Pagina:Archivio storico italiano, serie 5, volume 7 (1891).djvu/315

Da Wikisource.

intorno a lodrisio crivelli 295

rinfacciava persino errori di grammatica, mentre per contro vantava se stesso e gli onori resigli in competizione con Giovan Mario, lodava la generosità di Ferdinando re di Napoli e terminava gettando in faccia a messer Francesco l’invidia inestinguibile contro tutti i più dotti che fossero a quei tempi in Italia, compresi Giovanni Lamola e un Sulmonese - probabilmente Bartolomeo1. - Lo scritto, sembra in forma di lettera aperta allo stesso Filelfo, come allora era uso, fu sparso largamente dal Crivelli: però l’umanista tolentinate stentava ad averne copia. La prima notizia del medesimo gli giungeva per mezzo di Giampietro Arrivabene,

  1. Il Filelfo nella replica scrive: «Quem corvum Sulmonensem loquaris ignoro. Ego enim huius tempestatis Sulmonensem cognovi neminem, quem dignum censuerim aut officio meo aut odio, aut ulla prorsus orationis memoria». Ma appunto verso quel tempo (1463) insegnava a Milano Bartolomeo da Sulmona, riguardo al quale tra le Provvidenze generali dell’Università di Pavia si ha il seguente notevole documento inedito: «Ill.me ac Excell.me Princeps. Humili commendatione praemissa etc. Ne si aliquando a legibus nostris longo studio aut lectionum multitudine recedendum est, vel potius interponendum ad extera, sed potius ad humanitatis studia tanquam ad leves et mansuetiores Musas divertamur, et aliquando, ut de se fatetur Seneca, in alia castra transeamus, aberrare contingat, I. D. V. supplicamus, ut nobis et dno Barthol[omeo] Sulmonensi, qui istic oratoriam facultatem vel potius poesim tuo dono ac fl. trecentorum stipendio legit, concedas atque largiaris, ut in hoc Ticineasi Gymnasio cum eodem numero ac mercede legere possit. Ipsum ideo summopere petimus, quia magnum fructum ex co consequi, et huic Ticinensi Gymnasio magno ornamento futurum speramus. Huc accedit quod semper utile fuit ac valde laudabile bonas civitates bonarum artium abundantes doctissimis hominibus esse refertas. Quandoquidem ille ipse est, qui sua doctrina et exquisito dicendi genere nos meliores efficere possit. Qua de re ad I. D. V. Oratores nostros his litteris fide suffultos et instructos mittimus dnos F. Borinum de Collis de Alexandria et Antoninum de Collis de Viglevano, quos supplicatione hac nostra exaudire et nobis rem gratiam efficere digneris. Ex Papia die septima Junii 1463».

    «Rector et Universitas Juristar[um] Studii Papiensis».


    (a tergo) «Illustrissimo ac Exc.mo Principi dno F.
    «Sfortiae duci Mediolani atque Papiae Angleriaeque
    «Comiti ac Cremonae dno dno nostro metuendis."».

    Altri documenti su Bartolomeo da Sulmona sono nel codice ambrosiano I, 235 inf., contenente parte del carteggio di P. C. Decembrio.