Pagina:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VIII.djvu/611

Da Wikisource.

Survista della literatura ladina 601

Zuoz, 1613, ün’informaziun cristiana, in idiom d’Engiadina ota, vertida our dal tractat latin del Dr. Zach. Ursinus, Silesius.

Recapituland in cuort relev, cha nus nels imprimats da prüma perioda avains: fiblas e catechisems per l’instrucziun dels infants, informaziuns pels confirmands, oraziuns e predgias pels adults, il nov Testamaint ed üna pitschna part del vegl, sco eir il Psalterio per tuots, quaist ultim pustüt per plaschaivla e dalettaivla edificaziun in baselgia, chasa e plaz da giuventün, o eir da filunzas e da paurs.

Crai da stovair, per avair la survista da nossa prüma perioda quant possibel completta, revgnir amo üna vouta a Filip Gallicius, seis prüm valent representant. Ed es remarcabel, cha dad el, il quai sco caplan a Chamuas-ch fingia da seis prüm arrivo, dals 1522 davent, ad agreabla surpraisa e grand agradimaint del comün pövel in sias bain frequentadas predgias saimper s’inserva del idiom del pajais, del ladin, e scriva fingia l’an 1537 e forsa eir avant chanzuns in quaist idiom, non as posseda ingüns imprimats, ne manuscrits ladins. Sco cha Champel, il cronist, relatescha, schi ha’ l l’an 1536 tradüt tanter oter ils desch commandamaints in dialect d’Engiadina bassa, e bainbod dopo eir alchüns chapitels della Genesis per Benvenuta Champel our dal ebraic1. Que es i pers e non constà nell’in manuscrit. Possibel, cha da Saluz deriva la Taevla dels 1552 o forsa eir 1550, il prüm imprimat ladin, e cha quella füt da Bivrun be con sia traducziun del catechisem da Comander amplifichada e promovüda alla stampa. E’ m vol quaist parair fich probabel. Constatar pero non poss que. Sainza dubi cha Saluz tras sias predgias e tras sia conversaziun ha insinuà a Travers, da metter l’an 1527 sia chanzun ladina eir in scrit. La circonstanza, cha nus chattain prefaziuns da Gallizius alla testa tant del nov Testamaint da Bivrun, co eir del Psalterio da Champel condriza in mai la persvasiun, cha ambas duos quaistas ovras, fermas bastiuns del protestantismo tanter ils ladins, sajan statas erettas a seis genio, e cha in fondo dad el gniva il pussant ferment, il qual mettet quaists homens e tras quels l’inter pövel in fermentaziun e salüdaivel movimaint. Gallicius füt quel, il qual con Travers normet la segnatura del temp e det a quel eir per l’avegnir sia taimpra. Travers, Bivrun e Champel stan e van tadland e guardand sün Saluz. Amo lönch davo sia mort, la quala tenor Champel2 seguit l’an 1566 a Coira, appella Dorta, as disponind a tradüer la Bibla, a sia pia a beneficenta

  1. Ulr. Campell, zwei Bücher rätischer Geschichte nel archiv da Mohr, tom II, 424
  2. Archiv da Mohr, II, 459.