Pagina:Vico, Giambattista – Il diritto universale, Vol. II, 1936 – BEIC 1961223.djvu/296

552

pars posterior - caput xxxiii

dicti), cui successit postea testamentum praetorium¹ uti ante legem XII Tabularum erat testamentum calatis comitiis; et haec² acquisitio perficiebatur³ cretione ⁴ (cui postea successit deliberatio, demum aditio. Vel acquiritur dominium rerum singularium ex ultima voluntate, idque vel fiebat⁵ rei legatae optione⁶, praeter enim⁷ eam caussam cetera legata cretione heredis legatariive acquirebantur. Vel acquiritur dominium rerum singularium ex iuris gentium contractibus vel pactis ipsis, et tum id mancipatione et nexus traditione transigebatur, et uti lingua in eo actu nuncupasset ita ius esset⁸: alioqui usucapione opus erat anni vel biennii, prout res mobilis erat vel soli; et usucapio tunc erat domimi adiectio, qua dominio bonitario, acquisito ex naturali traditione, adiiciebatur dominium ex iure quiritium usucapione. Vel acquiritur obligatio ex contractibus aut pactis, et in stipulationem erat transfundenda, quae postea acceptilatione tolleretur. Vel postremo acquiritur dominium adiudicatione, idque fiebat cessione in iure.

[13] Quapropter tales fuere, non alii, quia vel ad acquirendum vel ad solvendum vel alienandum sive potestatem sive dominium sive obligationem iure optimo pertinebant: ideo non plures, nec pauciores; quia iis omne acquisitionis, solutionis et alienationis negotium jure optimo absolvebatur.⁹

Omne ius romanum, publicum privatumque, auspiciorum
religione prognatum.

[14] Vides, igitur, nuspiciorum ius influere tanquam per duos rivos: altero in ius quiritium publicum, quo continentur

1. Il testo del 1731 aggiunge: «Inventa scriptura vulgari [Ed.].
2. Ivi: «Ea» [Ed.].
3. Qui, al contrario, il testo del 1731 emenda «fiebat» [Ed.].
4. Cfr. Notae, 139 [Ed.].
5. Testo 1731: «Idque agebatur» [Ed.].
6. Cfr. Notae, 140 (Ed.).
7. Testo 1731: «autem» [Ed.].
8. Testo 1731; «Vel acquiritur dominium rerum singularium inter vivos, et tunc id mancipatione et nexus traditione agebatur: alioqui» [Ed.].
9. Ivi: transigebatur» [Ed.].