Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, I.djvu/656

Da Wikisource.

Codex criminal 627 d' exponer ent il rapport circumstanzial, ch' ei de metter avon al extraordinari … Cusseigl grond leu tier destinaus, il qual, a tenor de decisiuns dil Cusseigl grond anteriuras, ha de tractar a siu temps il præsent codex. Ei gl' ei mo de metter vi tier cheu, che la commissiun ei intenzionada en cass, ch' il Cusseigl grond vegniess approbar si' opiniun, de conpillar, (de metter 5 ensemen) en in' aigna sectiun (en in aigien capetel) per consideraziun (regla) dils tribunals criminals, et alura de adjunger (metter vi tier) suenter il exempel d' entginas autras legislaturas, sco apendix al codex, las [p. VIII] disposiziuns generalas sur la necessitat, et il dreitg dil staat de tschentar si tschentaments … pœnals, e schar exequiir els entras las conpetentas auctoritats; sur 10 la necessaria qualitat de quels tschentaments, et aschia eung en qual autra caussa theoretica, che auda pli tier alla doctrina della giustia criminala, et ei tscheu e leu rasad' ora e' gl emprem concept, en part en l' introductiun, en part en aignas repartiziuns ne en paragraphs a parte entochen tie' l 77 §. Finalmegn sto ei vegnür observau, che ils 49 e 50 § che plaidan 15 … dalla grazia dils delinquents, een bein durond ina oitg uras liunga sessiun extendivamegn vegnii discutai (deliberai) e che las raschuns pro e contra, sco era la visa e la maniera, co in delict mieri giu, e sia peina stezi ora, cun grond quitau vegnidas consideradas, mo che las opiniuns hagien per lur diversitat bucca podiu seunür tier ina pluralitat decisiva. L' auctoritat 20 … legislativa ha aschia de decider setz sur quei object, suenter haveer udiu tuttas raschuns, las qualas een diffusamegn messas in' ord' l' autra e' gl protocoll. La commissiun ei da lunsch de creer, che la mira dellas auctoritats dil Cantun seigi cun [p. IX] quest codex pœnal contemplada, numnadamegn 25 d' haveer mess alla glisch in codex conpleinamegn addateivels a nossas presentas instituziuns, et a nies basegns. Pertgiei, sche gie ils objects de delicts e castigs contenü e' gl anteriurmegn stampau concept een cun grond quitau vegnii examinai, considerai e deliberai, sche fov' ella (la commissiun) val tras l' inconbenza retciarta, de mo reveder quei concept, sco el schaschev' 30 avon ella, confinada (serrad' en) pli stretgiamegn, che sch' ella vess podiu logicamegn manar ora tont en risguard della fuorma, sco dil contegn la devolupaziun dellas maximas tschentadas si dallas auctoritats supremas cantonalas, cur ch' ella ha giu de deliberar las peinas dils delicts specials. Ella (la commissiun) foss alur era stada en meglra situaziun depli exactamegn 35 … observar, enten fixar ils castigs, in enconter l' auters bucca mo la masira dils divers scalems della culpeivladat dils delicts seperai, ch' een d' ina natira, mo era la masira della peina per diversamegn qualificai delicts, e gieneralmegn vess podiu remediar bein enqual auters muncaments, ils quals cun la moda de proceder, prescretta ad ella han bucca podiu vegnür deviai. 40 Mo val per quella defectibilitat (muncament [p. X]) ugeigia la commissiun bucc de proponer, de scriver ora val ussa, ne setz suenter ina deliberaziun dil extraordinari Cusseigl grond, il præsent revediu concept din codex criminal 40*