Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VIII.djvu/602

Da Wikisource.
592 Andrea Mohr

da Frantscha; e la chanzun da Joh. Gritti davart la subversiun da Plurs1.

L’ironia es l’arma dovrada nell’„istoria del fat müravglius d’ün tschert Papa Johann l’ottavel, chi s’achattô d’esser üna femna“, formada in basa della cognita anecdota, suainter l’original tudais-ch da Theodor Schernberg, 1480. Percuntra s’ pronunzia seria, ma conveniainta apologetica e polemica nell’epistola del vicar Salis a seis figl, il qual ultim, dopo s’avair fat catolic, da Paris oura, tras correspondenza tschercha da volver eir il bap. La resposta sot nom del bap es scritta tenor notizia contgnüda in charta, d. d. 25. Juli 1611, dal minister Stefan Gabriel.

Dal requint supr’il mordraretsch in Vuclina s’ha differentas copchas. Üna dellas plü bellas, forsa l’original, dal qual tuottas otras derivan, sta in man da Sr. magister Andri Vital in Scuol. Quel para d’esser stat scripturà in amo frais-cha memoria del stramantus fat segui, intuorn il 1620, d’ün personal, chi podet as fügiantar, forsa con ils oters fügitivs da Sondrio tras Malenc e sur Müret in Engiadina. In vista als pussants inimis, chi da tuottas varts s’avanzaivan, ed in resguard sün las pratchas chi regnaivan in quels dis tanter las facziuns, pustüt in Engiadina, salvet l’autur per bön, da ’s coprir col s-chüd dell’anonimità.

Üna dellas plü interessantas parts del material istoric, contgnü nels manuscrits, forma „la Cronica“, eir üna lavur originaria, ma rimada. Our da vers 291 resulta, cha’ l bap del autur, quaist ultim probabel ün minister, eira Jon Alysch. In 811 vers, partits gio in cudeschs e chapitels, ans relatescha quaista cronica davart evenimaints e fenomens extraordinaris, chi seguittan dals 30 Juli o da principi d’Auost 1575 inavant fin als 15 Juli 1588; davart il temp e la raccolta, davart auazuns, terratrembels, epidemias, incendis, disgrazias, delicts, process, intriguas, comedias o representaziuns teatralas, ed eir davart affars politics - corporativs, pigliand resguard na be sün l’Engiadina e vicinanza, dimperse eir sün l’ulteriur circuit dellas trais Lias, schi della Svizra, ed eir da plü inavant. In vers 209 e seguaints s’ legia, per als dar ün specimen:

In Dardetz üna bella giufna dalg mêl Spört gniua tanteda,
Dalg quael sa schmüraflgaiua tuotta braieda;
S. Bonifacius ho cun quella zuondt bgear pruuo,
Ma inguotta l’ g ho què tuot güdô,

Displaschaivelmaing possedain nus quaista cronica, ün excellent spejel per la vita culturella e la lingua da quella vouta, be in fragmaint. Dal prüm cudesch avains nus be il 12. e 13., oppür ils duos ultims chapitels. 1)

  1. A. Rochat, ein altladinisches Gedicht in oberengadiner Mundart, Zürich 1874.