Pagina:Tiraboschi - Storia della letteratura italiana, Tomo VI, parte 1, Classici italiani, 1824, VII.djvu/117

Da Wikisource.

PRIMO fOI giudicarne, ed essendo Protestante, era ben lungi dall1 adulare i romani pontefici. Questi è il celebre Isacco Casaubono, il quale nella dedica del suo Polibio al re Arrigo IV rende onorevolissima testimonianza all’Italia e a questo immortal pontefice. E io ne recherò qui le stesse parole, perchè non si creda per avventura ch’io punto ne alteri o ne esageri il sentimento. Prima terrarum Italia, dice egli, ad hanc palmam occupandam e diuturno tempore tunc primum expergefacta sese concitavit, et nationibus aliis per Europam exemplum , quod imitarentur, praebuit. In ipsa vero Italia ad certamen adeo gloriosum Nicolaus quintus Pontifex Maximus, in cujus extrema tempora Byzantini imperii eversio incidit, princeps, quod equidem sciam, signum sustulit Nam et literarum dicitur fuisse intelligentissimus, et, quod res arguit, earum amore flagrantis simus. Primus hic illa aetate libros antiquorum Scriptorum sedulo conquirere curae habuit, magnamque eorum copiam in Vaticanam intulit. Primus cum assiduis hortatibus, tum ingentibus etiam propositis praemiis, ad meliorem literaturam a tenebris oblivionis in lucem revocandam homines stimulatis: primus Graecae linguae auctores omnis sincerioris doctrinae esse promos condos qui non ignoraret, ut Latino sermone exprimerentur, vehementissime optavit, et efficere, contendit Così egli.

XXXI. Perchè non ebbe egli più lunga vita questo incomparabil pontefice? L’Italia sarebbe assai più presto venuta a que’ bei giorni che per la morte di Niccolò furono differiti a molli