Pagina:Vico, Giambattista – Le orazioni inaugurali, il De Italorum sapientia e le polemiche, 1914 – BEIC 1965567.djvu/181

Da Wikisource.

CAPUT VII

I

De facultate

«Facilitas» unde dieta — «Animae facultates» eleganter in Scholis dictae. — Facultates sunt eorutn, quae facimus — Sensus externi — «Olent» res, «olfaciunt» homines— Phantasia— Sensus internus— Intellectus verus — Aritlimetica, geometria et medianica sunt in hominis facultate — Physica in facultate Dei — Vera facultas in Deo — Ut vere omnia sunt a pensieri di Dio». «Facultas» dieta quasi «faculitas», unde postea «facilitas», quasi sit expedita, seu exprompta faciendi solertia. Igitur ea est facilitas, qua virtus^in actum deducitur. Anima virtus est; visio actus: sensus videndi facultas. Quare satis eleganter Scholae loquuntur, cum sensum, phantasiam, memoriam, intellectum «animae facultates» dicunt; sed elegantiam inquinant, cum colores, sapores, sonos, tactus in rebus esse opinantur. Nam, si sensus facultates sunt, videndo colores, sapores gustando, sonos audiendo, tangendo frigida et calida, rerum facimus. Eius antiquorum Italiae philosophorum sententiae integrum in verbis «olere» et «olfacere» vestigium extat: res enim «olere», animans «olfacere» dicitur, quod animans odorem olfactu faciat. Phantasia certissima facultas est, quia dum ea utimur rerum imagines fingimus. Sensus internus item: nam advertendo vulnus, qui pugna excedunt, dolorem sentiunt. Ad haec exempla intellectus verus facultas est, quo, cum quid intelligimus, id verum