Vai al contenuto

Ils Retoromans/El curtin de dialas

Da Wikisource.
../

../ IncludiIntestazione 29 ottobre 2019 50% Da definire

Ils Retoromans Ils Retoromans

El curtin de dialas.

Tut tievia, migieivla ei l' aria de sera. —
Filada, tessida da la primavera,
Schai ussa la teila ded jarvas e flurs,
Rasada sur crests e collinas ed urs.
5 La rosa dil tschiel aunc terlischa nell' aria,
Ma tgeuamein vegn per campagna agraria
L' umbriva lischnont sco la métta de fein.
Ord frastgas de salisch, che sieman spel Rein,
Resuna plischeivel il himni de sera
10 De la cantadura, sco cotgla schi nera.
Gaudenz e siu hosp van encunter Termin,
Per render visetta leu or' al curtin,
Dals Rets venerau e temiu sanctuari,
In liug de diaulas, sulom solitari.
15 Il pievel rimnau ord ils vitgs en quell' ura
Dei render il cult a ses dieus cun premura.
Schular de parfinchels ord caglias resuna.
Sin via Gaudenz agl apiestel rischuna:
„Ils dieus dils Romans ein de marmel e stgein,
20 Ed jasters als Rets, che pertgiran aunc bein
Las veglias isonzas ded atgna cardientscha.
Il prèses de Cuera cun buna prudientscha
Risguarda nos fatgs. Gia il Mars, cu la roda
Solara sevolva, sesaulza ord moda
25 E punscha culs radis ils rovens schalai,
Dedesta tuts dutgs sut la glatscha sattrai:
Lu battan ils cors de nos mats en speronza,
Ei prendan la suna cun precipitonza,
E verdas monduras per las mantinadas;
30 Diaulas el vitg ed uclaun arrivadas,
Selegran culs auters, en dascha vestgidas,
Pertgei las terrurs digl unviern ein untgidas. —
Mattatschs orda senn e signuns e pasturs,
Cun stgellas, platialas fan grondas ramurs;
35 Ei cornan de forza per streglias e vaus,
Per far che la jarva revegni sils praus,
Ch' in sappi las vaccas laschar ord nuegl,
Per far che entochen la fin ded avrel,
Las nuorsas cun tschut, las ansolas e cauras
40 Nuot maunglien tumer pli cuflaus e malauras.
Ed ussa puspei ei in di festival
Dils Rets arrivaus.“ — Giu enten la vall
Terlischan ils fiugs, dals pasturs envidai
Osum ils muletgs cun ils muvels cargai. —
45 Sigl ur digl uaul en in fop engarschau
S' extend' il seruden sulom umbrivau
Da viazza de vaglia cun scorsa biergnusa,
Cun crunas giganticas, roma barbusa.
Sil tschespet en quella larguna selvatga
50 Remeglian las tscharvas, stupentas de tratga,
Las tscharvas spuretgas cun tschemas sromadas,
Che ein per diaulas el claus envernadas.
Las jarvas digl jert ein lur stuffia vivonda,
'Gl ual cristallin offerescha bubronda. —
55 A miez la pradella sesaulza in biet,
Vestgius cun pignola e truscla dariet;
Quei ei il clutgèr dil casti sutterran,
Palaz de dunschallas diablas, che fan
Giufuns il ravugl della tiara cussegl,
60 Co metter la sort dils humans a cavegl,
Urgir ils misteris de cletg e sventira,
Co dar a mintgin meritada mesira.
Diaulas protegian pastira, montogna,
Ed han lur agid a zerclunzas a mogna;
65 Diaulas bufatgas, solet sfiguradas
Entras ils peis caura, las ein premuradas,
De far sesvegliar ord il stumbel la spigia,
Ei gidan canvaus enzardar cun fadigia.
Sil tgiembel dil biet ei la „platta
pussenta“
70 La platta, che quarcla la tauna termenta,
Il vau trubistgau, che descend' en scalems
Tut leischens da stellas e mischs digaréms:
Schnueivla sfendaglia de greppa schluppada,
Dil chor de diaulas zupada intrada!
75 Fladadas tut tievias, cheu sbuccan sidora
Dal venter profund, che beinduras rumora
Sco sche las diaulas fagiessen rueida,
Lur scazzis partgent cun enguorda queida.
Il mes-chel … humid ei signaus cun ils pass
80 De quellas, che vegnan la notg bein de bass
Sidora, per tonscher discus giud la platta
L' unfrenda porschida, la carn delicatta:
Las spatlas dil tschierf, brinmellen barsadas,
Dueien calmar las diaulas viladas.
85 Vegnida ei l' ura! Solegl serendent
Intresch' el portal dil sclariu occident;
Il tschiel en burniu e la tiar' en umbriva!
Aunc trembla la glisch sin la platta votiva.
Ils mats ein vegni cun la tscharva, ornada
90 Cun flurs e pindels, sin la corna sromada.
Cauvitg Ursicin ha canau 'gl animal,
Caluns e spinals cavigliau sin il pal;
La flomma sbrinzlegia e blaua fimaglia
Seballa ad ault tier la legra cornaglia,
95 Ch' enquera 'gl igniv e refugi sur notg.
Spel biet dil curtin ei gia freda da cotg;
Dunnauns devoziusas uss fieran el fiug
Carschun sechentau, ch' ei carschius el sogn liug.
Ils umens dils vitgs cun dunnauns ed affonts
100 Cheu stattan en tema; lur vegls pardavonts
Han cheu gie undrau tras serila unfrenda
Diaulas amitgas, gudiu la merenda. —
Gaudenz e siu hosp el rudî arrivai,
Dals fegls digl uaul cun suspect contemplai,
105 Admiran il viv manischar dil cauvitg,
Ch' endrida la flomma e pren pil fustitg
Schambuns, che deghiran; el tschaff' il furetg
E scarga la tocca dal rost en pitg pètg.
Cun fatscha solemna; el pronunziescha
110 Vegls plaids de misteris, che el gnanc capescha;
La part dellas dieuas el porta e peisa
E tschènta sil crap, sco sigl ur della meisa;
El dat la porziun a scadin personavel,
Che spetga cheu vess sin siu dretg ded artavel.
115 Ils mats ein semtgai per tschaffar ils tizzuns,
Scanatscha ardenta ei prendan en spruns,
Envidan cun prescha en glischa furnascha,
Rudialas che roclan, scuettas de dascha,
Entscheivan garent e schulont a girar
120 Entuorn el curtin, per daluntsch spuentar
Ils spérts, che enqueran cun forza hostila,
De metter a frusta raccolt' attunila. —
Cauvitg Ursicin cun solemna preschientscha
Confirma ils ses cun ils plaids de cardientscha:
125 „Teni ad honur buntadeivlas dialas,
Dals vegls veneradas; ei rasan las alas
Sco èvlas sur nus, benedeschan igl onn,
Pertgiran pasturs e muaglia da donn.
Vus giuvnas ornadas, vegnidas dals vitgs,
130 Alzei vossas vuschs, che entochen sils spitgs
Dils quolms resoneschi il miedi sonor,
Il himni de laud ded antica tenor.“
In chor de mattauns de statura de vaglia,
Sin quei intonescha cun leda coraglia:
135 Aultas Dialas,
Dieuas ruralas,
Dei la carschientscha al pastg abuldont;
Nieblas dunschalas,
Bunas e bialas,
140 Dei compigni' al sepers viandont!
Dieuas silvanas,
Sco genzianas,
Ei vies vistgiu da colur il pli fin;
Vus protecturas,
145 Nossas signuras,
Po protegî il nies coven e glin!
Soras migieivlas,
Auras nuscheivlas,
Lunsch spuentei da nos èrs e barguns,
150 Dieuas tut alvas,
Castas e salvas,
Cheu retschavei sin la platta nos duns!