Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VIII.djvu/97

Da Wikisource.

Per ils infaunts nel chantun Grischun 87

rania; ma ellas nun violettan üngüns drets, statuind, cha daja gnir do e conservo ad ogniün, taunt signiuors, co sudits, que ch’ad el da güsta radschun pertuocha.

[p. 211] Ma in que temp eran auncha crudels guvernaturs, chi vzaivan invidas, cha il pövel dvantess liber; per que il vulaivane avilir e tratter cun beffa e spretsch. Sün il chaste da Bärenburg, in Schams, era ün guvernatur del cunt da Werdenberg - Sargans, chi dess avair sforzo il pövel da manger our dal istess bülg cun ils püerchs. Dal chastlaun sün Fardün, sper Donat, in Schams, vain requinto la seguainta istoria: Quaist chastlaun era la terrur della val da Schams, meltrattand el il pövel e nun rispettand ne bains, ne güstia. Cur ils ers e pros del agricultur eran il pü belg chargios da spias et erva, stuaivane servir da paschiüra a sia muaglia et a sieus chavals. Pover quel, chi avess agieu l’ardimaint da chatscher davent la muaglia del guvernatur. E pür, ün hom da quels contuorns, Johann Caldar, fet que taunt; el curtellet duos chavals del guvernatur in sieu er, l’ira cunter üna tela tirania aviand tiers el piglio il suramaun. Perque il fet il chastlaun clapper et il bütter per lung temp in praschun, infin ch’el cun arövs e daners reconquistet sia liberted. Il chastlaun savaiva, cha quist hom purtaiva nel cour ün ödi inestinguibel cunter el, per tel motif il vulaiva el metter sülla prova ed allura ümilier. Veziand el ün di Johann Caldar sper sia poarta, s’invidet el a gianter tiers el, e s’aviand miss a maisa, spüdet el cun beffa e spretsch nella spaisa e vulaiva allura sforzer l’hom et ils sieus da manger la spaisa usche pastrüglieda. Ma Caldar saglit sü, clapet il chastlaun per la gula, et il sforzet uossa da manger el svess sü il gianter plain d’ sbevas, exclamand: „Usche maglia uossa il pastrülg cha tü hest condieu.“— Allura curtellet el il chastlaun, clamet spert insemmel il pövel, [p. 212] et in pochas uras füttan ils chastels da Fardün e Bärenburg conquistos e demolieus, ils famalgs schiatschos et las violenzias vindichedas.

Ün’otra istoria requinta eguelas sceleratezzas dal chastlaun da Guardaval, sper Madulein, in Engiadina ota. Il guvernatur da que chaste vzet üna vouta a Chiamuesg la bella figlia d’ün contadin, e vulaiva sforzer il bap, d’al mner quella sün sieu chaste. Il bap stuet ceder alla foarza et impromettet da mner la giuvna dalum ch’ella füss pü bain vestida. Intaunt radunet el ils pü bravs homens dellas proasmas vschinaunchas, chi da löng inno eran sazzis della tirania da quist chastlaun. Quels as pustettan nel god sper il chaste, et il bap condüjet la figlia gio per ils pros. Ils veziand il chastlaun a gnir, currit el incunter alla giuvna e la vulaiva abratscher; co tret il bap sia speda e la passet tres il cour del scelerat. Ils homens zuppos accurrittan our dal god, penetrettan aint per