servì,
Che dunque nö l’avieivan fabbricoû!
E lë, che ö l’aspetava a balla a-o botto,
Ghe lascio dî, se ö ne g’ha dæto sotto.

26534Aôa, per tûtto zû, ö se misso a criâ:
Mi greco nö son ciû pe ûn aççidente,
Vœûggio vedde un pittin, chi m’obblighiâ
A fâme fâ ö rûffian a questa gente;
Conto tûtto, perdie, vœûggio mostrâ
270Che almeno mi ve son riconoscente;
E d’in cangio a-o servixio che ve fasso
Voi atri ascì, nö me brûxiæ ö paggiasso.

35I greci, han sempre avûo da divozion
Pe Santa Ratalegua e l’han portâ,
275Primma de vegnî in guæra, in procescion;
E chi, gh’aveivan misso sciû ûn artâ.
Lë a g’ha sempre mostroû da protezion
Scinn-a a-o giorno che quello mandilâ
D’Ulisse, che ö l’aveiva un pô e sampette,
280Ö se azzardoû de tiâghe sciû e fâdette.

36E d’alöa in poi, nö ghe ciû stæto verso
Che ghe ne vûesse andâ unn-a pe drito,
E voti e tridui, tûtto tempo perso,
E zazuin e novenn-e all’infinito;
285A l’aveiva piggiæ tanto a-o reverso
Che quande l’han vosciûa cangiâ de scîto
A se missa a giâ i œûggi, a cianse, a sûâ
E a l’ha fæto trei bötti in sce l’artâ.

37Figgiœu cai, chi no ghe ciù remiscion,
290Alöa Calcante o ne se misso a dî,
A santa a no vϞ intende de raxon,
A vœû andasene a casa, a vœû partî;
Quande lë a l’aviâ avûo soddisfazion,
Solo alôa se porriâ torna vegnî;
295Se dûnque, persûadeive che ghe spûssa
Ö fiato a Troia e che ghe scrito: sûssa

38E l’é pe so vûentæ, che han fabbricoû
Sto cavallo de legno che le chi,
O l’é ûn voto pe-a santa, e l’han lascioû
300Invece de palladio o che so mi,
E l’han fæto tant’âto e spertegoû
Perché nö pûesci remesciâ de lî
E nö rende i so calcoli sbagliæ
Con portavelo drento da çittæ.

30539E l’é chi dove sta tûtto ö segreto;
Dæme a mente figgiêu che no v’inganno,
Se ö rompî, se ö guastæ, ve ö diggo sccetto,
Vöi, sei belli fottûi fin da quest’anno;
Ma se invece gh’aviei cûra e rispetto,
310Nö solo i greci nö ve fan ciû danno,
Ma dovian fâ a figûa de præe Michë,
Che ö se ö metteiva in tö stoppin da lë.

40E noi da belinoïn s’emmo credûo
E sô cûgge e sô scene, e sô sciortîe,
315Noi ch’eimo sempre stæti ûn osso dûo
Pe Diomede e pe Achille e che perdîe
Dexe anni de patî, no n’han fottûo,
Se semmo rovinæ pe due böxie;
Ma pe futtine ben, pe dâne adosso,
320N’è successo ûn anghæso ancon ciû grosso.

41Laoconte che ö l’ëa stæto nominoû
Cappellan de Nettûno, in sce l’artà
Ö l’aveiva za ûn toro preparôu
E ö l’ëa za lì pe daghe ûnn-a massûa,
325Quande dall’Isöa, che g’ho za çittôu,
(Se ghe penso me ven ancon da sûâ)
Se vedde vegnî a nêuo, döi sacramenti
Che ä sagoma, a-o regìo, paivan serpenti.

42Vegnivan zû cö stêumago addrizzôu,
330Co-a bocca spalancâ pinn-a de bava
Tûtto ö resto dö corpo arriguelôu,
Ö regïava in te l’ægûa e ö se regïava,
Se servivan da côa comme battûou
Che paiva læte ö mâ tanto ö scciûmmava;
335E vegnûi zû corrindo in fin ä spiaggia
Se son missi a scigôà neigri dä raggia.

43Semmo tûtti restæ senza respîo,
Senza gambe e ciû gianchi che un lenzêu,
Nö ghe stæto che ûn ûrlo, ûn sbraggio, un crio,
340«Andævene, son chi, sarva chi pêu»,
I serpenti in t’ûn botto, in t’ûn asbrîo,
S’arrissan a Laoconte e a-i sô figgiêu
E primma a questi, senza tante cûgge
Te i strenzan, te i ingöan che pän fregugge.

34544E a Laoconte che ö i voeiva soccorî
Se ghe asbrîan, se ghe inghêuggian in sce l’atto,
Se ghe doggian in gîo, te ö fan scroscî,
Lë ö sbraggia, ö l’ûrla, ö cria pëzo che ûn matto,
E ghe scappa e correzze a ciû no dî,
350In t’ûn momento te ghe dan recatto,
E te ö ridûan coscì che ö te diventa
Ûn mûggetto de strasse e dâ rûmenta.

45Poi se desghêuggian, quande l’han finîo,
E scigoando ädreitûa comme ûn vapore,
355Se ne van, senza ascâdi e senza asbrîo,
Senza manco ciû giâse in çimma a töre;
E là, sotto l’artâ, comme in t’un nîo
S’accomodan, se giân, senza che i scöre
Nisciûn de noî, che ahimé, senza pensaghe,
360S’aveivimo cagôu tûtti in te braghe.

46Quande se semmo repiggiæ ûn momento
E a quanto l’é successo emmo pensôu,
S’é dito in generale, che ö portento
Se l’aveiva Laoconte meritôu,
365Per avei avûo a tolla e l’ardimento
De tiâ a lansa in tö legno consacrôu
E che, pe appaxentâ a divinitæ,
Ö cavallo ö doveiva intrâ in çittæ.

47E lì sûbito a-o laôu se semmo missi
370Con päfæri, badî, masse, piccoin,
A daghe drento pe fâ andâ in menissi
A porta, e pe fâ ûn sguaro in ti bastioin.
E con corde, con lëve, atri bordissi,
Adattemmo a-o cavallo î scalandroin,
375E lì, tia, forza, arranca, ö mescia, ö passa
Sciû coraggio figgiêu, che ö le in sciâ ciassa.

48A brûttûi, bulicugge, orbi inaiæ,
Besêugna proprio che ne ö lasciæ dî,
Træ votte ö se fermôu pe intrâ in çittæ,
380E pe trae votte ö se sentîo scroscî!
E paiva che ö dixesse: Cose fæ
Ö reciocco dö færo, nö sentî?
Ma noî, ninte, ëimo sordi, emmo vosciûo,
Mettisegheo da noî, ben rebattûo.

38549Alôa Cassandra, che a n’ëa gûæi credûa
Perché paiva che a fosse ascemelâ,
A l’arve a bocca e a spiffera ädreitûa
Tutto quanto doveiva capità;
Ma nisciûn ghe dà mente e se ne cûa,
390Gh’è chi invece a cugionn-a e a piggia a fâ,
Ghe dixan che a l’ha a testa fêua de cascia
E ghe dan dö ciappetto e da bagascia.

50E frattanto zà a nêutte ciancianin
A l’aveiva inghêuggeito tæra e mâ
395E a sorpreisa che quelli mascarsoin
Ne vûeivan d’arescöso preparâ;
A poco a poco, tutti i çittadin
Ëan andæti in sce ö letto ûn pò a quetâ
E doppo avei provôu tante emozioin
400Dormivan ädreitûa comme succoin.

51Alôa dall’isoa donde a fâva ö scemmo
Sciorte a flotta di greci in ordinanza;
Pe fâ intende a Schenon, (miæ che ghe semmo)
A brûxia ûn fûrgaô mentre che a s’avanza;
405A-o segno convegnûo con sto malemmo,
Lë ö s’accosta a-o cavallo e ö gh’arve a pansa
Ciancianinetto, tûtta quella scciûmma
Pe ûnn-a corda, zû in tæra a se calûmma.

52Vegnûi tûtti de fêua senza parlâ
410(Ëan d’accordo, zà primma de sciortî)
Ognid’ûn sa zà dove ö deve andâ,
Cose ghe tocca e comme ö deve agî,
Chi a-o palazzo dö re, chi all’arsenâ
Chi a-e porte pe piggiale e fâle arvî,
415E chi va cö petrolio e coi brichetti
Pe fâne brûstolì comme oxeletti.

53L’ëa l’ôa dö primmo sêunno, e mi ronfava
Comme ûn sûcco dappresso ä mæ scignöa,
Quando, mentre che meno ghe pensava,
420Veddo Ettore stecchìo comme un’anciöa,
Pin de sangue, strassôu che ö me fissava.
Ö no l’ëa ciû quell’Ettore d’alöa
Che ö tornava trionfante e pin de botta,
Percose Achille ö gh’ëa restôu de sotta.

42554Ö l’aveiva ûnn-a barba speronsîa
Tutta pinn-a de bratta e insanguinâ,
Ûn muro allampanôu da mette puîa,
A roba tûtta sguari astrofoggiâ,
No gh’ëa posto da faghe ûnn-a ferîa,
430Tanto a pelle ö l’aveiva pertûsà,
E me paiva che fosse ö primmo mì
A parlaghe, dixendoghe coscì:

55E brao, cameadda, comme a l’é, ti ë chi?
Dove diao ti t’é andæto a bûzzarâ?
435E cose ti æ fottûo? l’é pe coscì
Che nöiatri te stavimo a aspettâ;
Per cose mai, ti æ quella faccia lì,
Brûtto de sangue comme ûn maxellâ?
Contime, parla, cose t’é successo?
440A-oa ti l’æ piggiæ, tanto, l’é ö stesso.

56E lë, senza risponde a-e mæ parolle,
Ö l’ha tiôu sciû ûn sospîo da strenze ö chêu:
Scappa, ö m’ha dito, Enea, primma che a scrolle
E ti resti de dentro a-o rattaiêu,
445Nö l’e tempo de fa de braghe molle,
Se ne deve sciortî comme se pêu,
E mi sön vegnûo apposta pe avvertîte,
Troia a l’ha in tö stoppin, sön messe dîte.

57Sarva almeno i gexû co-i reliquai
450Fûtti tûtto in t’ûn baûlo e fanni fîto,
Mettíte in t’ûn vagon, piggia ö tramvai
E portili a straquâ in te ûn atro scito:
Doppo ûn mondo de lastime e de guai
Ti ghe ö torniæ a piggiâ torna pe drîto
455E ti fondiæ a çittæ dell’Arpexella,
Ciû grande ancon de Troia e ancon ciû bella.

58E ö sparisce: frattanto pe-a çittæ
Se commensa a sentî cianze e sbraggiâ,
Ûn remescio, ûn tambûscio, ûn nö saviæ
460Comme quando se sente sbatte ö mâ,
Poi ö piggia ciû forza e intenscitæ,
Ö cresce, ö monta che ö me fâ adesciâ;
Sâto da-o letto e tastonando a-o scûo,
Camminn-o in sce a terrazza bello nûo.

46559Comme quando a campann-a a martelletto,
A n’adescia de nêutte in t’ûn scrollon,
Co-i êûggi ancon serræ, se sâta ö letto,
E se cöre tremândo da-o barcon,
E se vedde a gragnêua che a lascia netto
470E ûn incendio che ö porta a distrûzion,
E sovven solo allöa che s’é scordôu
Da quarche compagnia d’ëse assegûoû;

60Coscì mi stavo a amiâ co-e balle in man
A rovinn-a de Troia e mæ rovinn-a;
475Za l’incendio che primma ö l’ëa lontan
Ö l’aumenta de forza, ö s’avvixinn-a,
Ö l’attacca zà Tursci, ö piggia man,
Da-e artûe, tûtto zû, scinn-a ä marinn-a
Che l’ëa tûtto ûnn-a fiamma, ûnn-a förnaxe,
480L’aia pinn-a de zimme, ö mâ de braxe.

61Me và sûbito a testa in tö ballon,
Nö sô ciû cose fûtte e cose fâ,
M’infio e braghe, metto ö çenturon,
Me ven coæ de sciortî pe andame a dâ,
485Sciorto e lì abbretiö ammûggio ûn pelotton
De militi acchêuggeiti in tö scappâ,
E ghe diggo: battemosene a mössa
Zà che se gh’é: merda o berretta rössa.

62E lì in marcia: quand’ecco che incontremmo
490Ö sciö Oberti, che ö l’ëa seatê in Campetto,
Capitanio da quinta, mëzo scemmo
Da-o sciato, da-o remescio, da-o spaghetto,
Ö scappava vestîo comme ûn malemmo
Co-i argenti de casa in t’ûn sacchetto;
495Ö sciö Oberti, ghe crîo, sciâ vegne chì
Comm’a l’é, sciâ ghe molla vosciâ ascì ?

63Lë ö se ferma, e tremando a ciû nö pûei,
Ö me dixe: A l’é a votta che a nö falla,
Nö sön miga demöe, fan pe davvei
500Sti ruffien n’êuan de cugge e tian con balla,
E sciâ vêu che nö scappe? ma me pai
Ö çervello in ta testa ö ghe traballa,
Semmo bell’e fottûi nö gh’é ciû verso,
Sciâ nö ghe vedde, che l’é tempo perso.

50564Stö brûttö de cavallo ö bêutta zû
Strêuppe e strêuppe de greci a tutt’andâ
Sciortan da tutti i canti e vegnan sciû
Ädreitûa comme funzi. Ei bello fâ
Ma scì cuggie, ne ven sempre de ciû
510E se mettan lì, sûbito a piccâ;
E quello brûtto siôto de Schenon
Che ö ne bûzara, ö ne mincionn-a ancon.

65Tûtti scappan, nö gh’é che i granatë
Che fan ûn pô de rexistenza a-o scûo
515Ma piggian i compagni per foestë
E i ammassan pe mettise a-o segûo;
Sciâ se credde, sciö Enea, l’emmo derë
Ben ciantôu, senza spago e rebattûo;
Vosciâ sciâ vedde, nö sô cose dighe,
520Ma mì vêuggio sarvâ a pansa a-e fighe.

66Mì me sâta ûnn-a vêuggia mascarsonn-a
De mettime a corrî dove fa cado,
Primma amîo chi ho con mì: gh’é ö Câsabonn-a
E gh’é ö Döi södi, cö chirurgo Ansâdo,
525Ö sciû Gherscí, Nattin Carabalonn-a,
Cesare ö giardinë, cö sunnôu Bado,
Capitan Questa, Piransola e Rigo
Con Ciöngin ö procûoû e Campantigo.

67Tûtti bûlli da reo, tûtti çernûi
530Che nö pûeivo ëse mëgio accompagnôu,
Ma pe fali ciû cädi e ciû segûi
Me ghe son misso in mëzo e g’ho parlôu:
Zovenotti, v’ho sempre conosciûi
Pe ûn ciû cado che l’âtro e desgaggiôu
535Sô che sei tanti eroi, se nö savesse,
Me n’accorzieivo solo che v’ammiesse!

68Ma, perdîe tûtto zû, nö ghêu de cöggie
Chi se tratta de fáse massacrâ
In tö zielo ghe l’emmo a çento döggie,
540Nö se pêu ciû ne vinse ne appattâ,
Se nö sei unn-a niâ de bullicöggie,
Solo böin a men.... e a cagâ,
Perdiesann-a, l’é tempo de provâlo
Con piggiâlo in tö cû, senza mezualo!

54569Ste parolle, per lö, sön fêugo e fiamme
Che s’ëan cädi, buggï son diventæ;
Comme ûn branco de lôi, morti da fämme,
Comme matti furiosi deslighæ,
Senza piano d’attacco e senza esamme,
550Nöi s’asbriemmo ädreitûa dentro a çittæ
E zû botte ruffiann-e a ciû nö dî,
Che me fâvan mâveggia scinn-a a mî.

70Ma in che moddo porriô rende e tradûe
A rovinn-a l’orrö de quella nêutte!
555Pâ che Troia a precipite, a derûe
Sotto a forza d’ûn argano che a bêutte,
Vëgi, donne brûxæ, figgie fottûe,
Sacchezzi, malazioin de tûtte e chêutte
Sangue e morti, ammûggiæ pe tutti i canti
560Giastemme e sacranoin da tiâ zû i santi,

71Ö primmo di nemixi che incontremmo
Ö l’é Zorzin, perla di negozianti,
E ö ne piggia pe greci... Eh cose femmo,
Ö se mette a sbraggiâ, vegnimmo avanti,
565Noi âtri l’é dö bello che se demmo,
E voi ve ne stæ lì a pisciâ pei canti?
Ah brûtûi... ma ö s’afferma spaventôu,
Accorzendose alôa che ö s’êa sbagliôu.

72Comme quande succede quarche votta
570Che ûnn-a figgia, acchêuggendo da viovetta
A te posa ûnn-a man sorva ûnn-a sotta
Che a l’êa ascosa in ti fiori e in te l’erbetta,
A fâ ûn schitto, a te piggia ûnn-a giavotta
Comme se l’æse visto a sciâ Cichetta,
575E a se mette a scappâ senza ciû giâse,
Tegnindo larga a man pe nö brûttase,

73Coscì Zorzin, quande ö n’ha conosciûo
Fæto ûn bottö ö se misso pe scappâ,
Ma piggiôu de sorpreisa e mëzo a-o scûo,
580Indeciso in sce a stradda da piggiâ,
Ö s’ingamba, ö va zû longo boccûo
Criando: agiutto, nö me fæ dö mâ!
Noi se femmo coraggio, e lì in sce l’atto
Visto e nö visto, se ghe dà recatto.

58574E superbo Ciöngin de sta bravûa
Ö ne dixe: miæ cose me sovven,
Doviescimo pe fâla ciû segua
Piggiâ e armi e ö vestî de sti rûffien;
Ö sâ forse ûn inganno, ûn’impostûa,
590Ma mì, cai, me ne fûtto bell’e ben,
A guæra in sce sta mascima a se basa:
Chi ë bulicugge se ne stagghe a casa

75E ö se mette a divisa de Zorzin
A fêlûa cö ciûmasso, ö çenturon
595E coscì fa ö sciö Bado, ö sciô Nattin
E coscì tûtti senza distinzion,
In manea che nö visti da vixin
E protetti da-o scûo, da confûxion
Ne riûscîo per ûn po’ de fâla franca,
600Ammazzandone ûn muggio all’arma gianca.

76Ma scì, contro ö destin gh’é scrîto: Menn-a
E s’ha bello prefutte e remescià
Perché quando ö s’ha in fondo a-o fî da schenn-a
Barba d’ommo nö riesce a destaccâ,
605Tutt’assemme ligâ, c’ûnn-a cadenn-a,
Co-i cavelli pë spalle e despuggiâ,
Nöi vedemmo Cassandra in ta marmaggia
Tiâ pe forza, insûltâ da stî canaggia.

77A sta vista, Ciöngin che ö l’ëa ö sô amante
610Ö se caccia in tö mûggio inveninôu
Pe salvâla o pe mûi co-a sô galante;
E nöi l’emmo in sce l’atto seguitôu;
Chi l’é dove piccôu n’emmo ciû tante,
Chi l’é dove de ciû n’emmo piggiôu,
615Ma se devo fâ ö giusto parallello,
Quelle ch’emmo piggiôu sön ciû dö bello.

78Perché i nostri, vedendone a-o vestî,
Ne piggiavan pe greci, e lì sciabbræ,
Sasci, travi, de tûttô adosso a nöî,
620Che nö pueivimo dîghe: ve sbagliæ.
I nemixi, riuscindo a descrovî
Ch’ëimo troien da greci mascheræ.
Mi ghe lascio pensâ, bella reginn-a
Se n’han fæto de nöi tanta toninn-a.

62579E chì cazze Ciongin, co-a pansa averta,
Lamentando ö sô scagno e a sô famiggia,
Campantigo co-a croxe descoverta,
Ö s’arigûela zù, comme ûnn-a sbiggia,
E tì ascì, prinçipà da gente asperta
630Ti te andæto a fâ fûtte, ö sciö Caviggia
Ne l’ha protettô ö prinçipato e ö cenzo
Ne-a santa Compagnia de S. Vincenzo.

80Mi nö fasso pe dî né pe lôdame,
Ma ho tentôu e brêgôu quante ho posciûo
635Senza daghe de ciatto e risparmiâme
Pe restâ lì mi ascì, bell’e fottûo.
Ma ö destin, perché ö voeiva conservame
Pe ûn giammin ciû angoscioso e ancön ciû dûo,
Ö m’ha fæto sciortî san comme ûn pescio
640Da sta poca zizoeta de remescio.

81De tanti ch’ëimo, solo mì, Nattin,
(Za buscetto e inciagôu comme S. Rocco)
Ö sûnnôu Bado, ö noto Chitarrin
Mëzo morto e arissôu comme ûn malocco
645A forza de strepelli e de buttoin
Se riûscimmo a sarvâ tûtti in t’un tocco
E sospinti da-i sbraggi e da-o fracasso
Andemmo in strambælon, finn-a a-o palasso.

82Lì paiva che ghe fosse ö finimondo
650Tanto ö l’ëa ö ramandan, e botte, ö fô;
I greci, c’ûn asâto furibondo,
S’ëan missi a fûtte zû a porta maggiô
I Troien, tiâvan zû d’insimma in fondo,
Tûtta a roba de casa adosso a lô,
655Guardarobi, comô, carreghe indôê,
Sofâ, potronne, casserolle, oinæ.

83Chì me ven torna coæ d’andame a dâ
In soccorso da Corte e di assediæ;
Ö busillis ö l’ëa de pûei passâ
660Perché e porte e i rastelli eân barrichæ;
Me sovven d’ûnn-a porta riservâ
Fæta in tempi ciû belli e fortunæ
Da Andromaca prescelta ciû che a grande
Pe portâ ö sô pivetto a-o pappâ grande.

66584Me gh’infio co-i compagni, e andemmo scinn-a
In sce ö teito de dâto a-i luxernæ:
Lì gh’aveivan costrûto ûnn-a latrinn-a
Da döve d’in sce ö setto accomodæ
Se gôdiva da vista da marinn-a
670Da campagna di monti e da cittæ
In moddo che re Priamo cagando
Ö veddeiva i confin dö sô comando.

85Se mettemmo co-i færi a travaggiâ
Pe puèi futtila zù da quell’artûa
675A scäsemmo d’in fondo e a sön de fâ
Levemmo e ciavi donde a l’ëa tegnûa,
Picca, batti a commensa ûn pô a löcciâ.
Femmo leva, a precipita, a derûa
E a n’accheûgge ûn miggiâ, tûtti in t’ûn masso
680Sotto ûn monte de merda e cäsinasso.

86In sce a porta maggiö, tûtto luxente
Pin de croxi, de sciarpe e de galloin,
Pirro ô se dava comme ûn aççidente
Alternando co-e botte, i sacranoin.
685Comme quando ûn batoso prepotente
Ö se pâ in drîto de mezûâ mascoin
Solo percöse ö le vestîo da festa
E ö l’ha ö vinetto che ö gh’ascâda a testa.

87C’ûn picosso in te man, sto bulicugge
690Ö piccava in ta porta a ciû nö posso,
Marmo, fæeri, cantæ, paivan fregugge,
Cazzeiva tûtto zû, dosso e bordosso,
Finalmente ö portâ : pâ che ö se doggie
Sotto a forza da leva e dö picosso,
695Ö fa vedde ö cortile e i colonnati,
E stanze dö Re attuale e di antenati.

88Lì gh’ëa ûn mûggio de donne e de figgiœû
Mezi morti dao sciâto e dao spavento,
Chi in camixa o inghϞggeito in ti lensϞ,
700Chi n’aveiva ädreitûa de vestimento.
Ö l’ëa ûn lûo continûoû de strenze ö chœû
Per chi avesse ûn pittin de sentimento,
Ûnn-a mostra de chœûsce e de tettin
Da fâ perde ö çervello a ûn capûssin.

70589Pirro ö passa a traverso all’avertûa
E ö se caccia in te donne despûggiæ,
Tanto a porta a va in scandole, a derûa
E te gh’intra ûnn’ondâ de mandilæ;
Scia se pœû immaginâ, con quell’arsûa
710S’ëan ommi da troväse imbarassæ,
Figgie, vidûe, maiæ, ghe passan tûtte,
Seggian zovene o vëgie, o belle o brûtte.

90Ma scicomme nö gh’ëa dö pan pe tûtti,
Cöre ö resto a frûga in ti appartamenti;
715Ö l’ëa ûn fiûmme che ö libera i so flûtti,
E ö l’inghœûggie campagne e casamenti,
L’ëa tûtto bön, pe questi farabûtti,
Öu, mobiglia, fucciare ed ornamenti,
In te meno de quanto ö staggo a dî,
720Le tûtto andæto a fäse benedî.

91Chi l’é tempo che conte in che manëa
Priamo ö le andæto a fâse bûzarâ,
Quando proprio ö l’ha visto che nö gh’ëa
Moddo de vinse o pöesise appattà,
725Ö s’é sûbito fissôu in te l’idea
De mettise ö braghë pe andase a dâ,
Ö se infioû l’uniforme, a sciabbra, a lûmma
Con çinquanta centimetri de ciûmma.

92In to mëzo ai reali appartamenti,
730Gh’ëa a cappella da Corte e da famiggia.
Chi, co-e figgie, co-e nϞe, coi pochi argenti
Che a l’aveiva salvoû da-o parapiggia,
Stava Ecuba annicciâ, battendo i denti,
Aspëttando ogni pô, de piggià a striggia
735E con cênti, preghee, comme fa e donne,
A tiâva zû da-o çe, santi e madonne.

93Quande Priamo, armoû comme ûn zûenotto,
Ö l’é comparso in faccia a sô moggië
Sorpreisa, mäveggiâ e l’ha fæto ûn botto
740Nö credendo mai ciû che ö fosse lë;
Ma figgio ca-o, ti n’æ bevûo ciù ûn gotto,
A ghe dixe, ti ö sæ che ti æ ö braghë?
E te ven ancon cûæ de fa ö gradasso,
Se ti perdi e cörezze ad ogni passo?

74594Famme questo piaxei, nö stâ a sciörti,
Che se dunque te piggian a patatte,
Eh figgio caö, se tì ti æ cûæ de mûî,
Nö gh’é necessitæ d’andâse a batte,
Stanni chì, che mûiemo tûtti duî
750Senza fâse piggiâ pe teste matte...
E a ö persûade coscì, che a te l’assetta,
Mäestoso sovrano, in sce a banchetta.

95Ecco intanto Polite, ö caga in nîö,
Ûn bello zovenetto pin d’arzillö,
755Ö se vedde arrivâ, fûto, scoriö,
Da Pirro, che ö ghe vûeiva fâ ö bacillö.
Questo chì che ö l’aveiva za ferîö
Co-a fûtta in corpo d’avei fæto pillo,
Ö continûa a piccâ, scinché ö meschin
760Davanti ai sô parenti, ö tîa ö gambin.

96Priamo a sta vista ö nö se ciû tegnûö,
Benchè vegio, impotente e podagroso:
A brûttö mandilâ, beccö fottûö,
Siôtö, vile, rûffian d’ûn pigöggiösö,
765Ö ghe sbraggia, n’aviæ mai ciû credûo
Che ti pöesci ëse tanto assimentoso!
Ti æ tanta prepotenza e tanto chœû
D’ammazzame in sce a faccia i mæ figgiœû?

97Achille tô pappâ, scibben che ö fosse
770Ûn nemigo e ûn batösö comme tì,
Quande g’ho domandoû d’Ettore e osse
Ö l’ha reise e ö l’ha avûo pietæ de mì;
E ti invece, brûtö, ti fæ de mosse
E de ciû ti me bûrli? acciappa chì,
775Ö tia fœûa a sciabbra e ö te g’asbria unn-a botta,
Destegando corezze pe desotta.

98Ma a sciabbra che a pesava ciû che lë
A tocca solo Pirro e a cazze in tæra;
Stö chì, poi, mâ edûcôu comme ûn muatë,
780Ö commensa a risponde c’ùnn-a gnæra,
E ö ghe dixe: finiscila braghæ,
Vanni a tiâ de corezze sotto tæra,
E digghe a mæ pappà che ö te i agotte.
Ma frattanto, ti vannite a fâ fotte.

78599Ö l’abæra pe ö collo e c’ûn streppon
Ö leva da assettoû d’in sce a banchetta,
Ö strascinn-a tremante e in strambælon,
C’ûnn-a man ö gh’acciappa a perûcchetta
E con l’âtra piccândo cö squadrön,
790Ö te ö taggia, ö te sgûara, ö te l’affetta;
E coscì l’é finîo stö gran sovrano,
Proprio comme ûn strasson, comme ûn babano.

100Mi vedendo coscì n’ho ciû posciûo,
Arvî a bocca e parlâ dall’anscietæ;
795Ma tûtt’assemme poi, me sovvegnûo
Da mæ povia famiggia e de mæ poæ:
Ö l’ëa ascì, comme ö re, mezo fottûo.
E ö l’aveiva all’incirca a stessa etæ;
Ho pensôu ä mæ casa, aô mæ gardetto,
800A mæ moggë che aveivo lasciâ in letto.

101Vêuggio andâli a sarvâ, ma primma amîo
Chi di amixi m’aveiva accompagnôu;
Pesta! no gh’ëa nisciûn, chi l’ëa ferîo,
Chi l’ëa stanco, chi morto e chi stroppiôu
805Tûtti per ûn se, pe ûn mæ m’han dæto ô gïo,
Insomma, e-o bello solo abbandonôu;
Mi pe levâme d’in ti pê a-i cavalli
Vortime indietro, piggiâ ö liscio e dalli.

102Appenn-a me sön giôu pe scappâ via,
810Che me torno a fermâ! perdingolinn-a
In sce i schên d’ûn artâ, tûtta abbrensûia
Giâna, fûta, co-a pelle de gallinn-a,
Veddo quella putten che co-a luçia
A n’aveiva cacciôu, tûtti in rovinn-a,
815Elena, intendo, e sciâ capisce ben,
De chi parlo, se parlo d’unn-a putten.

103Me sön sentîo ûn scciûppon de raggia
Pensando che pe lë, Troia a l’ëa in fiamme;
E comme, ho dîto, mî, questa canaggia
820A torniâ sann-a e salva a-o sô reamme,
Mentre nöi ne tocchiâ dormî in sce-a paggia
Limoxinando pe nö muî dä famme?
Lë a sä torna reginn-a e a fä de mösse
Con sô mariö, comme se ninte fösse?

825104Nö perdiessann-a che n’andiâ cöscì,
Zà che ö caxo ö me a fâ vegnî in ti pë,
Me ven coæ de levaghe ö presumî
E daghe quattro patte in sce ö panë,
E scibben che a dî ö veo, ghe perde mî
830A mettime c’ûn siôto comme lë,
N’importa ninte, aviô a soddisfaziön
De vendicame ûn pô de stö saccön.

105Tutt’assemme me sento imbarlûgâ
E veddo tûtto cæo comme de giorno,
835E in tö mëzo da lûxe che a me pâ
Che a ghe fasse ûn’aureola d’intorno,
Cose veddo? l’immagine adorâ
Da mæ povia mammâ che ö sô soggiorno
A l’aveiva lasciôu d’in mëzo a-i santi
840E tûtta bella a m’ëa vegnua davanti.

106A me piggia pe man e dolcemente
A me parla e a me dixe: ma figgiêu,
Dimme ûn pittin, cose te sâta in mente,
Perché ti sbotti e ti te a piggi a-o chêu,
845Pe ûnn-a fucciara tanto inconcludente.
Mentre poi ti nö pensi a casa têu?
E tô poæ, tô moggië, cö tô bardascia
Ti te læ zà scordæ, pe sta bagascia?

107E a nö sæ stæta manco bonn-a lë
850Né quello scemelan che ö l’ha rapîa,
A fâ tanto, de mettilo in t’ûn pê
A Troia, a Frisia, a Misia e compagnia,
Perché ti ö sacci, l’e vœntæ dö çe
Che da ûn pessetto ö v’ha piggôu de mîa,
855E per quanto çerchæ de dî e de fâ,
Ö ve vêu dâve adosso e desmatâ.

108Se poi te pâ che mi conte ünn-a vescia
Piggia chì che te presto i mæ speggetti,
Cön sti chì, ti veddiæ cose se mescia
860Lasciû in çë pe cacciave in menissetti,
Dunque lascia cörrî, vâ a casa in sprescia,
Nö stä chì a perde ö tempo e a fâ frexetti,
E dovunque ti andiæ mi te dò aggiutto
E mi te vegniô apprêuvo dappertûtto.

865109E a sparisce: me metto ö pincenez
E, perdiesann-a, cose veddo mai!
Paiva proprio che i santi che l’é in çë
Avessan cangiôu forma in tanti diai,
Pe futtine ädreitûa, co-e man, cöi pë,
870Brûxia, römpi, sconquassa, arranca e dai;
Quando ho visto coscì, mi son scappôu
Verso casa, avvilìo, mortificôu.

110A malapenn-a introû, natûralmente,
Son andæto a çercâ de mæ pappâ
875Che ö l’ëa in letto a dormî tranquillamente
Senza manco pensâ a sto calabâ;
Ö ciammo, ö scrollo, un pô, ma inutilmente;
Lë tranquillo ö se torna a giâ de là,
Ghe conto a cosa, ö nö se vœû sciatâ,
880Vœûggio vestilo, ö nö se vœû mesciâ.

111Ma figgio cao, te pâ che in ti mæ panni
Aggîe ancon vœûggia de sciûgame e cuggie
Mentre me l’ho sciûghæ za pe tant’anni
Che me son arrivæ söttö e zenuggie?
885Son carego de crûzî e de malanni
Che l’é tempo che lasce e che me doggie,
L’é dö bello che mi l’ho in tö bacillö
Lascime dunque muî, queto e tranquillö.

112E lì dûo comme ûn mû, fermo, intestoû
890Ö nö vûeiva cegase a nisciûn patto,
Mi ö pregavo che m’eo mezo sfiatoû,
E lë sempre ciû dûo sempre ciû ciatto;
Strillava ö mæ figgiœû che ö s’ëa adescioû,
Cianzeiva mæ moggië, coe serve e ö gatto;
895Visto poi che l’ëa tûtto inutilmente,
Ho finîo pe tiâ zù qualche aççidente.

113Ah sci? ti nö vœû intende de raxon,
Me son misso a sbraggiâ, ti vœû mûi chì?
E che a seggie coscì, ma sacranon,
900Vœûggio alôa fâ de mösse ûn pô mi ascì!
Se dovemmo andâ tûtti in perdizion
Andemmo pure e commensiô da mì,
Zù Recco e Rûa e Canâ de Rapallo,
Muimmo tûtti, perdie! che mi me sciallo.

905114E dixendo coscì, sfroddro ö squaddron,
Piggio ûn sciœuppö e me ö metto a caregâ,
Me forniscio de balle e munizion,
E fasso pe sciortî, pe andame a dâ,
Ma poi quande son lì, pe infiâ ö pörtön,
910Eccote mæ moggië bell’aquegâ
Che a m’abbranca a me strenze pe zenuggie
E a me cria: maio caö nö fâ de cuggie.

115E a dixe che se sciorto, a ven le ascì
E a me mostra ö figgiœû che a l’ha in te brasse.
915A cianze, a l’ûrla, a cria, tanto che mì,
No so ciû cose digghe e cose fasse.
In to mentre che nöi atri stemmo lì,
Mi pe andamene e lë perché nö passe,
Me succede ûnn-a specie de portento
920Che ö ne fa perde a voxe e ö sentimento.

116Ecco lì che in sce a testa a-o mæ Giulin,
Pâ de veddighe ûn fœugo che ö parpelle
Comme quello dö spiritö de vin,
Senza toccâlö né brûxiaghe a pelle
925Ö portemmo ädreitûa sotto ö brönzin,
Ghe cacciemmo de l’ægua in te çervelle,
Ö crovimmo de strasse, ghe buffemmo,
Ma scì balle, ciû femmo, meno femmo.

117Quande Anchise ö l’ha visto stö portento
930(Tra parentesi, Anchise ö l’ëa mæ poæ)
Ö se misso a sbraggiâ tûtto contento:
Scialla scialla figgiœû nö ve sciatæ,
Ö l’é ûn miaco co-e cugge, in mæ zuamento,
Ö l’é ûn prodigio da divinitæ;
935Se l’é veo quanto diggö, Ente Supremö,
Danne ancon ûnn-a prœûva e ghe veddiemo.

118Ö nö n’aveiva ancon finîo de dî
Queste parolle, che se sente ûn tron
E ûnn-a stella, che a l’ëa de dâto a noî,
940Piggiâ ö volo diretta a settentrion,
C’ûnna striscia de lûxe da nö dî
E ûnn-a spûssa de povie da cannon,
Che mæ poæ, dao miracolo convinto,
Ö s’é misso a sbraggià: me daggo vinto.

945119Nö gh’ëa tempo da perdise in te balle,
Se vueivimo ëse pronti a fûtte ö can;
Piggio mæ poæ, me ö carego in sce spalle,
Diggo a-o Giulietto che ö me dagghe man,
E Creûsa inghœûggeitâ in to so scialle,
950A ne ven de derë poco lontan,
Poi diggo ai servitoi ch’ëan lì a aspetâ
Stæ ben attenti a quello ch’ei da fâ.

120Piggiæ ö poco de bon che pûei portâ
Sciortî e porte a ûn per ûn pe no dâ all’œggio,
955E pe stradde diverse, andæ a aspetâ
Che vegnimmo noi ascì in sce quello schœûggio
Dove gh’é unn-a capella rovinnâ
E ûn bell’erböeto che ö me pâ d’ofeûggio,
Aôa in marcia, che chi nö se cûggionn-a
960E preghæ i santi, che ve a mandan bonn-a.

121Se mettemmo in cammin, ciancianinetto.
Pë e stradde ciû sarvæghe e abbandonæ,
Mi che ignoravo cose ö l’ëa ô spaghetto,
Aôa eo pin de spavento e d’anscietæ;
965Finalmente arrivemmo a ûn carogetto;
Che ö metteiva da-e porte da Çittæ,
Quando sento di passi pe derë
E ö poæ ö sbraggia figgiœû l’emmo a-o panë.

122Perdo a bûscioa ädreitûa, cöro, m’infio
970Dove n’aveivo mai misso de pë,
Me poso ûn pô, torno a piggià l’asbrîo
Senza mai dame mente pe derë,
E frattanto che cöro e no me gîo
Ecco li, che mi perdo mæ moggië,
975Né me n’accorso mai, scinn-a a-o momento,
Che arrivo ao scîto dell’appuntamento.

123Sciâ se pœû immaginâ, che crï, che centi
Quande ho visto che lë a n’ëa ciû con noî,
Se n’ho tioû zû dì tacchi e di aççidenti,
980Se n’ho dîto e sbraggioû de tûtti i coî;
Lascio Giulio e mæ poæ, co-i pochi argenti,
In custodia di nostri servitôi,
E m’asbrio testa e cû, torna inderë
Deciso a tûtto, pe trovâla lë,

985124Rifassö ö mæ cammin, torno in çittæ
Amiando dapertûtto e inûtilmente,
Piggio a stradda da dove êimo passæ,
A ciammo a perdifiato e a no me sente,
Poi ritorno corrindo a casa mæ
990Pe vedde, chi sa mai, se pe aççidente
A se ghe fosse torna andæta a asconde
Pe aveime perso senza savei donde.

125Ma scì balle, a mæ casa a l’ëa za pinn’a
De Greci che ne favan ö bordello,
995Sciamme, zimme, tissoin, fûmme, rovinn-a
L’aveivan za cangiâ in t’un Mongibello;
Torno indietro de corsa e vaddo scinn-a
A-o Palazzo dö Re, poi da-o Castello.
Ai Portici, in te gexe ch’ëan stivæ,
1000De mobili, de roba e de dinæ.

126E metteivan lì tûtto, in sci artæ,
In tæra, a futticû, pë sacrestie,
Vasi, gioielli, mobili indoræ,
Argenti, prie preziose e drapperie,
1005Ommi, donne, gardetti incâdenæ
Che mandavan di lûi da scciappâ e prie,
Ma scì cuggie, nö a veddö pe ûnn-a potta
E me metto a giâ indietro ûn’âtra votta.

127Senza savei, che pesci ciû piggiâ,
1010A ciammo pe sô nomme in tûtti i canti,
Tûtt’assemme, me a veddo capitâ
Ben ciû grande dö solito davanti
Me se særa ö respîo, me ven da suâ,
Ciammo aggiuttö ä madonna e a tûtti i santi,
1015Ma lë ciancianinetto a s’avvixinn-a
E a se mette a dî, co-a sô voxinn-a:

128Compagno di mæ giorni fortunæ
Percose ti te sciâti inutilmente?
Pe nö fâme divedde a tô anscietæ
1020E a noia de viaggiâ fra tanta gente!
Iddio, che ö nö fâ e cose pe meitæ,
Ö m’ha fæto creppâ d’ûn aççidente:
A-oa a l’é comme a l’é, se devo dî
Nö me pâ vëo de n’avei ciû da mûî.

1025129Ö sô ben, che pe ûn pô te rincresciâ
Pe nö savei döve appussâ ö pennello,
Ma ûn pô de diëta a nö te fâ dö mâ,
Tanto ciû che ti në manco ciû noëllo
Ma quando ti sæ lesto de viaggiâ,
1030N’aggite pûia che ti appendiæ ö cappello
E in t’ûnn-a botta ti troviæ a luçia,
A gloria, l’abbondansa e a scignoria.

130Atro nö t’ho da dî bello marîo,
Che ti pensi a-o figgiêu che t’ho lasciôu,
1035Tîtelo sciû, pin de timö de Dio,
Bravo comme sô poæ, ben edûcôu.
Vœûggime ben, mîa de sta allegro, e addio.
A sparisce e mì resto abbellinou,
Çerco de dâghe ancön l’ûrtimo abbrasso,
1040Ma sbatto l’aia, senza strenze ûn casso.

131Fûto, fûto pensando a-i caxi mæ,
Sön törnôu dâ capella rovinâ
Döve gh’ëa con mæ figgiö e con mæ poæ
Ûnn-a folla de gente radûnâ
1045Pronta a dividde e nostre avverscitæ
Seguitandone in tæra comme in mâ:
Troia a l’ëa ûn fôu... nö gh’ëa da fâ ûn bellin,
Dunque, ho dîto, mettemöse in cammin.