Pagina:Solerti - Vite di Dante, Petrarca e Boccaccio, 1904.djvu/206

Da Wikisource.
194

XIX. FRA IACOPO

DA


Jacopo Filippo Foresti, da Bergamo, 1434-1520. — Fratis Jacobi Philippi Bergomensis ordinis fratrum Eremitarum divi Augustini in omnimoda historia novssime congesta Supplementum Cronirarum appellata, Venetiis, per Bernardinum de Benaliis, 1483; e Brixiae, per Boninum de Boninis de Ragusia Anno domini mcccclxxxv, die primo decembris; fol, — Dopo la narrazione storica della divisione dei Bianchi e Neri di Pistoia: «Qui quidem morbus mox et Lucam invasit: unde cum Albis Nigros ex Pistoria urbe eiecissent, et Nigri Albos mox e Florentia eiecere inter quos Dantes poeta fuit»; segue il paragrafo consueto Viri disciplina excellentes, tra i quali è la notizia di Dante, a c. 291 r. - 292 r. Dell’opera del Foresti si ha una traduzione in volgare: Supplemento de Chroniche: compillato In latino da frate Jacopo Philippo da Bergamo del ordine de sancto Agustino.... et vulgarizzato per me Francesco C. nella nobilissima Città di Fiorenza questo anno nel 1488 et finito adi 17 de Zenaro nel prefato millesimo, impresso «nella inclita Città di Venetia per me Bernardino Rizo de Novara 1491 adi 8 de Octobrio». — La notizia dantesca è nel Libro xiii, c. 246 r.


Dantes Aligerus, patria fiorentinus, vates et poeta conspicuus ac theologorum certe praecipuus. tempestate ista claruit; vir certe in cives suos egregia nobilitate venerandus atque verendus, qui licet ex longo exilio dannatus tenues illi fuissent substancie, semper tamen phisicis atque theologicis doctrinis imbutus vacavit studiis: unde cum Florentia a factione Nigra pulsus fuisset, ad eius ingenii magnitudinem declarandam Parisium accessit; in qua gymnasium intrans, adversus quoscumque circa quamcunque facultatem volentes disputare responsionibus aut positionibus suis respondere se obtulit disputaturum. Et cum hic circa poeticam scientiam eruditissimus esset, opus inclitum atque divinum lingua vernacula sub titulo Comedie edidit: in quo omnium celestium terrestriumque ac infernorum profonda speculabiliter contemplatus, singula quaeque historice allegorice tropologice ac anagogico descripsit, ubi se certe catholicum et divinum theologum esse ostendit. Aliud etiam eloquentissimum opus omni sapientia plenum edidit, videlicet De Monarchia Mundi titulo prenotatum, in quo probare nititur (licet male) ita monarchia in imperio romano esse ut nulla a pontifice romano habeat dependentiam, sed a solo Deo, nisi in pertinentibus ad forum animarum.

Hic cum ex Galliis regressus fuisset, Federico Aragonensi regi et domino Cani Grandi Scaligero Veronensium principi adhesit, cum quo fuit multa semper amicitia iunctus1: quorum auxilio persaepe, licet frustra, conatus fuit, in patriam redire.

Denique, mortuo Cane2, et ipse apud Ravenam anno domini 1321 aetatis suae quinquagesimo sexto diem obiit3.

  1. Confr. addietro l’estratto dalla Cronaca ferrarese al n.° xvi, e cfr. qui avant i n. xx-xxi-xxii.
  2. Questo errore omesso, dal traduttore, è corretto nello stesso Supplementum a c. 289 b, là dove fa espressa menzione di Cane: «... Erat namque multe eloquentie princeps comesque perhumanus nec non et in omnes liberalis atque doctorum virorum tum ecclesiasticorum tumque oratorum et historicorum ac poetarum assidua familiaritate coniunctus. Inter quos Dantem florentinum poetam ob eius doctrina prestantiam magnis honoribus semper prosequi voluit. Tandem cum urbem Veronam maximis ædificiis illustrasset Anno Domini mcccxxix die xxii iulii sine virili prole deficiens...».
  3. Il Foresti segue con le parole: «De cuius exilio vitaque atque mira doctrina quidam hos versus cecinit dicens:

    Hic postquam patiens Florentia seva penates ecc.

    e reca il carme di Benvenuto da Imola, omettendo i primi tre versi, e mutando il Nam del terzo in Hic, e in seguito con lievi variant (cfr. Del Balzo, Poesie di mille autori ecc., voi. ii, pp. 476-7).