Pagina:Vico, Giambattista – Il diritto universale, Vol. I, 1936 – BEIC 1960672.djvu/60

Da Wikisource.
50 capita xxxv-xxxviii

CAPUT XXXV

RATIO HUMANA

Haec vis veri est ratio in homine corrupto, quae fuit veri facilitas in integro: quia homini integro erat ad verum potentia, quae nunc corrupto est infirmitas; quia rectae naturae ad verum erat libertas integra, quae naturae corruptae est libertas labefactata.

CAPUT XXXVI

DE VIRTUTE

Ab hac vi veri, quae est humana ratio, virtus existit et appellatur.

CAPUT XXXVII

(VIRTUS DIANOETICA ET VIRTUS ETHICA]

Virtus dianoetica: scientia, ars, sapientia.

[1] Vis veri, quae errorem vincit, est virtus dianoetica, seu virtus cognitionis. Quae, si tota demonstratione constat, est scientia, ut mathesis; si tota praeceptis, est ars, ut grammatica, frenaria; si partim demonstratione partim consilio, ut medicina, iurisprudentia, vel partim praeceptis partim consilio, ut imperatoria, oratoria, poetica, proprie «sapientia» est appellanda.

Virtus ethica.

[2] Vis veri, quae affectus refrenat, est virthus ethica sive actionis, quam «moralem» dicunt.