Pagina:Archivio storico italiano, serie 5, volume 7 (1891).djvu/414

Da Wikisource.
394 aneddoti e varietà

più tarda consueta e mirabile testimonianza dell’acutezza di giudizio e della profondità d’osservazione degli ambasciatori italiani. La seconda delle due epistole si avvicina tanto più a questo carattere, in quanto che essa si presenta come una vera relazione scritta per invito sovrano da un legato reduce dalla sua missione1.

Ciò premesso, ecco i due documenti.


I.

Anthonius Yvanus Sarzanensis

Mag.co d. Cicho ducali secretario.


Postquam in his laboribus et angustiis coniectus sum, amplissime vir, preter litteras vestras nihil nihi iucunditatis allatum est; antea etsi vestre humanitati deberem, nunc certe quas vobis gratias digne sim2 habiturus non plane intelligo. Referrem libenter pro singulari mea in vos devotione, sed, quia neque vos indigetis tenui amici dono neque aliquid hic impresentiarum invenio, quod vestre amplitudini recte conveniat, solum scribam aliquid ad vos de rebus corsicanis: ut3, quemadmodum noticia maximarum omnium rerum ad virtutis vestre prestanciam variis temporibus advolavit, sic rectius intelligere possitis quo vite genere Corsi a ceteris Ytalis differant.

Quingenta millia passuum tocius huius insule ambitus esse fertur, cuius habitatores etsi omnium pene bonarum artium expertes esse censeantur, minus tamen id invenio quam sit opinio eorum quisoli fame credunt. Si enim4 de huiusmodi rebus recte sencio, parum hii a ruralibus, campariis et maritimis hominibus Romane Ecclesie differunt: lingua, meo iudicio, et vivendi ritu haud multum impares esse video. Verum hi sunt corporibus aliquantulum incultiores, ad mutationesque et ad versutias longe magis paratos invenio: nec sane mirum: habent enim inter se multas ac varias factiones. Suos haljent tribunos, capita sive populi caporalles (sic) vulgo appel-

  1. L’una e l’altra epistola sono dall’Ivani inviate in copia al Tranchedini, la prima in data del 21 febbraio 1465, la seconda in data del 1.° giugno 1464; in tal modo ci sono conservate nel codice citato più sopra (cc. 111-112) dal quale le togliamo, riproducendole colle norme già dette.
  2. Il ms.: sum.
  3. Il ms.: et.
  4. Il ms.: eram.