Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/327

Da Wikisource.
629 convestio convinco 630


totos ad se convertit et rapit, Cic.: e partic., rivolgere (amicare) uno ad alcuno (come seguace polit.), ad Masinissam Numidas, Liv. 29, 30, 7. d) volgere q.c. ad una destinazione, ad uno scopo, impiegare a q.c., in suam rem aliena, Cic.: rationem in fraudem malitiamque, Cic.: mandatum ad suum commodum, Cic. e) volgere, volture q.c. verso questo o quel lato, a) nel giudicare, nolite fortunam convertere in culpam (ascrivere a colpa), Cic. ß) nell’adempiere, nel compiere, id ad salutem convertit, Nep.: alterum (auxilium) ad perniciem meam erat a vobis consulibus conversum, Cic.:. spesso rifl., convertere o passivo (mediale) converti, volgersi, rivolgersi, voltarsi, riuscire, mutarsi, hoc vitium huic in bonum conver bat, Cic.: in quartanam conversa vis est morbi, Cic. 2) pregn., volgere q.c. in modo che ne risulti un cambiamento, un mutamento, rivolgere q.c., mutare, cangiare, a) generic.: a) mutar l’animo di alcuno, far cambiar di sentimento, animos, Cic.: mentes militum, Caes.: passivo (mediale), mutarsi, cangiarsi, subire un mutamento, animus aeger avaritia facile conversus est, Sall.: häc oratione habita mirum in modum conversae sunt omnium mentes, Caes.: conversi animum vultumque (nell’animo e nell’aspetto), Tac. B) condizioni: rem publicam, Cic.: praemia Metelli in pestem, Sall.: di sogg. inan., non fas nefasque (di un filtro), Hor.: possitne eloquentia commutatione alqa converti in infantiam, Cic.: rifl., se conv. e sempl. conv., volgersi, convertirsi, mutarsi, in graves inimicitias convertunt se amicitiae, Cic.: num virtus in vitium possit convertere, Cic.: parimenti passivo (mediale), conversa subita fortuna est, Nep. y) come t. t. retor., mutare con arte l’espressione in un’altra, conversa oratio atque mutata, Cic.: convertendi genus, Cic. d) come t. t. gramm., casus conversi casus obliqui, casi obliqui, nella declinazione, Cic. de nat. deor. 2, 64. e) come t. t. milit., castra castris, cambiare accampamento con accampamento =procedendo, fissare sempre nuovi accampamenti, Caes. b. c. 1, 81, 2. b) convertire, mutare, trasformare, riguardo al suo intiero essere, alla sua figura, rifl., se convertere o sempl. convertere o passivo (mediale) converti = trasformarsi, mutarsi, tellus induit ignotas hominum conversa figuras, Ov.: c. terras in freti formam, Ov.: Hecubam in canem, Cic.: se in hominem (di una divinità), Tac.: se ex homine in beluam, Cic.: converti in pretium (di Giove), Hor. c) convertire da una lingua in un’altra tradurre, traslatare, aliqua de Graecis, Cic.: orationes e Graeco, Cic.: librum e Graeco in Latinum, Cic.: Electra (Sophoclis) male conversa, Cic.

con-vestio, ivi, itum, ire, vestire, trasl., rivestire=ricoprire, circondare, omnia hederā, Cic.: omnia sua luce (del sole), Lucr.: domus duobus lucis convestita, Cic.

convexus, a, um (convehor), convesso o concavo, I) in su, convesso, arcuato, fatto a volta, caelum, Verg.: orbis lunae, Cic.: sost., convexum, i, n., e convexa, orum, n., volta, in convexo nemorum, Verg.: convexa caeli, Verg. II) in giù = che scende rapido, che si affonda in giro, concavo, iter, Ov:: c. in aequora vertex, Ov.: sost., convexa vallium, convalli, valli profonde, Justin.: e così sempl. convexa, Verg.

conviciator, (convitiator), ōris, m. (convicior), ingiuriatore, oltraggiatore, calunniatore, detrattore, Cic. ed a.

convicior, (convitior), atus sum, āri (convicium), rimproverare qualcuno ad alta voce, ingiuriare, oltraggiare, svillaneggiare, calunniare, Liv. ed a.: alci, Quint.

convicium, i, n. (= convocium, da com e vox), l’alzar la voce, I) in gen., rumore prodotto dal parlar forte, partic. da alterchi, dispute, sgridate, schiamazzo, gridio, strepito, alterco, lite, baruffa rumorosa, contesa ad alta voce, c. mulierum, Cic. fr.: cantorum, Cic.: ante aedes facere convicium, Ter.: di animali, c. ranarum, Phaedr. II) partic., rimbrotto rivolto ad una determinata pers., rabbuffo, a) rimbrotto per disapprovare, biasimare, rimprovero ad alta voce, biasimo, riprensione, ammonizione, correzione ad alta voce, contraddizione, disapprovazione a voce alta (contr. plausus), convicium acerbum, Phaedr.: grave, Cic.: convicio alcjs corripi, Caes.: alci convicium facere, far rimproveri ad alcuno, riprendere, biasimare, Cic. ed a.: alci c. maximum facere, ut ne col cong. (per far si, che non, ecc.), Cic.: urgebor jam omuium vestrûm convicio, tosto sar) oppresso dai rimproveri di voi tutti, Cic.: di sogg. inan., epistulam hanc convicio efflagitarunt codicilli tui, la tua lettera mi ha quasi rimproverato, Cic. b) riprensione per oltraggiare, deridere, rimbrotto, parola oltraggiosa, calunnia, ingiuria, villania, motto pungente, motteggio, scherno, beffa (contr. blanditiae), c. joculare, Sen.: c. petulans, Vell.: dicere alci convicium, Ov.: facere alci convicium, ingiuriare, oltraggiare alcuno, Sen. (cfr. n° a): consectari alqm conviciis et sibilis, Cic.: regerere (restituire) convicia, Hor.: meton., nemorum convicia, picae, uccelli schernitori, dileggiatori, beffardi, calunniatori, Ov. met. 5, 676.

convictio, ōnis, f. (convivo), il vivere insieme, relazioni di società esistenti con alcuno, Cic. fil. in Cic. ep. 16, 21, 4. Meton., convictiones domesticae, persone che appartengono al tuo commercio domestico, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 4, § 12.

convictor, oris, m. (convivo, famigliare, dimestico, compagno, compagno di tavola, amico di casa, cotidianus, Cic. fil. in Cic. ep. ed a.

convictus, us, m. (convivo), I) il vivere insieme, famigliarità, dimestichezza, Cic. ed a. II) partic., convito, banchetto, Vell., Tac. ed a. con-vinco, vici, victum, ĕre, convin cere, cioè I) convincere vittoriosamente una pers. di un errore o d’una colpa, di modo che essa confessi la cosa, a) convincere di un errore, confutare vittoriosamente, adversarium, Cic.: sectam, Cic. b) convincere di una colpa (in tribunale o nella vita privata) (contr. absolvere), alqm, Cic.: e coll’abl. (mediante), alqm teste, chirographo, Cic.: convictus multis avaritiae criminibus, Cic.: convictus veris (mediante l’esposizione della verità), Liv.: istius, vita tot vitiis flagitiisque convicta, carica, Cic.: